• 1958'de samet kuşçu adlı bir subayın, adnan menderes adına çalıştığından şüphelendiği dokuz subayı (kuşçu, dokuzlara adnan menderes'i devirmek için darbe tertip edildiğinin işaretlerini vermiş fakat karşılık bulamamıştır) ihbar etmesiyle başlamış olaylar dizisi. sonrasında samet kuşçu tertipten tutuklanmış ancak diğer subaylar beraat ettirilmişlerdir.
  • darbe yapma hazırlığı içinde bulundukları düşünülen 8 subayın (kurmay albay ilhami barut, kurmay albay naci aşkun, topçu yarbay faruk güventürk, piyade binbaşı ata tan, piyade yüzbaşı hasan sabuncu, piyade binbaşı ahmet dalkılıç, piyade yüzbaşı kazım özfırat, emekli kurmay albay cemal yıldırım) ve bu sekiz subayın darbe hazırlığı içinde bulunduğunu ihbar eden binbaşı samet kuşçunun yargılandığı, darbe hazırlığı içinde bulundukları bir kaç yıl sonra ortaya çıkacak olan sekiz subayın beraat etmesine karşılık muhbir subayın orduyu isyana teşvikten dolayı 2 yıl hapis cezasına çarptırılmasıyla sonuçlanan vakıa.
  • 1950'lerdeki tek parti yönetimini devirmek amacıyla oluşturulan darbe teşebbüslerinden biri.
    daha çok 27 mayıs hareketi hatırlansa da o dönemde 9 şubat olayı gibi birçok girişim olmuş ancak harekete geçilmeden şu yada bu şekilde durmuştur.
  • çıkış noktası 1950 de dp nin iktadara gelişiyle "komünistlerin seçime hile karıştırdığı" nı iddia eden ordunun müdahale için ismet paşa ya başvurması olan zırvalıktır.

    (bkz: yeni trend olarak orduya azgelişmiş sol desteği)
  • 8 subay, binbaşı samet kuşçu ile iletişime geçip darbe planlarına onu da dahil ederler. bir süre sonra muhbir olabileceğinden şüphe ettikleri kuşçu'ya bilgi vermemeye başlarlar. kuşçu bu durumdan kendisinin zararlı çıkacağını düşünerek durumu ihbar eder. 1957 yılında yaşanan olayda 9 subay birlikte yargılanır, yanlızda ihbarcı kuşçu ceza alır ve ordudan ihraç edilir. berat eden 8 subay 27 mayısın çekirdek kadrosunda yer alır. samet kuşçu bu sürecin sonunda " menderesi uyuttular, hem kendi başını hem de beni yaktı" demiştir.

    fetö'nün rte'yi yıllarca uyutması ile paralellikler kurduğum olay.

    kaynak: #tarih dergisi ağustos 2016 sayısı.
  • celal bayar'ın deyimiyle, 9 subay olayı iyi değerlendirilmiş olsaydı 27 mayıs olmazdı.

    zeki müren'in de komutanı olan samet kuşçu adlı binbaşı, gazeteci ve dp milletvekili mithat perin aracılığıyla adnan menderes'e ulaşmak ister. sebebi ise aldığı ihtilal haberidir. mithat bey menderes'e ulaşamasa da dönemin içişleri bakanı namık gedik'e ulaşır ve samet kuşçu'dan duyduklarını bir bir anlatır. sonucunda olay menderes'e intikal ettirilir.

    menderes içişleri bakanı namık beye, "milli savunma bakanı şemi ergin'i de istanbul'a çağırın, istanbul valiliği'nde bir araya gelip durum değerlendirmesi yapalım," der.

    soner yalçın'ın dediği gibi şu tesadüfe bakın, ki ne tesadüf(!): binbaşı kuşçu'nun, "başlarında faruk güventürk var," dediği yarbay tam o sırada ankara'da, milli savunma bakanı şemi ergin'e, ihtilalin başına geçin," teklifini yapıyordu.

