2. kambises

• bir pers imparatoru.
• büyük kiros' un oğlu.
• buyuk kirosun en kucuk oglu.
• özel hayatı ve siyasi kararları göz önünde bulundurulduğunda roma imparatoru caligula ile birçok ortak noktaları olduğu anlaşılıyor. ikisi de sosyopat ve her istediklerini yapmak için sınırları sonuna kadar zorlamıştır. caligula ile kıyasladığımda kambises daha bir vahşi ve sınır tanımaz karaktere sahip. böylesine öngörülemez kişilerin zamanında yönetici olmak dünyanın en zor işi olsa gerek. adamın emirini yerine getirsen ayrı dert getirmesen ayrı dert. iki ihtimalde de kelle gidebilir.
• mısır'la birlikte kıbrıs'ı da pers imparatorluğuna katan hükümdar. mısır'da çıkan bir isyan üzerine sevk ettiği 50 bin kişilik ordunun çölde başına ne geldiği binlerce yıllık bir muamma idi. 2009 yılında iki italyan arkeolog kardeşin, bu ordunun kalıntılarını bulduğu haberi çıktı.
  
  kayıp pers ordusu bulundu
• kambyses diye yunanlıların verdiği isimle dünyada/tarihte tanınan, adının diğer söylenişleri kambiz, kambuzya olan pers imparatoru.
  kendisine herodotos'un historiai'sinde geniş yer verilmiştir.
  
  o dönem perslerde kardeş evliliği olmadığı halde kambiz kardeşlerinden ikisiyle peşpeşe evlenmiş. bunu sağlamak için ulular meclisinden engel yoktur kararı çıkartmış, baskı yapmış; hükümdar istediğini yapar yasasını paravan olarak karara geçirtmiş.
  
  kambiz mısır fatihi. biraz deli, tutarsız. onun üstüne çıkacak diye erkek kardeşini, sonra onunla ilgili yüzüne ah etti diye karılarından biri olan kızkardeşini öldürtmüş.
• heradot tarihinde kendisi için tanrı tarafından ceza olarak hastalıklı olduğunu söylemiştir. daha sonra ki dönemlerde bu durumu ibn-i sina epilepsi olarak tanı koymuştur. ayrıca kambyses babil'i fetheden ilk perstir. yaşamının sonlarına doğru akli dengesini iyice kaybetmiş kendi kardeşlerini öldürtmüştür.
  hatta bir ara yanında ona strateji veren kroisos adlı eski bir kralı öldürülmesi için ceza verilir. ama askerler kroisos u öldürmezler. çünkü onlara göre bu kararından ilerde pişman olacaktır ve kroisosu getirince askerler para bile alabileceğini düşünür. düşündükleri gibide olur kroisosu öldürdüğü için pişman olan kambyses keşke öldürmeseydim burada olsaydı gibi hayıflanıp bunalım girer. askerlerde şimdi zamanı olduğunu düşünüp kroisosu getirince kambyses hem askerleri hemde kroisosu öldürür. devrilmesinden sonra persler imparatorluğun bir kişi elinde olması durumunda delirebileceğini düşünerek demokrasi ile yönetilmesini de tartışmışlardır. fakat bu tartışmada kalıp gerçekleşmemiştir.
• milattan önce 530 - 522 yılları arasında hüküm süren pers imparatorluğu hükümdarıdır.
  
  babası büyük kiros, m.ö. 530'da massagetlerle savaşırken ölünce tahta çıkmıştır.
  
  kambises, m.ö. 525 yılında mısır firavunu amasis'in kızıyla evlenmek istemişti. amasis ise pers hükümdarına kızını vermek istemiyordu. bu sebeple nitetis isimli eski firavunun kızını kendi kızıymış gibi gösterip kambises'e gönderdi. kısa bir zaman sonra nitetis gerçeği kambises'e açıklayınca, kambises mısır üzerine sefer başlattı.
  
