öszi almanach

• béla tarr'ın 1984 yılı yapımı filmi. almanac of fall olarak geçer ingilizce olarak. dram türünde olup klasik tarr seyircisini cezbeder.
  
  http://www.youtube.com/watch?v=ms0annkabew
• (bkz: öskigyo)
• yavaş ve yakın çekimler ve ilişki çiftlerini irdeleme biçiminde bir bela tarr erken dönem filmi. szabadgyalog ve macbeth'le birlikte renkli olan üç filminden biri. doğrusu, erken dönemiyle ikinci ve klasik bela tarr biçemi evresinin ara filmi. burada ilişkilere, ilişkilerin evrilmesine, aileye, topluma, kadere inanılmaz; hiçbirine güvenilmez. herkes herkesle işbirliği ve savaşım halindedir. hiç kimse içtenlik anıtı olarak, saflık örneği olarak sunulmaz. kötü durumda olan, daha kötü durumda olan; pislik olan, daha pislik olan vardır. hepsi kaba güç ve tecavüz dahil her avantaj sağlayıcı silahı kullanmaya hazırdır. bir ev içinde mikrokozmos ve evrenimiz. gündelik cehennem. ve kumar masasında eller sürekli yeniden karılır. yine özellikle çekirdek dörtlünün yaşamında değişen önemli bir şey olmaz. bu bakımdan samuel beckett'in waiting for godot tiyatro oyunu ile ciddi bir yakınlığı var. buradaki ilişkilerin kuramsal özeti açmaz ve ihanet (aldatma) ve güç savaşıdır. ortama son katılan öğretmen tibor karakteri herkesi bir hareketlendirir, canlandırır, kağıtları tekrar kardırır; sonunda denklemden tek çıkan (atılan) da o olur. hırsızlık yapması bahanesiyle polise ihbar edilir. geride kalanlar eskisi kadar, hatta eskisinden de çok açmazda ve sen sağ ben selamet. önemli değişiklik yok. günah keçisi seçilenin kurban edilmesi, geridekilerin yunup yıkanması teması ve bunun işlenişi bakımından bela tarr'ın 1980 yapımı hotel magnezit'ine yönetmen göndermesi^* çok barizdir. filminin içine öteki kısa olanını alıvermiş gibi. bu özel gönderme tarr'ın insan haysiyeti, en kötü durumda, dışlanma ve suç/utanç durumlarında bile insan onuru dediği çekirdek değer arayışının göstergesidir. bu filmdeki temsilcisidir.
  
  bela tarr bu filminde bir kamera efektleri resmi geçidi de yapar. insanı irkilten, imkansız kamera açıları, hareketliliğin ve sahneyle değişen ölçülerde ilgisizliğin, fark edilmesi güç yabancılaştırıcı kamera kullanımlarının filmi bu. youtube'da bu tip çekimlerden biri yayınlanmış, umarım teliften ötürü kısa sürede uçurulmaz: öszi almanach'ta şiddet. bir diğer görsel özelliği ise karhozat'ta daha bariz hale gelecek olan film noir janrına bu filmde yaklaşması, ama ilginç bir deneysellikle renkli film içinde kara film yapmasıdır.
  
  öte yandan tarr sülalesinin seçkin üyelerinden mihaly vig bu filmin de müzik direksiyonunda. karhozat'ta tepeye çıkaracağı müzik tarzının tanıtımı veya başlangıcı var. hele bir parçası tam eş çağrışımlı: öskigyo, öteki adıyla ancient serpent da youtube'un geçirgen sınırlarından içeri adımını atmış. mihaly vig bir yerde film noir'a da uyan müzik yapmış diyebiliriz.
  
  andras balint kovacs türkçesi bela tarr sineması olarak basılan incelemesi the circle closes'ta filmin anlatısını özetlerken şöyle der: "ama madem ki buradalar amaçları hiyerarşideki yerlerini mümkün olan her yolla korumaktır. her türlü insan kontağı bu bu sonuca araçtır ve bu amaçlarına ulaşmak için yakınlık ve seksten fiziksel şiddete kadar mümkün olan bütün ilişki yelpazesini kullanırlar. hiçbir ahlaki ve fiziksel tabuları yoktur. ihanet, tecavüz, yaşlıya karşı fiziksel saldırganlık burada duyarlılık, güvenilirlik ve içten itiraf kadar olağandır.(...) sonbahar almanağı'nda insan işkilerinin ahlak dışı doğası daha önceki hiçbir tarr filminde olmadığı kadar açığa çıkarılmıştır, çünkü öyküde karakterlerin acınası yaşamlarının en azından bir bölümünü etkilemekle suçlanacak hiçbir dış koşul yoktur."