    şu kadere bakın ki menderes'in savunma bakanına ihtilalin başına geçme teklifi yapılıyordu ve şemi bey bu konuda istişarelerde bulunuyordu.

    samet kuşçu, ihtilal yapılacağı konusunda hükümeti kendisine inandıramadığı için cıa'nın istanbul istasyon şefinin yanına gider ve ihtilal ile ilgili bildiklerini amerikalılarla da paylaşır. amerikalılar istanbul emniyet müdürlüğüne telefon açar ve kuşçu'yu mah'a (dönemin mit'i) teslim ederler.

    içişleri bakanı namık gedik, mah'ta da sorgulanan kuşçu'dan bıkmasına rağmen, sorguda alınan ifadelerin tamamını celal bayar ve adnan menderes'e ulaştırarak görevini yerine getirir.

    ve ihtilal iddialarından üç gün sonra 9 subay; albay ilhami barut, kurmay albay naci aşkun, topçu yarbay faruk güventürk, piyade binbaşı ata tan, piyade yüzbaşı hasan sabuncu, piyade binbaşı ahmet dalkılıç, piyade yüzbaşı kazım özgırat ve emekli kurmay albay cemal yıldırım ihtilale teşebbüsten tutuklanırlar.

    16 ocak 1958'de askeri mahkemeye çıkan 9 subayı, kendisine de ihtilalin başına geçmesi teklifinin yapıldığı tümgeneral cemal tural yargılıyordu. yani, ihtilalcileri yargılayan mahkemeye, kendisine liderlik teklif ettikleri general başkanlık ediyordu.

    5 nisan 1958 tarihinde subaylar serbest bırakılırken, ceza alan tek kişi orduyu isyana teşvik etmek suçundan, muhbir binbaşı samet kuşçu oldu.

    celal bayar, 9 subay ile ilgili olarak adnan menderes ile konuştuğunu, bakanlar kurulu toplantısında bu konuyu dile getirdiğini ve olayın ciddiyetinin kavranması gerektiğini söyler. menderes ve diğer birtakım bakanların ise "efendim, türk ordusundan böyle bir subay çıkmaz..." dediklerini de ekler...

    hülasa, şüphe tek gerçektir. iddiaların tamamı dikkate alınmalıdır. yalnızca bu konuyla ilgili değil, hayatın her yerinde bu böyle olmalıdır. birey, toplum veya devlet fark etmez. insan ilişkilerinde de bu böyledir. "olmaz, yapmaz" dedikleriniz öyle bir oldurur, öyle bir yaptırır ki, kendinizi darağacında bulursunuz.

    (bkz: milli birlik komitesi)
  • talat aydemir ve arkadaşlarınin adnan celikioglu tarafından kurtarildiklari olaydir.
  • türk silahlı kuvvetlerinin daima darbeci bi damarı olmuştur, hep düşünmüşümdür, atamız metehan dahi babasını darbe tertipleyerek ortadan kaldırdı, 9 subay olayı ha keza talat aydemir bu kalkışmalarını nihayete erdirebilseydi, ülkenin istikameti ne yönde olurdu. bilinmez...
  • - olay ortaya çıktıktan ve subaylar tutuklandıktan sonra celal bayar derhal kabineyi toplar. ancak toplantıda menderes -bildiğim kadarı ile- yoktur.

    - bayar özetle "ben komitacı adamım, bu öyle basit bir örgütlenme değildir. bu cuntalar hücre halinde çalışır, istanbul'da da olur, erzurumda da. derhal soruşturma açıp büyük bir tasfiyeye gitmek lazımdır" der.

    - bu arada aynı bayar faruk güventürk'ün cunta lideri olduğunu ilk mahkemenin tutanaklarından fark etmiş ve "bunu konuşturun" demiş kişidir.

    - ne var ki adnan menderes bu tür bir tasfiyenin orduyu daha da huzursuz edeceğini belirtir. hatta mükerrem sarol'a "ben bu orduda 7 yıl çalıştım, orduyu iyi bilirim" demiştir.
    not : menderes kurtuluş savaşı dönemi ali ihsan sabis'in özel kaleminde görev almıştır.

    - işte bu cunta hapisten çıktıktan sonra daha da örgütlenecek ve bundan sonra onları durdurmak mümkün olmayacaktır.

    - hep düşünürüm eğer bayar'ın tecrübesinin sözü dinlense ne olurdu diye. belki alttan gelen başka bir cunta şansını deneyecekti bilemeyiz ama menderes bu riski almalıydı kanaatindeyim.

    - tarihin garip bir cilvesi salvador allende de kendisini devirecek pinochet'i bizzat genel kurmay başkanı atamış, sonrasında da darbe hazırlıkları hakkında istihbarat alan kurmaylarının "pinochet'i tutuklayalım" talebini reddetmişti. tarihin anlık dönüm noktaları oluyor böyle.
hesabın var mı? giriş yap