ünlü daralması
-
y harfi kimi durumlarda yanindaki a'lari ve e'leri i'ye ve ıya ceviren bir harftir. bu olaya unlu daralmasi denir. (bkz: sesli harfler)
ornegin "yeyen" demezsiniz "yiyen" dersiniz. (bkz: yemek)
ya da "aglayan" yerine "agliyan" da denir, ama imla kilavuzunda bunun dogrusu "aglayan" olarak gecer. (bkz: aglamak)
gibi... -
herkesçe tanınmış şahsiyetlerin yoğun ilgiden artık kendilerine daral gelmesi olayıdır. hande ataizi'nin tuvalet penceresinde sıkışması.
-
kanal d nin bi ara çok yaptığı ilizyon. en iyi örnekleri bülent ersoyve sada sayan üstünde gözlemlenmiştir...
-
özdemir asaf tarafından sıkça yok sayılan kuraldır.
-
erol büyükburç'un "saksı" çıkışı örnek gösterilebilir.
-
şimdiki zaman eki olan -yor'un, sonu a ve e ünlüsüyle biten kelimelerde yarattığı daralma durumudur.
agla+yor: ağlıyor
yala+yor: yalıyor
ünlü daralması, bunun dışında iki kelimede mevcuttur, yemek ve demek kelimeleri de ünlü daralmasına uğrar.
yiyor, diyor, yiyen, diyen vs. -
ünlü kişilerin magazin gazetecilerini gördükleri an yaşadıkları (bkz: psikolojik travma).
-
tdk'ya göre şudur,
--- spoiler ---
türkçede a, e ünlüleri ile biten fiillerin şimdiki zaman çekiminde, söyleyişte de yazımda da a ünlüsü ı, u; e ünlüsü i, ü olur: başlıyor (<başla-yor), oynuyor (<oyna-yor), doymuyor (<doyma-yor), izliyor (<izle-yor), diyor (<de-yor), gelmiyor (<gelme-yor), gözlüyor (<gözle-yor) vb.
birden çok heceli ve a, e ünlüleri ile biten fiiller, ünlüyle başlayan ek aldıklarında bu fiillerdeki a, e ünlülerinde söyleyişte yaygın bir daralma (ı ve i’ye dönme) eğilimi görülür. ancak söyleyişteki ı, i ünlüleri yazıya geçirilmez: başlayan, yaşayacak, atlayarak, saklayalı, atmayalım; gelmeyen, izlemeyecek, gitmeyerek, gizleyeli, besleyelim vb.
buna karşılık tek heceli olan demek ve yemek fiillerinde, söyleyişteki i ünlüsü yazıya da geçirilir: diyen, diyerek, diyecek, diyelim, diye; yiyen, yiyerek, yiyecek, yiyelim, yiye, yiyince, yiyip vb. ancak deyince, deyip sözlerindeki e yazılışta korunur.
--- spoiler --- -
-
ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap