• house ve senate arasindaki farki bilmeden yorum kasan bazi hayvanlar var aranizda.

    tanim: portakal kafalinin 2020 secimlerine kadar dayanmasinin zorlastigi bir sonuc alinmis ve bir cok acidan ilklere sahne olmus leziz bir secimdir.
  • abd temsilciler meclisinin 229 yıllık tarihinde ilk kez kızılderililer meclise girmeyi başardı: demokrat partiden sharice davids (kansas) ve debra haaland (new mexico).
    ta 1854 yılında bir mektubuyla modern, yeni dünyanın ipliğini ebediyen pazara çıkartan kızılderili şef oturan boğa'ya selam olsun...
    bu vesileyle, belki okumayan vardır diye, ünlü mektubu bir kere daha..
    http://www.filozof.net/…k8djtq-ehlpxdswkuif-uglt6fg
  • nevada'da cumhuriyetçiler ölü adamı seçtiler amk şu oylamada lan ahahah, akp seçmenine çomar falan demiyorum artık, kesinlikle beterin beteri var ya :)

    ayrıca senato trump tayfasının elinde, haliyle rusya ıvır zıvır meselesi bitti, seve seve istifalar ya da başkanlık kararnamesiyle sike sike postalanmalar başlayacak, sistem hakkında bir bok bilmeyen de demokrat zaferi falan diyor hala
  • su anda tatilde oldugum icin analizi kisa kesmeyi planliyorum ama yazinin basi sonu belli olmaz. :)

    secimin sonucunda bazilari "demokratlar zafer kazandi" demis, bazilari da "cumhuriyetciler zafer kazandi" demis. bence demokratlar zafer kazandi ama ufak bir zafer oldu. bundan daha buyuk bir zafer kazanabilirlerdi.

    oncelikle bu secimde kimin zafer kazandigini anlayabilmek icin bir gercegi unutmamak lazim. yaklasik 100 yildir amerikan secmenlerinin oy tercihleri her zaman ekonomi bazli olmustur. ekonomi iyi giderken mevcut yonetimler oylarini arttirmis, ekonomi kotu giderken mevcut yonetimlerin oylari dusmustur. mesela 1992'de baba bush ile clinton karsi karsiya geldiginde ekonomi kotu oldugu icin clinton kazanmistir. 4 yil sonra ekonomi cok iyi oldugu icin clinton yeniden secilirken hic zorlanmamistir. 2004'te ogul bush irak savasi ve onca rezalete ragmen zorlanmadan kazanmistir cunku ekonomi iyidir. 2008'de cumhuriyetci parti itin gotune sokulmustur cunku ekonomi cokmustur. yani normalde olay tamamen ekonomi.

    simdi amerikan ekonomisine bakiyoruz, issizlik oranlari yuzde 3.6'ya kadar gerilemis, borsa cosmus, abd son 20-25 yilin en guclu ekonomik zamanini yasiyor, vergi indirimleri filan gecirilmis, ortada bir savas veya kriz de yok, dolar inanilmaz derecede guclu ve alim gucu yuksek ve bankalardan neredeyse sifir faizle borc alinabiliyor. normal sartlar altinda boyle guclu bir ekonomide ulkeyi yoneten partinin (cumhuriyetciler) oylarini arttirmasi beklenirdi ama bu sartlar altinda bile oylari dustuyse demokratlar buyuk bir basari yakalamis demektir.

    buna ek olarak sunu da soyleyebiliriz ki uzun yillar sonunda ilk kez amerikalilar secimlerde oy verirken ekonomi disinda seyleri de dikkate aldilar. bu cok buyuk bir degisim. bundan once cumhuriyetciler her secimde ekonomiye yogunlasiyordu ama bundan sonra toplumsal olaylara da yogunlasmak zorunda kalacaklar.

    ilk olarak temsilciler meclisi secimlerine bakalim cunku elimizdeki en onemli veri bu secim. diger secimler (senato, valilik...vs) sadece belli basli eyaletlerde gerceklesti ama temsilciler meclisi secimi 50 eyaletin tamaminda gerceklestigi icin en iyi veriyi bu secim veriyor. toplamda 100 milyona yakin oy kullanilmis ve demokratlar toplam oylarin %51'ini alirken cumhuriyetcilerin oy yuzdesi 47%'de kalmis (geri kalan %2'de diger partiler veya partisizlere gitmis). demokratlar toplam oylarda %4'luk bir fark atmis. bu cok buyuk bir fark gibi gozukmuyor ama yukarida dedigim gibi ekonominin bu kadar guclu oldugu bir donemde cumhuriyetciler en az %50 alamiyorsa paniklemeleri gerekiyor demektir.

