çekçe

• slovenceyle yakin akrabaligi olan, 10 milyon kadar konusucusu olan bir slav dili.
• tek harf kelime oyunları ile dolu (led:buz let:uçmak, lez:tırmanmak les:orman, duh:gökkuşağı duch:ruh gibi) olması ve hala ortaçağ'da olduğu gibi konuşulmasıyla sevindiren, bir ömür tüketmedikçe iyi derecede öğrenilmesi imkansız dil. kiril ve kardeşi metodius'a rağmen alfabesi latindir, istilalar yüzünden bolca ingilizce (function:fungovat gibi) ve almanca (knödel:knedliky gibi) kelimeler barındırır.
• (bkz: svetlo)
• özel ders fiyatları öteki dillere göre baya bir pahalı olan dil.
• buğra atsız'ın bu dille ilgili komik bir anısı vardır:
  
  http://washingtonhaber.blogspot.com/…ura-atsiz.html
  
  "...ama ’68 ağustosunda dubçek moskovada tevkif edilecek, 20 ağustosta sovyet rusyanın liderliğinde varşova paktı ülkeleri çekoslovakyayı işgâl edecek ve bu olay sosyalizmin çok sonradan gelecek olan sonunun başlangıcı olacaktı. işgâl ile birlikte batı avrupa ülkelerine, bu arada bilhassa almanya ve avusturyaya cssrden yığınlarla insan kaçacak ve ben onlardan biri olan jana pokorna ile tanışacaktım. o günlerde hâlâ hatırladıkça gülmekten kendimi alamadığım bir hâdiseyi de anlatmadan edemiyeceğim. gene alman arkadaşlarla bir birahânede oturup sohbet ve son siyâsî durumları münâkaşa ederken aklımıza nereden estiyse, biranın da tesiri ile olsa gerek, içlerinden biriyle çekçeye benzetmek için çoğu sessiz harflerden meydana gelen zmrçk, mojna, kratki gibi kelimeler icâd ederek konuşmaya başladım. arada bir de dubçek, moskva, sovyetskaya armiya gibi herkesin bildiği beylik lafları araya sıkıştırarak tiyatronun orijinalitesini isbat etmeye çalışan bir hâlimiz vardı. masadaki diğer almanlarla da kötü bir almanca konuşmaya gayret ediyor, arada bir el kol işâretleriyle bir şeyler anlatır gibi yapıyorduk. onlar da havaya girdiğinden keyfimiz yerindeydi ki ortalık birdenbire bir anons ile sessizliğe büründü. oparlörlerden gelen bir ses birahânede bulunan çek mültecilere almanyaya hoş geldiniz diyor ve herkes bize bakıyordu. epey alkış aldık. tabiî foyamızın meydana çıkmaması için içkileri bir an evvel bitirip sokağa fırladık. köşeyi döndükten sonra hepimizin gözlerimizden yaş gelene kadar katılarak güldüğümüzü hatırlıyorum.fırsat olsa aynı hergeleliği bu yaşımda bile yapmaktan çekinmezdim, çünkü kimseye bir zararımız dokunmamıştı..."
• iyi günler demenin komik oldugu ( dobri den= iyi gunler) dünyanın konuşulması en zor dillerinden biri.
• ilk zamanlarda cok komik gelen ve fakat zamanla alistiginiz dil.. gittigim yerlerde yaptigim dil gozlemlerinde en az zorlandigim dil cekce heralde.. bi kere sesli harf mumkun oldugunca kullanilmiyor. lehce de keza oyle. niye? neden olabilir? kizlari guzel ondan mi? sacmalamayin nutfan..
  
  simdi bu amcamlar yillar yili soguk memlekette sen kal.. donsun bokun... donsun bokun.. anlamislar olayi.. bir mantik gelistirmisler..
  
  -birader bu sogukta konusurken minimum nasil usuruz?
  -agzimizi mumkun oldugunca kapali tutarak..
  -e nasil yapariz bunu.
  -kaldir sesli harfleri..
  -e tamam sonra?
  -e telaffuz et bakalim krstymszkt yi..
  -anani skym.. bu ne lan.. olmuyo.. acamiyorum agzimi..
  -yaaa yaaa.. buzustur dudaklari.. buzustur dudaklari.. bak nasil ama? iceri hic hava girmiyo.. atki, bere, eldiven ve montu da icat ettik mi.. hah kivirdik bu isi.
  
