1908 seçimleri

• ittihat ve terakki, osmanlı ahrar fırkası, osmanlı sosyalist partisi katılımlarıyla meclisi mebusana vekil seçmek amacıyla yapılmıştır. yurt çapında tek başına katılan ittihat ve terakki (diğer iki parti istanbul da varlık gösterebilmiştir sadece) ezici bir üstünlükle seçimi kazanmıştır.
• anadolu topraklarındaki ilk çok partili seçimler.
  
  tek partili ilki için;
  (bkz: 1876)
• dönemin iletişim şartları gereği bir günde yapılmamıştır.
  mehmet alkan'dan öğrendiğimize göre istanbul'da beş günde gerçekleştirilmiştir. istanbullular seçim yapmakta iken trabzon'da seçimler bitmişmiş, mebuslar istanbul'a gelmişlermiş bile.
  (osmanlı'dan günümüze türkiye'de seçimlerin kısa tarihi, mehmet ö. alkan)
• cumhuriyet'in ilanından 15 sene önce yapılmış çok partili seçim.
• türkiye cumhuriyeti'nde değil osmanlı imparatorluğu'nda yapılmış çok partili seçimdir. türkiye'deki ilk çok partili seçim ise 1930 yerel seçimleridir.
• osmanli imparatorlugu, adina turkiye denilen topraklarda degil norvec fiyortlarinda hukum surmus oldugu icin, dogrudur, turkiye topraklari cok partili secimleri ilk 1930'da gordu. 1908 secimleri, paralel evrenin, boyle guzel bir kafanin urunuydu, hasa turkiye'yle alakali degildi.
• günün şartları gereği tüm türkiye'de kasım-aralık'ta tamamlanan seçimlerdir.
  
  parlamentoya 266 mebus seçilmişti. bunların 142'si türk, 60'ı arap, 25'i arnavut, 23'ü rum, 12'si ermeni, 5'i yahudi, 4'ü bulgar, 3'ü sırp, 1'i de ulah'tı.
  
  ''şevket süreyya aydemir, enver paşa, cilt ll, sf 92-93''
• ittihat ve terakki'nin büyük bir zafer kazanarak 265/266 sandalye sayısına ulaştığı seçimler.
  
  tek firesi ankara'da olmuştur. o da ahrar fırkasından olup, fırkanın teşkilatı olmayan, aday da koymayan ankara'dan kendi uğraşları sonucu bağımsız olarak mebus seçilen mahir sait bey'dir.
  
  ''şevket süreyya aydemir, enver paşa, cilt ll, sf: 94''
• ilk aşaması kasım, ikinci aşaması aralık ayında olmak üzere iki aşamadan oluşmuş ve toplamda 288 kişinin vekil olarak seçilmesiyle sonuçlanmış seçimlerdir.
  
  şu resimde görüleceği üzere meclisin çoğunluğu türklerden oluşmakla birlikte birçok başka milletten vekiller de bulunmaktadır. haritadaki renkler vekillerin etnik kökenin belirtir ve şöyledir ;
  
  kırmızı - türk
  koyu yeşil - arap
  açık yeşil - arnavut
  mavi - yunan
  siyah - ermeni
  sarı - yahudi
  mor - bulgar
  pembe - sırp
  gri - valak (günümüzde çoğunluğu romanyada yaşayan bir halk)
  kahverengi - asurlu (suriyeli)
  
  kürtler osmanlı devleti tarafından türk olarak sayıldıkları için haritada ayrı bir etnik köken olarak geçmemektedir.
  
  yunanların çoğunluğu ege tarafında bulunsa da kapadokya ve doğu karadeniz bölgelerinden birer vekil çıkarmışlardır.
  
  avrupa tarafında türklerden sonra en fazla vekil arnavutlarda bulunmaktadır.
  
  toplam 12 vekil çıkaran ermenilerin 4 vekili marmara bölgesindendir.
  
  araplar anadoluda vekil çıkaramamış, ortadoğuda hakim olmuşlardır.
  
  yahudiler istanbul, izmir ve selanik olmak üzere 3 yerden vekil çıkarmışlardır.
• cumhuriyetten önce ne güzel bir ülkeymiş dediğim seçimlerdir. şu listenin renkliliğine bakar mısınız?!
  
  parlamentoya seçilen 266 millet vekili :
  
  142'si türk,
  60'ı arap,
  25'i arnavut,
  23'ü rum,
  12'si ermeni,
  5'i yahudi,
  4'ü bulgar,
  3'ü sırp,
  1'i de ulah.
  
  birilerinin fena halde kandırdığını gösteren listedir. bu çeşitliliği bugün bile yakalayamıyoruz.