    ayrica ekonomi bu kadar iyi gidiyorken bile cumhuriyetciler boylesi bir dusus yasadilarsa yarin ekonomi durgunluk veya tokezleme yasarsa cok buyuk bir dusus gorebilirler. mesela onumuzdeki sezon abd merkez bankasi fed'in faizleri 3-4 defa arttirmasi planlaniyor ve bu durumda ekonomide bazi yavaslamalar gozlemlenecektir.

    bu secimde onceki secimlere gore oy kullanan 30 yas alti grubun (18-29 yas grubu) sayisinda %100'den fazla artis gozlemlenmis. gencler %70'e varan oranlarda demokratlara oy vermis. zaten secmenlerin ekonomi disindaki toplumsal olaylara gore oy vermesinin belki de en buyuk sebebi bu kitledir. 2020'de genclerin oy kullanma orani artarsa cumhuriyetcilerin dusus trendi devam eder.

    yine ne varsa batida var. abd'nin bati yakasi yani kurtarilmis bolge (oregon, california, washington, hawaii) denen yerlere bakalim. aslinda secimi demokratlara kazandiran bolge burasi oldu. demokratlar temsilciler meclisini 30 temsilci farkla kazanmisa benziyor ama sirf california'nin 53 temsilcisi var ve bunlarin 42 tanesi demokratlara gitti. baska bir deyisle, sonuclardan california'yi cikartinca demokratlarin zaferi de ortadan kalkiyor. oregon'da 5 temsilciden 4 tanesi demokratlara gitti. washington'da 10 temsilcinin 7 tanesi demokratlara giderken hawaii'de 3 temsilcinin tamami demokratlara gitti. bu durumda abd'nin bati yakasindaki mevcut 71 temsilcinin 57 tanesi demokratlara gitti ve demokratlara secimi kazandirdi.

    oregon'da 34 yildir devam eden demokrat parti hukumdarligi devam etti. eyalette valilik yine demokratlara giderken abd temsilciler meclisine giden 5 temsilciden 4'u demokratlardan cikti. eyaletteki 2 senatorun tamami yine demokratlara ait. eyaletin kendi meclisindeki uyelerin 3'te 2'si de demokratlardan olusuyor. ayrica oregon'da gerceklesen 6 referandumun tamaminda demokratlarin istedigi sonuc cikti. buradaki demokrat iktidari uzun sure devam edecek ve oregon uzun sure kurtarilmis bolge olarak kalmaya devam edecek gibi gozukuyor.

    33 yildir demokratlarin yonettigi washington'da senator secimini %60'a yakin oyla demokratlar kazandi. temsilciler meclisini de demokratlar kazanirken eyalette vali secimi olmadi. zaten eyaletin mevcut valisi jay ınslee isminde bir demokrat. hawaii'de demokratlar %75'e varan oy orani alarak rekor kirdi.

    california'dan zaten bahsetmeye gerek yok ve demokratlarin kazanacagi aylar onceden belliydi. california oregon ve washington gibi 30 kusur yildir demokratlar tarafindan yonetilme unvanina sahip degil cunku 2003 ile 2011 arasinda eyaletin valisi olan arnold reyiz cumhuriyetciydi ama gorus olarak kendisinin demokratlara daha yakin oldugunu soyleyebiliriz.

    aslinda abd'deki eyaletler arasindaki farklari anlamak icin eyaletlerde gecen referandum konularina bakmak cok iyi bir fikir verir. mesela alabama'da "10 emir" yazili tabletlerin devlet binalarinda olup olmamasi onaylandi ve buyuk olcude gecti. adamlar 2018 yilinda bununla ugrasiyorlar.

