çayda çıra

• eskiden elazığ'da oğlan tarafı gelin almaya giderken yol üzerindeki bir çayı geçmeleri gerekir, tam bu sırada güneş tutulması olur, ortalık kararır, insanlar çıralar yakarak çaydan geçmeye başlarlar, uzaktan bakılınca çayda çıraların yandığı görünür. akabinde hakkında türkü yapılır;
  
  çayda çıra yanıyor
  hanım nanay nanay
  ...
  
  elazığ'da bu türküyle oynanan özel bir folklor oyunu vardır. dünya çapındaki bütün yarışlarda altın madalyaları toplar bu oyun. gerçi türkiye'ye ait tüm folklor oyunları dünyada hep birincilik alır. ancak modern dansımızın bu kadar sağlam bir altyapı üzerinde neden gelişememiş olduğu da ayrı bir muammadır.
• (bkz: 10 8lik)
• şöyle bir türkü eşliğinde icra edilen halk dansı.
  
  çayda çıra yanıyor,
  humar göz uyanıyor.
  fitil çifte yara bir,
  yürek mi dayanıyor?
  
  çayda çıra yakarım,
  yar yoluna bakarım.
  bir yüz görümlüğüne,
  beşibirlik takarım.
  
  çayda çıra, yüz çıra,
  yanıyor sıra sıra.
  yarim keklik, ben, şahin,
  everim ardı sıra.
  
  çayda çıra yanıyor,
  ay tutulmuş sanıyor.
  yavaş yürü, usul bas,
  engeller uyanıyor.
  
  çayda çıralar yine,
  yandılar döne döne.
  bahtılı çıra seni,
  ayda yılda bir güne.
  
  çayda çıralar yakın,
  çıkın yoluna bakın.
  hak nazardan saklasın,
  kem göz değmesin sakın.
  
  çayda çıra geline,
  kına yakın eline.
  nazar değmesin sakın,
  has bahçenin gülüne.
  
  çayda çıra’larım var,
  gizli yaralarım var.
  eller al, yeşil giymiş,
  benim karalarım var.
  
  çayda çıra yanıyor,
  engeller uyanıyor.
  çözme tabip yaramı
  al kana boyanıyor.
  
  yanar çayda çıralar,
  kızlar oyun sıralar.
  gelin hanım gelirse,
  defci toplar paralar
• oynanması tehlikeli bir oyundur insan adımlarını şaşırmaya görsün:
  http://www.hurriyet.com.tr/…gid=112&srid=3428&oid=3
• mumwalk.
• http://www.gazetecileronline.com/…-heykeli-yiktirdi
• birden fazla efsaneleri vardır. bunlardan bir tanesi şöyledir: efsaneye göre hazar gölü kenarında bir köyde birbirini seven iki genç gizlice buluşmaktadırlar. erkeğin buluşma yerine gidebilmesi için gölü yüzerek geçmesi gerekmektedir. buluşma gece olduğundan, kız çıra (dındik) yakarak gence yerini belli etmektedir. genç ise ışığa doğru yüzmekte ve böylece sevgililer buluşmaktadır. bu durumu sezen kızın babası, buluşmanın yapılacağı bir gün erkeğin yüzerek gölün ortasına geldiği sırada çırayı söndürür ve genç sevgilinin gölde boğulmasına sebep olur. bunu fark eden kız da kendini suya atar, o da kaybolur. bunun üzerine bütün köylü toplanarak ellerindeki çıralarla iki sevgiliyi aramaya başlarlar. bu arama görüntüsünden çayda çıra oyunu ortaya çıkar.
• ferit tüzün'ün çok şahane bir uyarlama ve orkestrasyonunu yaptığı bir türküdür ayrıca:
  
  ferit tüzün - anatolian candle dance
• (bkz: humar)
• bir elazığ düğününün en güzel kısmı. herkes izlemeli.