şakayık-ı numaniye

• sakayik i numaniyye fi ulemaiddevlet il osmaniyyeye yönlendirdiğim ama linklere tıklaya tıklaya işi başa düşüren, kim var kim yoksa biyografilerinin takibi için kullanılan, müellifi rum asıllı bir müslüman olduğu söylenen taşköprüzadeahmed isameddin olarak geçen ama daha kolektif bir iş gibi görünen 1558 tarihli eser. bu coğrafya hakkında bu tarihe kadar pek kaynak bulunmadığından ve diğerlerinin aksine pek ayrıntılı bir çalışma olduğundan bir olmazsa olmazdır.
• arapça olarak yazılan eser 10 tabaka halindedir. her tabaka bir padişah dönemine ayrılmıştır. osman gazi'den itibaren 10. padişah olan kanuni sultan süleyman dönemine kadar gelmektedir. eserde osmanlı devleti'nde yetişen alîm, şair ve şeyhlerin hayatlarından bahsedilmektedir. daha sonra esere birçok zeyl yazılmıştır.
• osmanlı'yı sadece din ve tasavvufa bağlı kalmakla suçlayıp, akli ilimleri işlememekle suçlayan denyolara, tokat niteliğinde yanıt veren eser. bu eserde belirtildiğine göre ; osmanlı alimlerinin %25,7si akli ilimlerle alakalı, %25,7 tarih ve edebiyat, %22,8i tefsir, %14,2si fıkıh, %8,5i tasavvuf, %2,8i akaid alanında eserlerini neşretmişlerdir.
  
  osmanlı medreselerinde akli ve pozitif ilimler yoktu diyenlere, alın okutun. türkçesi mevcut bu eserin.
• osmanlı medreseleri ve ilmiye biyografileri ile alakalı en önemli ana kaynaktır ve bu eserin aslında zeyilleri vardır. yani 16. yüzyıldan sonra yaşayan müderris ve kadılar bu esere ek olarak yapılan zeyllerde kaleme alınarak, içerği 20. yy.'a kadar uzatılmıştır.
  zeyiller:
  tetimmetü’ş-şakaiku'n-numaniyye
  hadaiku’l-hakayik fi tekmileti’ş-şakayik (atai zeyli diye geçer en meşhuru da budur)
  tekmiletü’ş-şakaik fi ahvali’l-hakayık.
  vekayiu’l-fuzalâ
  
  şakayık, güle benzeyen ayrı bir çiçek olsa da, burada gül anlamında kullanılmıştır. numan ise aslında imam-ı azam ebu hanife'dir (ebu hanife numan bin sabit). ebu hanife, osmanlı'nın resmi mezhebi de olan hanefilik'in kurucusu (ki türk toplumun çoğunluğunun mezhebidir) olduğu için kitaba numan'ın bahçesinin gülleri adı verilmiştir. bu başlık, bir bilimsel biyografi kitabı adı için son derece estetik bir isimdir.
• gürcü mehmed paşatarafından minyatürlü nüshası bulunan eser resimli ulemâ biyografisi türünün biricik örneğiymiş.
  link
  (bkz: tülün değirmenci)
  edit: ilgi çekici. karıştırdıkça neler çıkacak acaba.