şubat devrimi ^*

• emperyalist ulkelerin dunyayi kendi aralarinda yeniden payla$mak icin ba$lattiklari 1. dunya sava$ina kendisine yeni topraklar kazandirmak amaciyla katilan carlik, uc yil boyunca sava$i sonuna kadar surdurme politikasini devam ettirdi. ancak 1917 yilina gelinirken, sava$ cephelerinde carlik onemli ba$arisizliklarla kar$i kar$iyaydi. ekonomik buhran surekli derinle$iyordu. 1917 yilina girildiginde, yiyecek, hammadde ve yakit sikintisi had safhaya ula$mi$ti. 1905 devrimi okulunda okumu$ rusya proletaryasi, carligin yikilmasinin gerektigini yuksek sesle soylemeye ba$ladi.
  
  1917 yili 9 ocak greviyle ba$ladi. grev suresinde, petrograd'dan moskova'ya kadar, hemen her yerde kitle gosterileri yapildi.
  
  petrograd polisi, raporunda, "genel grev du$uncesi gunden gune yeni taraftarlar kazaniyor, 1905'de oldugu gibi gitgide yayginla$iyor" diyordu.
  
  18 $ubat gunu, petrograd'da putilov fabrikasinda grev ba$ladi. 22 $ubat'ta buyuk fabrikalarin cogunda i$ciler greve girdiler. 23 $ubat'ta (8 mart) uluslararasi kadinlar gununde, kadin i$ciler, acliga, sava$a ve carliga kar$i kitlesel bir gosteri yaptilar. petrograd'da işçiler, grevlerle kadinlarin gosterisini desteklediler.
  
  24 $ubat gunune girildiginde 200.000 i$ci grev halindeydi. 26 $bat gunu general kabalov, askeri birliklere, gosterilerin dagitilmasi icin ate$ acmalari talimatini gonderdi. ancak askerler, i$cilerin uzerine ate$ acmayi reddettiler. 27 $ubat gunu men$eviklerin ve sosyalist devrimcilerin cogunluga sahip olduklari petrograd sovyeti, izvestia gazetesi araciligiyla, ulke capinda sovyetler kurarak yerel iktidarlari ele gecirmek icin cagri yayinladi. 27 $ubat gunu ayaklanan i$cii ve askerler, bakanlari ve generalleri tutuklamaya ba$ladilar. ayaklanan asker sayisi, sabah 10.000 kadarken, ak$am sayisinda 60.000'e ula$ti.
  
  bu geli$meler kar$isinda, car, tahtini biraktigini acikladi. artik carlik yikilmi$ti.
  
  ayni gun, burjuvazinin duma'daki temsilcileri olan liberaller, men$evikler ve sosyalist devrimcilerle anla$arak, devlet dumasi gecici komitesi'ni kurdular. komitenin ba$kanligina, bir toprak agasi ve monar$ist olan rodzyanko'yu getirdiler. petrograt i$ci ve askeri temsilcileri sovyeti'nin men$evik ve sosyalist devrimci $efleri, burjuvaziyle anla$arak gecici hukumet kurulmasini onayladilar ve hukumetin ba$ina car 2. nikolay'in kendi hukumetine ba$kan yapmak istediği prens lvov getirildi. ^*
  
  kaynak: http://www.kurtuluscephesi.com/ekim/subat.html
• bu devrim birinci savas’in orta yerinde kimsenin devrim beklemediği bir anda tipki 1905 devrimi gibi kendiliginden patlak verdi.. kendiliğinden bir devrimdi. nedenine gelince bu devrimi tetikleyen ne bir parti, ne de ayaklanma planı vardi halihazirda. bu nedenle kompleks bir devrimdir..
  
