*

  • (bkz: teskilat i esasiye)
  • teşkilat ı esasiye kanunu olarak bilinmektedir.

    (meclis kayıtlarında böyle görünüyor)
  • (bkz: 20 ocak 1921)
  • zamanın özel koşulları sebebiyle "devletin resmi dini islamdır" ifadesinin yer aldığı anayasamızdır. ancak "hakimiyet bila kayd-ü şart milletindir" ifadesiyle egemenliğin kaynağının allahta değil millette olduğu açıkça belirtilmiştir.

    meraklısı için not: malum ifade 1924 anayasasında da bulunmuş ancak 1928 yılında yapılan değişiklikle kaldırılmıştır.
  • değiştirilmesi kolay olduğundan dolayı ilk ve tek yumuşak anayasamızdır.
  • (bkz: çerçeve anayasa)
  • kuvvetler birliği ilkesini ve meclis hükümetini öngören savaş dönemi anayasamızdır.

    http://ydemokrat.blogspot.com/…-1921-1924-1961.html

    http://ydemokrat.blogspot.com/…etler-ve-olusum.html
  • misak-ı milli kararı ile tanımlanan yeni “vatan”ın inşası ve bağımsızlığının temini için verilen savaş şartları altında büyük millet meclisi’nde 1-7 şubat 1921'de müzakere edilip, 85 sıra numarasının alan teşkilatı esasiye kanunu daha savaşın içinde misak-ı milli kararındaki “irade”nin ete kemiğe bürünmesinin belgesidir. ne yazık ki, bu anayasa ile kabul edilen yerinden yönetim (ademi merkeziyet) modeli, 1924 anayasası ile yürürlükten kaldırılmış, yerine, günümüze kadar gelen ve aşmakta hala sıkıntıları çekilen merkezci, otokratik ulusçu model yürürlüğe konulmuştur.

    bu anayasa'nın 90 yıl önceki yer alan aşağıdaki maddeleri, kendinden sonra gelen anayasa’ya taşınabilmiş olsaydı; bugün yeniden inşasına çalışılan “yerinden yönetim” modeli, üzerine siyasi sorunlarını da alarak, sonuçları halen kestirilemeyen (manevi/duygusal) ayrılıklara da kaynaklık etmeyecekti.

    madde 2, "icra (yürütme) kudreti ve teşri salahiyeti (yasama yetkisi) milletin yegane ve hakiki mümessili (temsilcisi) olan büyük millet meclisi'nde tecelli ve temerküz eder (gerçekleşir ve yoğunlaşır.) bu ifadeyle egemenliğin kaynağı kuşku götürmez biçimde belirlenmiştir. ondan sonra egemenliği, yani siyasal erki devretmeden aşağıdaki idari yetkileri yerel yönetimere devretmiştir.

    yerel teşkilatlanmayı 10. madde şöyle tanımlamıştır: "türkiye, coğrafi vaziyet ve iktisadi münasebet noktai nazarından vilayetlere, vilayetler kazalara münkasem (ayrılmış) olup kazalar da nahiyelerden terekküp eder (oluşur.)

    11. madde ise vilayetlere özerklik tanır. maddenin başlangıç cümlesi şöyledir: "vilayet mahalli umurda manevi şahsiyeti ve muhtariyeti haizdir." ondan sonra merkezin yetki ve görevleri ile özerklik kazandırılmış olan yerel yönetimlerin hangi alanlarda yetkili olacakları belirlenmiştir. 12. madde, yerel karar mercii olan vilayet şûrası'nın (meclisi'nin) vilayet halkınca seçilmesini ve görev sürelerinin iki yıl olmasını öngörür.

    merkezle yerel yönetimler arasında belirlenen iş bölümüne göre dış ve iç siyaset; şeri-adli (adalet işleri); askeri konular yani savunma; dış ekonomik ilişkiler; hükümetin birden fazla vilayetin menfaatini ilgilendiren işlerde merkezi hükümet görevli ve yetkilidir.

    bmm'ce çıkarılacak kanunlar çerçevesinde evkaf (vakıflar); medaris (medreseler); maarif (öğretim ve okullar); sağlık; iktisat (tüm ekonomik faaliyetler); ziraat; nafia (bayındırlık) ve sosyal yardımlaşma işlerinin (ve muhtemelen kurumlarının) düzenlenmesi ve idaresi, vilayet şûraları'nın (meclislerinin) yetkisine bırakılmıştır.

    her vilayete bmm'ce bir vali atanır. vali, bmm'nin vekili ve temsilcisidir. yani siyasi otorite merkezde kalmak üzere, idari işler, yerel ve seçilmiş (halkın olan) meclislere devredilmiştir. vali ancak yerel idarenin görevleri ile devletin genel görevleri arasında bir çelişki doğduğunda duruma müdahale eder. onun dışında "doğrudan demokrasi"ye çok yakın olan bir sistem, yerinden yönetimi öngörülmüştür.

    not: teşkilatı esasiye kanunu’nun yukarıdaki maddelerini günümüz türkçesine prof dr. doğu ergil aktarmıştır.
  • yerinden yönetim ilkesinin adeta tavan yaptığı anayasadır. bunun önde gelen nedenleri; o dönem en revaçta olduğu dönemi yaşayan halkçılık ilkesinin etkileri ve daha ankara'da tbmm toplanmadan önce, değişik yerlerde yapılan yerel kongreler ile halkın yönetime katılması uygulamasıdır.
  • 12 haziran 2011 seçimlerinden sonra, anayasa değişmezse 15 haziran'dan itibaren bir kalkışma başlatacak olan pkk'nın, temel alınırsa sorun kalmaz dediği anayasa.
    http://www.aksam.com.tr/…sorun-cozulur--41923h.html
hesabın var mı? giriş yap