99 yüz

• iyi şair cemal süreya'nın bir zamanlar 2000 e doğru dergisinde kaleme aldığı portrelerin biraraya getirildiği kitap. "iyi bir portre nasıl yazılır" diyenlerin, "iyi deneme ne?" diye soranların mutklaka okuması gereken bir kitap. 99 yüz der ama içinde 120'yi aşkın kişinin portresi vardır. portre derken, şöyle demek lazım. cemal süreya tanıdığı, ya da uzaktan tanıdğı ya da hiç tanımadığı ama kendisinde bir izlenim bırakan, üzerine söz söylemeye değer bulduğu kimi mühim şahsiyetlerin portrelerini yazmış. bunlar tabii ki kuru birer biyografi değiller. cemal süreya'nın kendi birikimiyle ve şiirsel kalemiyle süslediği birer makale hepsi. ağırlık bu kişilerin cemal süreya'da bıraktıkları izlenim. ama süreya yine de biyografik bilgi vermeye, bazı küçük dedikoduları aktarmaya, kişisel ahbaplığı olanlarla ilgili anılarını yazmaya gayret etmiş. ve tabii bir de analiz. cemal süreya sanatçı olsun, politikacı olsun her kimi yazmışsa bir de o kişinin analizini yapmaya çalışmış ve doğrusu hayli başarılı tespitler. kimler mi var? çoğunlukla 80'lerin meşhur simaları tabii ama hepsi bugün için de geçerliliğini koruyor. semra özal, güngör bayrak, ihsan doğramacı, murat belge, cihat burak, adnan kahveci, baba hakkı, ibrahim tatlıses , türkan şoray , yıldırım gürses , ilhan berk vs vs. bu örnekler bir fikir verebilir zannederim. ve en önemlisi de şu: günümüzde faaliyet gösteren izlenimci portrecilik yazarlarının ne kadar güdük kaldığını anlıyorsunuz. çünkü gerçekten çok ince, çok başarılı bir iş çıkarmış cemal süreya. aşılması çok zor.
• kaynak yayınlarının ender güzel kitaplarından biridir; ki şimdilerde bir nüshasına rastlamak zordur.baskısı var mıdır bilinmez.üstelik bir nefeste bitiremeyene bence parası iade edilmelidir.çok renklidir.edebiyatımızda böylesi toplu portre çalışmaları içinde bir opus magnum olarak hemen sıyrılır.
• "izdusumler - soz senaryosu" alt baslikli kitap. yky de cok yakin zamanda gozden gecirip basti bu kitabi (dogan hizlan'in uc bes sayfalik onsozuyle birlikte).
• şu an piyasada hem yapı kredi yayınları hem de adam yayıncılık baskıları bulunan kitap.
• (bkz: 100 yüz)
• aslında kitaptaki portrelerin bir çoğu 2000’e doğru dergisi için yazılmış portrelerdir. fikir 1985 yılının sonlarına doğu perinçek tarafından ortaya atılmış, cemal süreya tarafından da büyük bir hevesle kabul edilmiş. cemal süreya daha önce benzer bir çalışmayı papirüs dergisi için yapmış ve portre yazma konusunda çok başarılı olmuştur. daha da önemlisi artık politika yazmak istediği bir dönemdir. ve böylece 99 yüz’ü oluşturacak portreler ilk kez 2000’e doğru dergisinde çıkmaya başlar. portrelerin iki koşulu vardır. portrenin sahibinin türkiyeli ve hayatta olması! fakat istisnalar olur. örneğin bu koşula rağmen ziya ül hak’ı yazmış, çünkü bu portrenin türkiye’ye de uyacağını düşünmüş; nasıl olsa bir benzeri de türkiye’de var, demiş. hatta ona isim bile koymuş; ziya ül evren! baba hakkı ve tahsin saraç’ı öldükleri hafta yazmış; bu hafta öldükleri için yaşıyor sayılırlar, demiş. bunlar dışında da istisna olmamış. ama yazmaktan kaçındıkları olmuş. örneğin ecevit’i yazmayı hep ertelemiş; eleştirmek istemediği için. böylece dergi için yazılmış izdüşümler tamamlanmış. cemal süreya bu izdüşümlere şiirleri kadar önem vermiş; “kendi yaptıklarım arasında şiirimden sonra ikinci doruğa izdüşümler’de ulaştım” diyecek kadar..
  
  kitabın ilk baskısı cemal süreya’nın ölümünden sonra, ocak 1991’de kaynak yayınları tarafından yapılır. kitabın adı da bellidir; 99 yüz. oysa cemal süreya portreleri yazarken bu sayı 100’ü geçer. sonradan nasıl olsa aralarından seçerim diye düşünür. fakat kitap basılırken hayatta olmadığı için bu seçimi onun adına kimse yapmaz ve kitabın ismi 99 yüz olarak kalır. kitapta 127 portre ve 26 söz senaryosu yer alır. cemal süreya her portrenin sonunda o portreye uygun bir şemsiye bulur. o portreye atadığı şemsiye bile o kişi hakkında çok şey anlatır. kitapta ona ait olmayan tek portre nazif kocayusufpaşaoğlu tarafından yazılmış kendi portresidir.
  