  ayaklanma (devrim)’ya goturen olaylar 1905’teki kanli pazar’in yildonumunun anildigi 9 ocak 1917 gunu nedeniyle petrograd, moskova gibi kentlerde yapılan gösteriler ve grevlerle basladi ve giderek "- kahrolsun otokrasi ve kahrolsun savas..!!" gibi sloganlarla 26 subat’ta carliga karsi bir ayaklanmaya donustu.
  polis ve ordu ile isciler arasinda silahli catismalar yasandi. “carliga karsi silahli mucadele" taraftari olan diyen bolsevikler, devrimci gecici hukumet kurulmasi cagrisinda bulundular. soz konusu isyana onbinlerce asker de katıldı. isin en endise veren taraflarindan biri bu noktada kendini gosteriyordu.. ordu bolunmustu.
  27 şubat 1917’de ayaklanma (devrim) ilkin petrograd’da zafer kazandı. ardından bu haberin duyuldugu heryerde benzer ayaklanmalar oldu ve sonuc devrimin/ayaklanmanın zafer kazanması oldu...
  
  ama petrograd, moskova ve bircok diger kentin sovyetlerinde cogunlukta olan ve onları yoneten mensevikler ile sosyalist-devrimcilerdi.. (kerenski^* bu partidendi). bu iki parti bolşevikleri dışlayarak ortaklaşa bir geçici hükümet kurdular. liberal ve diğer burjuva partilerin de hükümette temsilcileri bulunuyordu. leninin bu hukumeti bir “burjuva hukumeti” olarak tanımlamasi zaman almadi.
  
  ama bu hukumetin yanibasinda baska bir iktidar daha vardı..
  isci-koylu ittifakini ifade eden ce isci-koylu diktatorlugu anlamina gelen isci ve asker vekilleri sovyeti. ortaya cikan panorama orrtada ikili iktidarin (iki iktidar) varligi idi.
  
  ziyadesiyle bu gecici bir durumdu. rusya iki farkli iktidarin yonetimi ile uzun sure gitmezdi(gidemezdi). ikili iktidar durumunu yaratan muhabbet ise; kucuk-burjuvaziyi temsil eden mensevik ve sosyalist-devrimci partilerin resmi (gercek) iktidarini israrla burjuvaziye teslim etmeleri olmuştu. halbuki isteselerdi bu iki parti tüm iktidarı alabilirlerdi.
  
  bu olaylar^* esnasinda lenin isvicre’de bulunuyordu ve oradan bolsevik partisi’ne yazdigi "uzaktan mektuplar" basligini tasiyan (7 mart-26 mart 1917 arasinda kaleme alinmislardir) mektuplarında kendi goruslerini anlatti. 3-16 nisan’da rusya'ya^*döndü. geldikten bir gun sonra 4 nisan’daki bir toplantida "nisan tezleri" diye bilinen görüşlerini, yani bu devrimde proletaryanın gorevlerini ve taktigini anlatti.
  
  lenin kendi partisini nisan tezleri’ne kazanabildi. bu tezler arasinda sosyal-demokrat adinin bilimsel olmadigi ve bu adin birakilip komunist adinin benimsenmesi, parlamenter cumhuriyetten sovyet cumhuriyetine geçilmesi gibi tezler de varip karara bagladilar..
• fransa da 1848 de meydana gelen devrime verilen ad. louis philippe nin tahtan indirilmesine, ikinci cumhuriyetinin ilanına va başına napoleon bonaparte nin yeğeni louis napoleon bonaparte nin geçmesine neden olmuştur. sosyal ve ekonomik temelli problemlerin oluşturduğu rahatsızlıklar 1848 de kral louis philippe nin seçme hakkını kaldırması ile isyana dönüşmüş ve 21-24 şubat arasında sokak çatışmaları ve ayaklanmalar sonucu louise philippe istifa etmiş ve ingiltere ye sürgüne gitmiştir.
  
