çürüksulu mahmud paşa

• --- alıntı ---
  
  1864'te acara'nın kobuleti (türkçe adıyla çürüksu) kentinde doğdu. 1901'de istanbul'da bulunan gürcülerin, veliaht ile ilişkileri olduklarına dair, ii.abdülhamit'e verilen jurnaller sonucunda akrabaları ile birlikte halep'e sürgüne gönderildi. 1909'dan sonra osmanlı ordusunun alman genelkurmayı nezaretindeki modernizasyonunda görev aldı. balkan savaşı'na ferik (korgeneral) rütbesiyle katıldı ve yaralandı. balkan savaşlarındaki hizmetlerinden dolayı tümgeneralliğe yükseldi. 1913'te kurulan, sait halim paşa liderliğindeki ittihat ve terakki hükümetinde harbiye nazırı (deniz kuvvetleri bakanı) vekili ve nafia nazırı (bayındırlık bakanı) olarak görev aldı.
  
  1914'te padişah tarafından ayan mecisi (senato) üyeliğine atandı. osmanlı devleti'nin hazırlıksız olarak i. dünya savaşı'na katılmasına karşı çıktı. istifa ederek memleketi batum'a gitti. ittihat ve terakki merkez komitesinden bağımsız, sözü dinlenen bir devlet adamı olarak tanındı. talat paşa kabinesinde bahriye nazırı (deniz kuvvetleri bakanı) oldu.
  
  i. dünya savaşı'ndan sonra kurulan barış hazırlıkları komisyonunu yönetti. bu görevdeyken ermeni tehciri'ni insanlık suçu olarak değerlendiren görüşler ileri sürdü. ermenilerle barışa dair sözleri atatürk tarafından nutuk'ta eleştirildi.
  
  22 mart 1920'de ingiliz işgal gücü tarafından "ittihatçı" olarak tanınan diğer siyasilerle birlikte malta'ya sürgüne gönderildi.
  
  fransızca ve almancayla birlikte ileri derecede matematik bilgisine sahipti.
  
  31 temmuz 1931 de vefat etti. istanbul karacaahmet mezarlığına defnedildi.
  
  kaynak: http://www.turkgurcu.com/…mahmud-paşa-(tavdgiridze)
  
  --- alıntı sonu ---
  
  tema:
  (bkz: tarih/@derinsular)
• kemal atatürk, nutuk'ta çürüksulu mahmud paşa için şunları söyler:
  
  --- alıntı ---
  
  efendiler, istanbul'da, vatanın kurtarılması ile ilgili en önemli işlerle uğraşan, saygıdeğer ve aklı başında olarak tanınmış kimselerin, o devirde, istanbul'un zehirli havasını teneffüs yüzünden, zihniyet ve düşüncelerinde ne kadar olumsuz sapmalar meydana gelmiş olduğuna örnek olmak üzere, daha sivas'ta iken karşılaştığım küçük bir olayı müsaadenizle bilginize sunmak isterim.
  
  belki de sayın üyeler arasında hatırlayanlar vardır. âyân üyelerinden çürüksulu mahmut paşa, «bosphore» gazetesi yazarlarından birine, siyasî durumumuzla ilgili bir demeç vermişti. mahmut paşa'nın o tarihlerde, barış hazırlıkları komisyonu (103) üyesi olduğunu da hatırlarsınız.
  
  paşa'nın 31 ekim 1919 tarihli tasvir-i efkâr gazetesinde yayınlanan demecini, 17 gün sonra sivas'ta okudum. «ermenilerin aşırı isteklerine hak vermemekle birlikte, sınırlarda bazı düzeltmelerin yapılmasına razı oluruz» ifadesi dikkatimi çekti.
  
  doğu anadolu'da ermenistan lehine toprak tavizlerinde bulunulacağına söz verme anlamı taşıyan bu cümlenin, barış komisyonu üyesi olan bir devlet adamı tarafından söylenmiş olması, gerçekten üzerinde düşünülmeye ve hayretle karşılanmaya değerdi.
  
  bu sebeple 17 kasım 1919 tarihinde, çürüksulu mahmut paşa hazretleri'ne yazmayı yararlı saydığım bir telgrafta, demecindeki işaret ettiğim cümleden dolayı, «doğu anadolu halkının pek haklı olarak, son derece üzgün ve kırgın olduğunu belirttikten sonra, erzurum ve sivas kongreleri'nin kararları gereğince, milletin ermenistan'a bir karış toprak terketmeyeceğini ve hattâ, eğer hükûmet, böyle acı bir mecburiyete boyun eğerse, milletin kendi haklarını bizzat savunmaya kararlı olduğunu ve bunun bütün dünyaya ilân edilmiş bulunduğunu» yazdım ve bu millî azim ve kararın herkesten önce, barış hazırlıkları komisyonu'nun sayın üyelerince bilinmesi ve ona göre hareket edilmesi gereğini arz ettim (belge: 196).
  
  efendiler, sivas'ta bulunduğumuz sırada birçok mesele ve olaylarla karşılaşılmış ve ister istemez millî, idarî, askerî ve siyasî teşebbüs ve faaliyetlerde bulunulmuştur. bunların hepsini ayrıntılarıyla anlatmak uzun sürer. yalnız, izlediğimiz olaylar zincirinin biribirine bağlanmasını sağlayacak bazı noktalara işaret ederek geçeceğim.
  
  --- alıntı sonu ---
  
  tema:
  (bkz: tarih/@derinsular)
• ingilizce ve türkçe wikipedia sayfaları için bkz.:
  (1) http://tr.wikipedia.org/wiki/çürüksulu_mahmud_paşa
  (2) http://en.wikipedia.org/…iki/çürüksulu_mahmud_pasha
  
  ayrıca (bkz: çürüksulu yalısı) (bkz: cemal azmi)
  
  tema:
  (bkz: tarih/@derinsular)