    bunlarla bati yakasindaki eyaletleri karsilastirinca bati eyaletleri iskandinavya gibi kaliyor. mesela california'da "free range" disindaki hayvanlarin etlerinin satilmasi yasaklandi. washington'da polislerin yetkisi kisitlandi ve artik kovaladiklari suclulari silahla vurmalari halinde ceza alabilecekler. ayrica washington'da silah satislarina sinirlandirma getirilmesi referandumdan gecti. oregon'da buyuk magazalardan %1 vergi alinip bu parayla temiz ve yenilenebilir enerjiye yatirim yapilmasi onaylandi. yine oregon'da eyalet ve sehir polislerinin kisilere gocmen durumunu sormasi ve kacak gocmenleri suc islemedilerse tutuklamalari yasaklandi. californialilar 3 tane vergi artisina onay verdiler (biri evsizlere yardim icin, biri cocuk hastanesi icin, biri de dusuk gelirlilere yardim icin). yine california'da gecen sene getirilen galon basina 12 centlik benzin vergisinin geri cekilmesi oylandi ve halk "hayir" dedi. inanabiliyor musunuz? adamlar "benzinden alinan vergi kaldirilmasin" diye oy kullandi cunku oradan gelecek para yollarin bakimi ve onarimi icin kullanilacak. oregon'da bazi okullarin kampuslerinin yenilenmesi icin bazi sehirlerde emlak vergisi artisi onaylandi.

    demek ki halk paranin carcur edilmeyecegine ve toplumun yararina bir sekilde kullanilacagina inaniyorsa vergi artisina bile onay verebiliyormus. abd'nin bati yakasina "kurtarilmis bolge" dememin sebeplerinden biri de o guven ortaminin olusmus olmasi. bazen bana "green card cikti hangi eyalette yasamaliyim" diye soranlar oluyor. bence yasayacaginiz eyaleti secerken o eyalette son 5-10 yilda yapilmis olan referandumlarin sonuclarina bakin, zaten gerekli fikri edinirsiniz.

    secimin diger sonuclarina gelirsek texas konusu en cok konusulan konulardan biri oldu. yaklasik 50 yildir cumhuriyetcilerin kalesi olarak bilinen teksas'i yine cumhuriyetciler aldi ama fark giderek kapaniyor. senato seciminde cumhuriyetcilerin adayi cruz demokratlarin adayi beto karsisinda %51-48 gibi ufak bir farkla zafer kazandi. daha da onemlisi teksas'in buyuk sehirlerinin tamami demokrat adaya oy verdi. houston'da beto %58 oy alirken dallas'ta %66 oy aldi. beto austin'de %74, san antonio'da da %60 oy aldi. teksas'taki tum buyuk sehirleri fark atarak kazanan beto kirsaldan gelen oylarla secimi kaybetti ama gelecek icin umut verdi. onumuzdeki 10-15 yil icinde teksas cumhuriyetcilerin kalesi olmaktan cikabilir.

    cumhuriyetcilerin kalesi olup da cekismeli gecen bir baska eyalet de georgia oldu. buradaki vali secimini cumhuriyetci aday kemp sadece 60 bin oy farkiyla kazandi (%50 vs %49). eyaletin en buyuk sehri atlanta'da demokrat aday abrams %75 oraninda oy aldi. atlanta sehri bu hizla buyumeye devam ederse cumhuriyetcilerin en buyuk kalelerinden biri daha dusmus olacak.

    2016'daki secimde trump hillary'den 3 milyon oy daha az almasina ragmen michigan, wisconsin, ohio, florida ve pennsylvania gibi "ortadaki" eyaletleri %1-2 farkla toparlayarak secimi kazanmisti cunku amerikan baskanlik secim sistemine gore bir eyaletteki oylarin %50.1'ini alan parti eyaletteki tum delegeleri topluyordu. bu yuzden bu secimde bu eyaletleri kimin alacagi merak konusuydu. michigan, pennsylvania ve wisconsin'i demokratlar alirken florida'yi cumhuriyetciler aldi. ohio'da senatoyu demokratlar, valiligi cumhuriyetciler aldi. trump 2020'de kazanmak icin yine bu eyaletlerin tamamini toplamak zorunda ama sali gunu michigan'da 10, wisconsin'da 11, pennsylvania'da 13 puan fark yiyen cumhuriyetciler bu eyaletleri geri almak icin epeyce ugrasmak zorunda kalacak.

    mesela gecen secimde trump 9 milyon nufuslu michigan'da 11 bin oy farkiyla kazanip tum delegeleri ele gecirdi. trump'a gecen sefer oy verenlerin %90'i hala ondan memnun ama %1-2'lik oy kaybi bile onun tum bu tur ortadaki (swing) eyaletleri kaybetmesine sebep olur. bu yuzden trump'in 2020'de oy kaybetmeye tahammulu yok.

