a girl walks home alone at night

• sinema da politik alanın bir parçasıdır. o yüzden elbette filmin iran filmi "gibi" tanıtılması boşuna değil. yeni bir vampir filmi diye sunmak var, bir de ilk iranlı vampir western'i diye sunmak var. hangisi merak uyandırdı? evet bunlar hep pazarlama.
  
  sinema, bazılarının idealize etmeye çalıştığı kadar masum bir alan değil. çıkışından gelişimine her zaman parayla çok yakın dost olmuşlar, türkçe anlatmak gerekirse, kız alıp kız vermişlerdir. sinema, yapımı en pahalı alandır. tiyatrocuların içimi kıyan bir deyişi var: "iki kalas bir heves" diye tanımlarlar tiyatroyu. vıcık vıcık bir romantizm kokuyor ama haklılık payı var, zorlayınca biraz. sinema hiç kalasla hevesin yan yana gelmesine bakmaz. kamera diye bir gerçek var en başta. kurgu var, haliyle kurguyu yapacak bir cihaz var, bugün için konuşursak kurgu programı olan bir cihaz var. var da var. o yüzden millet, "malını" satmak amacıyla önce "malını" duyurmaya çalışıyor. bunun için de elinden geleni ardına koymuyor. artık ne kadarı kendi inisiyatifi bilemem ama ilk filmini yapan, sapına kadar da amerikan kodlarıyla çevrili ana lily amirpour'un bu konuda bir derdi olduğunu sanmıyorum.
  
  film iran filmi değil, bildiğin amerikan bağımsız sinemasına dahil bir film. yönetmenin ana diline ya da senaryo diline göre film tasnif edilseydi hollywood'da film kalmazdı. zaten filmler yapıldıkları ülkeye göre tasnif edilir ki o da aynı ülkeyi gösteriyor.
  
  filmin kendisine gelelim. western dediler diye western olacak diye bir kural yok. western'in ne olduğu belli, üstüne yazılmış tonla kitap var. kafasına göre adalet dağıtanların anlatıldığı her film western olacak değil ya da sırf müzikleri benziyor diye. daha neler. bu tür filmleri transnational cinema olarak incelemek daha makul olur. ne kadar dahil edilebilir bilmiyorum ama diasporic cinema olarak da adlandırabiliriz, kültürel mevzuları odak alacaksak.
  
  tür açısından bakarsak, filmin postmodernlikten öldüğü malum. western, kara film, fantastik-gerilim, romance, drama allah ne verdiyse kullanmış. çorba etmiş hatta. bunun yanı sıra popüler kültür ikonlarını, amerikan ve iran kültürüyle harmanlayıp bombardıman yapmış. bunlar ille de kötü olmak zorunda değil. vadedilenle verilen arasında bir uyumsuzluk yok. film zaten fantastik ögeler üzerinde duruyor, o yüzden günlük hayat mantığıyla bakmak bir yere götürmez. o işi filmin dışına çıkıp kültürel çalışmalar tarafından bakarken yapmak lazım.
  
  film basit bir hikaye üzerine kurulu. iki uyumsuzun aşkı. çiğnene çiğnene sakız olmuş bu konuyu yönetmen yeni bir bakışla anlatabilmiş mi, anlatamamış mı? işte bütün mesele. bence anlatmış, gayet de güzel anlatmış. film, resmen film okulunda öğretilen ve öğretilmeyip denenmesi için öğrencilere tembih edilen ne kadar biçimsel yöntem varsa kullanıyor, bozuyor, bazen sırf kullanmak için kullanıyor. ama bir ilk filmden bahsediyorsak, ki ediyoruz, bunları güzel kullanıyor.
  
  film sadece biçim ya da sadece içerikten oluşmaz. güzel filmler ancak ikisinin birbirine hizmet etmesiyle oluşur. ama filmlere de ortaya koyduklarının ötesinde anlamlar yüklememek lazım. bu film, derli toplu bir film. 16-25 yaş civarını hedef almış gibi görünüyor. kullandığı öğelerse çok daha yaşlı. james dean'li rebel without a cause yapılalı 60 yıl oldu. ilk vampir filminin üzerinden 90 seneden fazla zaman geçti. drakula istanbul'da bile 60 küsur yıllık film. bu da öyle ya da böyle, filmi izlerken kurabilmek için bir aşinalık gerektiriyor. ilk bakışta göründüğü kadar yüzeysel değil. güzel tarafı da bu galiba. basit bir hikayeyi o kadar da basit olmayan bir sinema diliyle sunarak dengeliyor.
  
  kültür üzerinden incelense, amerikan popüler kültürünün kullanımı, iran kültürünün temsili, çokkültürlülük, doğu/batı karşıtlığı, popüler kültür güzellemesi falan feşmek üzerinden gidilse, ilginç şeyler çıkacaktır ortaya. ancak bu bakış tam sinematik bir bakış değildir. filmin, salt film olarak da yani biçim-içerik ilişkisi bakımından güzel bir film olduğunu düşünüyorum. ikinci kez izler miyim? hah kritik soru bu. hikayeyi (ki biraz yavan evet) izlemek için değil ama filmin nasıl işlendiğini görmek için izleyebilirdim. iyi bir yönetmen geliyor olabilir.