  kitabın kaynak yayınlarından çıkan baskısının en önemli özelliği de çoğu portrenin^* yanında o kişinin semih poroy tarafından çizilmiş bir karikatürünün olmasıdır ki bu portrelerin 2000’e doğru dergisinde yayınlanmış orijinal halleridir. karikatürler portreleri o kadar güzel yansıtır ki bu uyuma cemal süreya bile şaşırır. portrelerin karikatürlü hallerini çok sever ve semih poroy askerdeyken birkaç portrenin karikatürünü de charles suarez imzasıyla kendisi çizer. kitap en son yky tarafından basılmıştır. nedense yky basımında bu karikatürler yer verilmemiş. kitabın karikatürlü hali de görülmeye değer. tabii okumaya da! bu kitap cemal süreya’nın şairliğinin dışında türkiye’nin en iyi portre yazarı olduğunun kanıtıdır.
• kitaptaki 127 portre (izdüşümler) ve 26 söz senaryosu yazılış tarihlerine göre şöyledir:
  (ilk yazı: 4-11 ocak 1987 / son yazı: 7 ocak 1990 tarihinde yazılmış)
  
  turgut özal
  demirel’in yeni yüzü
  deniz baykal
  ihsan doğramacı
  ismail cem
  hüsamettin cindoruk
  samime sanay’ın sesi
  sivil turhan paşa
  bedrettin özfatura
  vasfi rıza zobu’nun siyasal hayatı
  kasım gülek
  galatasaraylı
  aydın güven gürkan
  erdal atabek
  cemal süreya
  halit kıvanç
  emre kongar’ın çocukluk yılları
  82 anayasası’nın kravatları
  marjinal başkan: turgut sunalp
  çağlayangil’in saygınlığı
  hasan fehmi güneş
  patriyot hayati
  görünmeyen adam: keçeciler
  çetin altan’ın birkaç yazısı
  meksikalı bir eskimo
  posta kartalı: altemur kılıç
  perihan abla
  sakıp sabancı
  banker kastelli
  kısa türkiye tarihi
  sanatçı olmayarak bülent ersoy
  melek yüzlü
  erdal inönü
  “karanlık kule”: kamran inan
  güngör bayrak
  bir bürokrat
  “tahta at”: hasan eren
  “hayali bakan”: kurtcebe alptemoçin
  faruk sükan
  bal mahmut
  türkan şoray
  dündar, idris ve öbürleri
  fenerbahçe’nin babası: semih bayülken
  vedat günyol için çağrışımlar
  ismet giritli
  vural arıkan
  geçici başkan’ın duruşu ve bakışları
  eğreti seçenek: mehmet yazar
  semra özal
  yıldırım gürses
  mimar olmayarak vedat dalokay
  nihat kitapçı
  demir özlü
  şevket yılmaz
  attila tokatlı
  korkut özal
  sait maden
  fikri sağlar
  adnan başer kafaoğlu
  tarık buğra
  nimez arzık
  tan oral
  68’li olarak metin güngörmüş
  imren aykut
  rasih nuri ileri
  gülriz sururi
  feyyaz tokar
  emil galip sandalcı
  agop arad
  aydın menderes
  metin oktay
  barış manço
  doğan hızlan
  necmettin erbakan
  necdet evliyagil
  m.şevket eygi
  cihat burak
  mehmet ali aybar için yeniden yazılması gereken bir yazı
  cemal madanoğlu
  adnan kahveci
  ferit ilsever
  ziya ül-hak
  ferruh doğan
  nazif kocayusufpaşaoğlu
  rauf tamer
  aydın yalçın
  raif ertem
  ibrahim tatlıses
  ilhan selçuk
  nahit hanım
  muzaffer ilhan erdost
  kaya erdem
  arslan başer kafaoğlu
  nadir nadi
  ferruh bozbeyli
  ali topuz
  bahri savcı
  sezai karakoç
  ilhami soysal
  nazlı ılıcak
  zeki müren’in ünü
  fethi naci
  ilhan berk
  murat belge
  levent kırca
  bülent şemiler
  rauf mutluay
  hasan celal güzel
  server tanilli
  nurettin sözen
  ziya müezzinoğlu
  banker bako
  ayhan songar
  uğur mumcu
  fatma yazıcı
  anavatan
  baba hakkı
  cem duna
  meddah / mehdi
  jandarma mavisi / eşkiya kırmızısı
  şinasi özdenoğlu
  hayvanlarda kızlık zarı
  necdet uğur
  demirel, şili ve jokey kulüp
  ihsan ünlüer, aydın boysan
  ek gösterge ve panama kanalı
  tahsin saraç
  büyük türkiye / büyük biritanya
  nihal yeğinobalı
  eli titremiş
  sokulu ve çandarlı
  kanun kuvvetinde aşağılama
  kazı kazan!
  haldun dormen
  ölü yasalar
  takunyası ters
  merih gibi
  metin toker
  yazılı basın
  gelir vergisi öldü
  ismail rüştü aksal
  mevlid ve özal
  turgut özal’a birlikte intihar önerisi
  ali uğur
  barbara hutton
  sözcükler
  helikopter
  memduh aytür
  dünya noteri
  sarsılan türkçe
  süper
  akbulut
  ödüller
  belirsizlik
• çocukluğumdan hatırladığım kadarıyla, turgut özal ustune iyi-kotu çok şey yazıldı-çizildi ama cemal sureya'nın bu kitaptaki yorumları gibisi yoktur. çoğunluğu siyaset meşhuru olan insanların şair gozunden yorumlanması, bir şairin analiz gucunu bu kitapta çok iyi bir şekilde gösterir.
• ankara üniversitesi, siyasal bilgiler fakültesi'nde kurulan edebiyat ve bilim topluluğu.
  (bkz: http://99yuz.blogspot.com/)
• şemsiyesi bir çok renkte.