  devrimden sonra 11 kişilik bir devrim yönetimi oluşturulmuş(aralarında sosyalist louis blanc, liberal alphonse de lamartine, ve sağı temsil eden kişilerde vardı) ve öenmli kararlara imza atmır; kolonilerde kölelik ve ölüm cezası kaldırılmış, basın özgürlüğü ve genel seçme hakkı getirilmiş, çalışma hakları kabul edilmiştir.
  (bkz: mart devrimi)
• tutunca yenisi çekilmiştir (bkz: ekim devrimi)
• jülyen takvime göre şubat ayında olsa da aslında uluslararası dünya kadınlar günü etkinlikleriyle bir anda büyüyen ve 5 gün içerisinde çarın devrilmesine yol açan bir mart devrimidir.
• 1905 devrimiyle birlikte değerlendirilmesi gereken bir konudur. son rus çarı 2. nikolay monarşinin son temsilcisiydi ve rus köylüsü tarafından yarı kutsal bir figür olarak görülüyordu. avrupa' da parlamenter sistem ve liberalizm yaygınlaşmaktayken çarlık yönetimi okumuş orta sınıf tarafından yenilikçilikten uzak ve arkaik olarak değerlendiriyordu. ayrıca toprağın zengin sınıfa, kiliseye ve toprak beylerine ait olması da köylüler tarafından hoş karşılanmıyordu. çok uluslu bir yapıya sahip olan rusya' da artan milliyetçiliğin de etkisiyle bu konu da çarlık için bir tehdit oluşturmaktaydı. bu sırada gerçekleşen japon-rus savaşı'ndan da yenik ayrılınmış, bu da halk gözünde çarlığın otoritesini zayıflatmıştı. tüm bunların etkisiyle saldırılar, işçi grevleri, köylü ayaklanmaları ve askeri isyanlar başlamıştı. bunun sonucunda çarlık duma' sı kurulmuş, bir anayasa oluşturulmuştu fakat zamanla çarlık yönetimi duma'nın haklarını ve yetkilerini kısıtlamıştı.
  
  1917 yılına geldiğimizde şubat ayında aslında batı takvimine göre 8 mart'a denk gelen dünya işçi kadınları gününde gösteriler düzenlenmekteydi. kent işçilerinin de desteğiyle gösteriler günden güne büyümekteydi. 1. dünya savaşı' nın yıpratıcı etkisiyle de zaten zayıflamış olan çar yönetimi bu gösterilere baskıyla karşılık vermekteydi. birtakım olaylar gelişmiş ve polislerin bir bölümü de göstericilere katılmıştı. duma, bu olayların etkisiyle geçici bir hükümet kurmuş. bu hükümet de çar'ın istifasını talep etmiştir. çar da bu olay sonucunda tahtından feragat etmiştir.
  
  şubat devrimi yukarıda belirttiğim savaş mevzusu, toprak durumu, ulusal sorun ve ekonomi yönetimi gibi nedenlerden dolayı radikalleşmiş ve ekim devrimine giden yolu hazırlamıştır.
• marx fransa'da sınıf mücadeleleri isimli çalışmasında şöyle der: "1789 devrimi, köylüleri feodal yüklerden kurtararak işe başlamışken; 1848 devrimi, sermayeyi tehlikeye düşürmemek ve onun devlet mekanizmasının işlerliğini korumak için, kendisini kırsal nüfusa yönelik yeni bir vergiyle ilan etti. (...) geçici hükümet, eski burjuva toplumunun devlete çekmiş olduğu poliçeleri kabul ederek, onun esiri oldu. uzun yılların devrimci alacaklarını tahsil etmek için baskı yapan bir alacaklı olarak burjuva toplumunun karşısına dikileceğine, onun baskı altındaki borçlusu durumuna düştü.''
  
  bu devrim ve haziran yenilgisi, diğer halkların da harekete geçmesi açısından bir dönüm noktasıdır. fransa'daki geçici hükümetin şubat devrimi'ni burjuvaziye kabul ettirmek için gösterdiği gayret (direnişin silahsızlandırılması, geçici hükümetin paris proletaryasına verdiği sözleri tutmaması, idarenin genel itibariyle eski makam sahiplerinin elinde kalması, temmuz monarşisi'nin suçlularından hesap sorulmaması, köylülerin vergilendirilmesi...), haziran direnişinin habercisidir bir bakıma.
  
  döneme ait barikatların net göründüğü iki fotoğraf:
  la rue royale, paris 1848
  la rue saint-maur, paris 1848
• (bkz: ekim devrimi)