401k

• amerikan vatandaşlarının emeklilik paraları.maaşlardan yapılan kesinti ve buna şirketin yaptığı katkı ile oluşur, maaşlardan vergi öncesi kesinti yapılır, parayı alana kadar da tax free dir, daha sonra vergilendirilir.
• (bkz: 403b)
• genelde sirketler calisanlarinin 401k hesaplari icin yatirimci baska sirketlerle anlasirlar..bu yatirimci sirketler o parayi cesitli fonlara yatirara degerlendirir ve faizi sizin 401k miktarina ekler...boylece hesap da buyumus olur...halka acik buyuk sirketler 401k icin kendi sirketlerini hisselerini normalden daha dusuk fiyata calisanlara verirler bazen...enron'daki durumda buduru..hisseler deger kaybedince, 401k'ini bu hisselere yatiranlar da otomatik olarak sicmis oldu...
• defined benefit (db) ve defined contribution (dc) emeklilik çeşitlerinden ikincisi ile alakalı hesaptır. defined benefit sistemini öldüren sistemde denebilir. db de işveren emekli olan işçisine aylık spesifik bi ücret (çalıştıgı sürece aldıgı maaşın bi avaraj değeri) öder ya da tazminatı (lump-sum, cash-out) bi defada öder.
  
  dc sisteminde yani 401k da daha karmaşık ve belirsiz bi durum vardır. dc de çalışan uygun ya da kadrolu (eligible) ücretlilerin vergilenmeden önce (pre-tax contributions) maaşlarından çalışanın belirlediği miktarda 401k katkı payı kesilir. bu kesilen ücret çalışanın isteği doğrultusunda fonlara yatırılır, genelde yapılan yatırım işveren sponsorlugu ile işverenle aynı fona olur (yani employer matching contribution)
  
  bu yatırımların geliri çalışanın 401(k) hesabında birikir (kar amacı gütmeyen ve egitim kurumlarında 403b hesabında...). işveren de vergiden düşer. emekliliğinde alacağı para da yatırımın performansına bağlı relatiftir. uzun vadeli yatırımlar kategorisine girdiğinden pek risk içermemektedir.
  
  enron hadisesinde olan terminolojik olarak yine 401(k) kapsamında bulunan stock bonus plan, veya ksop olmuştur sanırım. yani 401k hesaplarını esop ile beslemişlerdir.
  
  kısaca 401k plan uygulaması ile şirket çalışanı kendi emeklilik yatırımlarını çalıştığı şirket ve yatırım kurumları aracılığıyla kontrol eder ve yönetir.
  401k planına aracılık yapan yatırım şirketinin de anlaştığı bpo bi şirketi olabilir. bunlar genelde recordkeeping görevini üzerlerine alırlar. fonda değerlenmiş hesaplar katılımcı bazında bu bpo'da tutulur.
  
  genelde bu recordkeeping şirketlerinin bugı olur, 60 developerları vardır 4 yıllık sybase eğitiminden geçmişlerdir, 2 yıl uğraşsalar bile çözemezler, biz de çözeriz. sistemleri biz turk milletine emanettir.
• maasimizin bir kismini surekli olarak koydugumuz 59 1/2 yasindan once alinca yuzde 10'unun buharlastigi, vergi avantajlari olan (pretax contributions vs), paramizi kimlerin ne hisselerde tuttugunu ogrenme imkanimiz bile olmayan enteresan bir kapali kutu.
• bazi $irketlerin siz kac koyarsaniz ayni miktari koydugu ^* bazilarinin ise tinmadigi fon.
• belli bir yuzdeye kadar yatiriminizi 1'e 1 match eden sirketlerden birisi microsofttur. 100 lira siz koyarsiniz 100 lira da microsoft.
  vista'nin satmasi kaydiyla tabii ki...
• emeklilik hayallerini buna baglayip yillar yili yatirim yapan ve su siralar emekli olmak isteyenleri inim inim inleten, kufur dagarciklarini costuran bir yatirim. sizin yatirdiginiz parayla 401k'inizi yoneten sirket (or: fidelity) yatirim yapiyor. o yatirimlarin ne olacagi konusunda biraz soz sahibisiniz, %50 yabanci hisse, %30 yerli (abd) hisse, %20 gov't bond olsun falan diyebiliyorsunuz bazi sirketlerde. hukumet bonolari falan garantili olsa da cok dusuk getirisi oldugu icin mutlaka hisse olur bu planlarda. iste o hisseler de su siralar kafa goz yararak dustugu icun yillardir biriktirdigi, hesaba aktardigi parasindan daha az alacak simdi emekli olanlar. bu konuyla ilgili bir fikramsi geldi gecen gun, buyrun sozlukte fwd espri girecek kadar dusmenin zevkine ben de varayim:
  
  (not: now'dan kastedilen ne zaman tam emin degilim)
  investment advice:
  
  if you had purchased $1000.00 of nortel stock one year ago, it would now be worth $49.00.
  
  with enron, you would have $16.50 left of the original $1000.
  
  with worldcom, you would have less than $5.00 left.
  
  if you had purchased $1000.00 of delta air lines stock you would have $49.00 left.
  
  if you had purchased united airlines, you would have nothing left.
  
  but, if you had purchased $1000.00 worth of beer one year ago, drank all the beer, then turned in the cans for the aluminum recycling
  refund you would have $214.00.
  
  based on the above analysis, the best current investment advice is to drink heavily and recycle.
  
  this is called the 401-keg plan.
• abd'de calistiginiz sirket araciligi ile yaptiginiz bireysel emeklilik olarak dusunulebilecek sistem. sirketler belirli bir yuzdeye kadar yaptiginiz katkipayina belirli bir yuzdede ekleme yapar. ornegin su an calistigim sirkette maasin %6'sina kadar %50 karsilama veriliyor. ben %10 katki dahi yapsam sirketten ilk %6'lik dilim icin ekstra katki alabiliyorum. neyse, bunun disinda vergilendirilmedigi dogrudur ancak bunun limiti vardir ve her sene degisir. ornegin 2015 yili icin 18bin$'a kadar vergi odemiyorsunuz, yasiniz 50den fazlaysa bir 6bin$ icin daha vergi odemeyeceksiniz.
  
  bunun disinda birikiminize erken sahip olmak isterseniz vergilendirilmeye gidiliyor. ancak bazi ozel durumlarda bu paranin belli bir kismini banka kredisiymis gibi kullanma sansiniz var. ornegin ev satin almak icin pesinat, cocugunuzun okul masrafi icin kredi, ya da yapacaginiz buyuk hastane masraflari icin 401k loan alabiliyorsunuz. avantaji bu loan dusuk faizli bir loan. bu arada loan faizi bankaya geri verdiginiz faiz degil, sizin hesapta biriken faiz. dezavantaji ise loan suresince kalan borcunuz degerlenmeyecek ayrica loan sirasinda sirketinizden ayrilirsaniz cok kisa bir surede (3-6 ay gibi) bu borcu geri odemenizi istiyorlar aksi halde vergilendirilmeye gidiliyor. o yuzden cabuk geri odeyebileceginiz ufak meblaglarda kullanmakta fayda var.
• 410k hesabinizdan olur da 59.5 yasindan once para cekmeye kalkarsaniz zaten odemekle mukellef oldugunuz vergi haricinde kesilecek ceza yuzde 10'dur. 59.5 yasindan sonra yapilan cekimlerden ceza alinmaz, vergisi neyse o kesilir.