    cumhuriyetcilerin senatoda eli guclendi ve toplam sandalye sayilarini 51'den 53'e cikarttilar. bu zaten bekleniyordu cunku secime katilacak olan 30 sandalyeden 25 tanesi demokratlara aitti ve demokratlar 30'da 25 yapamadiklari taktirde sandalya kaptiracaklardi. yine de bu kotu bir haber cunku kanun yapabilmek icin her iki meclisin de onayini almak gerekiyor ama trump'un bakanliklara ve anayasa mahkemesine atadigi kisilerin onaylanmasi icin sadece senatodan onay almak yeterli. bu durumda trump kurumlarin basina istedigi adamlari atayabilecek ama yeni kanun gecirme konusunda cok zorlanacak.

    simdi elimizde 2 tane demografik trend var. ilk olarak her yil 1 milyona yakin gocmen amerikan vatandasligina gecip oy kullanma hakki elde ediyor ve bunlardan oy verenler %80 oraninda demokratlara oy veriyor. ikinci olarak ezici yogunlukta cumhuriyetcilere oy veren eski nesiller (65 yas ustu tayfa) olmeye basladi ve cumhuriyetciler genclerin oyunu almakta zorlaniyor. uzun vadede demokratlar demografik olarak avantajli ama cumhuriyetciler daha uzun yillar boyunca dini kullanarak insanlari kafalamaya devam edecekler. trump karisi hamileyken pornocuyla yatiyor ve pornocuya sus payi olarak para veriyor, teksas'taki papazlar "olsun ama adam dinimize sahip cikiyor ve kurtaj karsiti" diye bunu savunuyorlar. yine de uzun vadede degisimin onunde duramayacaklar.

    bu arada birkac eyalette daha esrar yasallasti. su ana kadar esrar konusunda referandum yapilan eyaletlerde hic fire yok. hangi eyalet esrari oylasa "evet" oyu cikiyor. belki de amerikalilarin hemfikir oldugu tek konu budur.

    o degil de yaziyi kisa kesecektim, yine bir konusmaya baslayinca sonunu getiremedim. balkon konusmasi yapanlar lafi bu kadar uzatmiyor.
  • demokratlarin mecliste kazandiklari bolgelere bakiyorum. sasirtici yerler var.

    1) mesela guney carolina 1nci bolge, 1981'den beri cumhuriyetcilerin supurdugu bir yer ama genc bir adayla demokratlar almis.
    2) georgia 6nci bolge, meshur cumhuriyetcilerden newton gingrichin yeri, 1979'dan beri cumhuriyetcilerin kalesi, oglunu silahli bir saldirida kaybeden silah karsiti aktivist siyahi bir demokrat kadin almis burayi.
    3) oklahoma 5nci bolge. saka gibi 1975den beri cumhuriyetciler kazanmis burayi. kadin bir adayla demokratlar kazanmis.
    4) daha dur bitmedi. teksas 7nci bolge. vakti zamaninda baba bush'un secildigi yer. 1967'den beri cumhuriyetcilerin kalesi. genc bir kadin adayla demokratlara gecmis.

    liste uzun illinois 6nci bolge 1973'den beri, colorado 6nci bolge 1983'den beri, new jersey 7nci bolge 1981'den beri cumhuriyetcilerin yeri ama demokratlara gecmis. boyle uzayip gidiyor.

    bu da demek oluyor ki dogru adaylar gosterildigi takdirde yillarin koklu bolgelerinde bile kazanma sansin var. kadinlar, gencler, siyahiler, orduda gorev yapmis gencler, ... pelosi kilikli tipleri aday yaparsan avcunu yalayacagin yerlerde dogru adaylarla kazanabiliyorsun.

    bir de unutmamak gerekiyor ki demokratlar artik sehirlerden banliyolere dogru aciliyorlar. bu yukarida ornek verdigim cogu bolge banliyoler. bunun sosyolojik analizleri yapilir ama hayat pahaliligi arttikca sehirlerden disari dogru aciliyor artik demokratlar. cumhuriyetciler saclari beyazlamis erkek adaylar gostererek kadin secmenleri kendilerinden uzaklastirdikca demokratlar genc ve kadin adaylarla bunlari kendilerine cekiyor. bakalim 2020 neler gosterecek?
  • florida'da kalan oylar sayildikca aradaki farklar daha da eriyor. senato'da fark %0.5'in altindaydi ve yeniden sayima gidecek ama bugun oglen itibariyle valilik seciminde de fark %0.5'in altina indir. yalniz sunu not edelim secim gecesi demokratlarin adayi siyahi gillum adam kazandi konusmasini yapti, bunun uzerine cumhuriyetci desantis de zafer konusmasini yapti. twitterda bu konuda cok elestiri aldi gillum ama tecrubesiz napsin. tallahassee belediye baskaniyken, eyalet valiligine oynadi adam.