  yazarin notu: ince dudakli olmalarini da ben bu dudak buzmesine bagliyor en azindan darwin e saygimdan baglamak istiyorum.. zenciler oyle yaya yaya konusurken aciliyo dudaklar patlamis misir gibi.. buncaazlarim buzmekten dudak falan kalmiyo.. evet lan her sey yavas yavas oturuyo yerine..
• "á, c, d, é, í, ó, š, ú" gibi değişik harflere sahip olmakla beraber telaffuz olarak türkçe'ye benzer sesleri barındıran; soğuk ülkenin, güleryüzüyle gönülleri ısıtan kızlarının konuştuğu ve kesinlikle seksi olan slav dili.
  "á, é" harflerinin üzerindeki eğik çizgiler o seslerin daha uzun telaffuz edileceğine delalet eder.
  "c, š" harfleri aynı türkçe'deki ç ve ş harfleridir.
  şapkalı "r" sesini çıkarması çok zordur ama çek kızları çok sever ucitelka (uçitelka) olmayı, yapın sempatiklik kapın öpücüğü.
  "j" harfi y diye telaffuz edilir ve o çok genel olan jana ismini söylerken buna dikkat etmek lazım gelir.
  skoda diye bildiğimiz arabanın adı aslında škoda'dır ve yazık anlamına gelmektedir dilimizde.
  kibar bir dildir çekçe; telefonu prosím ile yani buyrun-lutfen inceliğiyle açarlar.
  susamışlık ise jedno pivo prosím ile giderilir ama lütfen demeyi unutmayın ki bu da radegast'tır, yoksa çok büyük kabalık etmiş olursunuz.
  nasılsınız jak se máte olurken, naber jak se máštır.
  isim sormak biraz zordur;
  adınız ne: jak se jmenujete (yak se yemenuyete)
  adın ne: jak se jmenuješ (yak se yemenuyeş)
  tanıştığımıza memnun oldum: teší me (tyeşi mye)
  teşekkür ederim: dekuji(dyekuyi), dekuju (dyekuyu) veya kısaca díky (diki) de denmektedir.
  kendinize iyi bakın: na shledanou (naskledanov veya naskle)
  kendine iyi bak: mej se (miyey se)
  imlâ warning: c harfinin üstünde 'š'nin şapkasından var. şapkasız c harfi ise "ts" sesidir, örneği ulice (ulitse) kelimesidir.
  kaynak için (bkz: dil dile değmeden dil öğrenilmez)
  
  tashih: şapkası çıkmayan harflerin uçurulması (bkz: sözlüğün çekçe karakter desteği)
• konuşmasını bilmiyorum yalnız yazılı olarak bildiğin sırpçaya aşırı derecede benziyor denemek istenirse google translate ten bakılabilir.hadi boşnakça hırvatça slovence bunların hepsinin aslında sırpça olmasını anlıyorum sonuçta hepsi bir zamanlar yugoslavyaydı aynı dili konuşuyorlardı ama çek cumhuriyeti direk ayrı bir ülke hatta arada kara bağlantısı bile yok hani slav dili ordan benzer diyeceğim ama öyle ufak tefek benzerlik de yok baya bildiğin aynı gibi , cidden bu yönüyle şaşırtıcı bir dil.
• tabii bu dil üzerinde çalışmış, bu dili konuşabilen insanlar çok daha doğru bir değerlendirme yapacaklardır, ancak prag'da bulunduğum kısa süre zarfında şöyle bir gözlemim oldu: gördüğüm kadarıyla çek kadınları yabancı kökenli soyismi taşıyan (çoğunlukla alman) çek erkekleriyle evlendikten sonra bir şekilde -ova (veya -a) ekini mutlaka alıyor. bu şekilde müllerova, ehrenbergova, försterova, frühlingova, stolzova, richterova gibi acayip soyisimleri oluşmasına imkan doğuyor. bilindiği gibi pek çok slav dilinde soyisimler erkek ve kadında farklılık gösterir (sanırım bunun istisnaları ukraynaca, sırpça, hırvatça vs). kadın soyisimlerine -ova, -a, -kaya gibi ekler gelir. ancak bu sadece kendi dillerindeki soyisimlerinde geçerlidir, mesela kirilenko soyadlı bir rus erkeğinin karısı veya kızının soyismi ek almadan kirilenko olarak kalır. ama galiba çekçe'de böyle bir durum söz konusu değil.
  
  bu olay dilin kullanımında o kadar öncelikli bir durummuş ki çek olmayan kadınlardan bahsederken bile cinsiyet eki mutlaka gelirmiş (mesela wikipedia'ya göre obama'nın karısı michelle'den bahsederken çek basını, michelle obamova diyormuş). ancak 2004'te çıkan bir yasanın ardından bir yabancıyla evlenen çek kadınlarına kocalarının soyisimlerini olduğu gibi alma hakkı tanınmış. yine de bu konudaki tartışmalar hala sürüyormuş.
  
  bu da böyle bir tespitimdir.