  kambises ordusuyla mısır'a ulaştığı esnada amasis vefat etmişti yerine oğlu iii. psammetikhos geçmişti. pers ve mısır ordusu pelusion'da savaşa tutuştu. iki tarafın da büyük kayıplar verdiği bu savaştan persler galip çıkmayı başardı. savaşa dair daha detaylı bilgi için (bkz: pelusium savaşı) - wikipedia maddesi
  
  herodotos'un anlatımına göre: kambises mısır'da bulunduğu esnada kendi ülkesine bağlı olan kıbrıs'taki fenikelilere, donanmalarıyla kartacalılara saldırmalarını emretmişti. fakat fenikeliler, kartacalılar ile yakın ilişkileri olduğundan kambises'in bu emrine itaat etmemişlerdi. kambises de kıbrıs'ın stratejik konumundan ötürü fenikelilere baskı yapamamıştır. daha sonra kambises ordusunun bir bölümünü ammonitler üzerine göndermiş, geri kalan kısmıyla da etiyopya seferine başlamıştır. fakat yolda erzak bitince mısır'a geri dönmek zorunda kalmıştır. ammonlular üzerine gönderdiği ordudan da bir daha haber alamamıştır. böylelikle mısır başarısından sonra gerçekleştirdiği üç sefer girişimi de fiyaskoyla sonuçlanmıştır.
  
  başka kaynaklara bakıldığında ise kambises'in etiyopya seferi başarıyla sonuçlanmıştır. diğer yandan kıbrıs, kambises döneminde pers imparatorluğu'na bağlanmıştır. (örn: c. freeman)
  
  kambises'in mısır politikalarına dair kaynaklara bakıldığında iki farklı tutum mevcuttur. grek kaynaklarında kambises'in mısır tanrılarıyla ve eski firavunların mumyalarıyla dalga geçtiği, pek çok tapınağı yakıp yıktırdığı yazmaktadır. mısır'da bulunan kaynaklara bakıldığındaysa kambises'in fazlasıyla hoşgörülü politikalar izlediği yazmaktadır.
  
  m.ö. 522 yılında bir isyan sonucu tahtını kaybetmiş ve aynı yıl hayatını kaybetmiştir. kambises'in tahtı kaybedişi ve ölümü için (bkz: mag ayaklanması)
  
  kaynaklar:
  + herodotos - tarih - çeviren: müntekim ökmen - türkiye iş bankası kültür yayınları - ekim 2012.
  + sevgi sarıkaya - ''mag ayaklanması'nın altında yatan nedenler ve sonuçları'' - cedrus - cilt: 2 - sayı: 41 - 2014.
  + charles freeman - mısır, yunan ve roma antik akdeniz uygarlıkları - çeviren: suat kemal angı - dost kitabevi yayınları - 2003.
  + duygu narçin - akhaimenid dönemi siyasi tarihinin kallias barışı'na kadar değerlendirilmesi m.ö. 550-449 - istanbul üniversitesi (tez) - 2019.
• büyük kros'un en büyük oğlu. 530'da kros son seferine çıkmadan önce oğlunu babil'e naip olarak atadı. kambiyes bu görevde bir yıl kaldı. hükümdarlığı zamanında en iyi başarısı mısır'ı almak oldu. kambises mısır'ı fethettikten sonra kartaca'ya saldırma planları yaptı. ama önce etiyopya'ya sefer düzenledi ve kuzeyi işgal etti. ancak erzak sıkıntısı nedeniyle geri dönmek zorunda kaldı.
  teb'ten gönderdiği bir müfreze al-kharijah (harga) vahasını ele geçirdi ancak amon vahasına ulaşamadan bir kum fırtınasın da can verdiler. daha önce planladığı kartaca seferi ise hiç gerçekleşmedi.
  herodot, kambiyes'i babil'de vahşet yapmakla suçladı ve onu deli olmakla itham etti. 522'de suriye'de öldü.
  
  sonra da smerdis (bkz: #138886608)
  
  önce gelen büyük kiros (bkz: #138788860)
• ahameniş hanedanı'ndan pers imparatoru. büyük kiros'un oğlu ve halefidir.