    acikcasi ne olur bilmek zor, kalan oylar sayildikca demokratlara yariyor. toplam 8.15 milyon oyda, senato'da fark 22bin'e indi, valilikte ise 39bin. 300-500 olsa neyse de bu kadar hata yapilacagina inanmak zor. yine de adamlar eyalet yasalarina aradaki fark %0.5'den kucuk olursa tekrar sayilir diye madde koyduklarina gore bir bildikleri olmali.

    edit: fark senatoda 17bine dustu. valilikte ise 38bin500. bu arada ogrendim ki aradaki fark %0.25'den kucukse yeniden sayilma makinelerle degil, elle yapilacakmis. bu son guncellemeden sonra fark %0.22'nin altina indi. olme essegim olme. en az 1 hafta 10 gunu var bu isin.
  • 3-0 yerine 2-1 demokrat parti zaferi ile sonuclanmis secimler. florida'da beklendigi gibi valilik ve senatorlugu, arizona'da, tennessee'de de senatorlugu alsalardi 3-0 diyebilirdik. (texas senator secimini ve georgia valilik secimlerini saymiyorum beklentiler arasinda. zira kazanmalari beklenmiyordu. yine de cok yaklastilar kazanmaya. direkten donduler diyelim).

    demokratlar temsilciler meclisi'nde cogunlugu kazandilar. en az bunun kadar onemlisi eyalet meclislerindeki super cogunluklari kirdilar, bazi meclislerde cogunlugu kazandilar. burada da soylenmis, 7 eyalette valilik demokratlara gecti (kansas da turuncuya kapak olsun). bu kaybedilen valilikler ve eyalet meclisleri 2020'de turuncunun basini cok agritacak.

    guncelleme: vay amk. arizona'da demokrat aday one gecmis.

    https://twitter.com/…tatus/1060685920662372352?s=09
  • ocasio-cortez’den sonra ana akim medya icin mis gibi yeni figur cikartilan secim oldu. tabii ki beto. goztepe kalecisi olmayan ama. hangi siyasi dergiye baksam adami simdiden 2020 baskani yapmis bile. vp de cortez olsun tam olsun bari. anlasilan trump bi sekilde mucizevi olarak nixon gibi kendi istifa etmedikce veya resesyon 2020 basinda baslamadikca 2023e trumpla gireriz. ben acikcasi trumpin ikinci doneminin ilk yili olan 2021de kuresel ekonomik krizin baslayacagini dusunuyorum. tesaduf su ki ayrica bi sonraki bitcoin halving’in ertesi yili olacak. tipki 2016-2017 kripto manyakligi gibi bir ortamin yasanmasi cok cok buyuk bir ihtimal. ama yine de ytd.
  • amerikalilarin cok da siklemedigi secim diyenler galiba oy kullanamayan illegallerin oturdugu yan mahallelerde yasiyorlar. benim yakin cevrem, is arkadaslarim ve facebooktan temasi surdurdugum cogu tanidigim haril haril secim icin farkindalik yaratmaya calisti, isi gucu aksatti gitti oy kullandi; hayvan gibi uzun oy kullanma siralari olustu vs.

    kendi dangalak cevresi siklemiyor diye butun amerikayo oyle zannediyor.
  • will ferrell ga vali adayi stacy abrams icin eyalete gelip kapi kapi gezdi. keza oprah da ayni sekilde. gercekten hic siklememisler demek ki boyle seyler yapiyorlar adam.

    ga secimlerinde republican tarafi ivir zivir detaylar uydurup belli bir kesmin oy kullanmasini engellemeye calisti. otur bir mankafana sor simdi madem millet hic siklemiyor, bu adamlar nicin milletin oy kullanmasini engellemeye calistilar?

    https://www.11alive.com/…ms-in-georgia/85-608589737

    https://abcnews.go.com/…governors/story?id=58882400

    ne cesit kafadan kontaklarla yaziyoruz bu sozlukte artik anlamiyorum.
hesabın var mı? giriş yap