açe

• 26 aralik 2004 guney asya depreminin merkezi endonezya kasabasi.
• tsunami felaketinden en çok etkilenen endonezya’nın açe sumatra bölgesinde halen bazı köylerde osmanlı halifeleri adına hutbe okutuluyor.
  
  kanuni sultan süleyman döneminde portekizlilere karşı destek vermek amacıyla başlayan ilişkiler, cumhuriyet’in ilk yıllarında da sürdü. 1980’de türkiye’den endonezya’ya giden mikail bayram’a camideki yaşlı bir endonezyalının ‘osmanlı halifesinin nasıl olduğu’nu sorması, bölge ile tarihi bağların günümüze kadar sıcaklığını koruduğunu gösteriyor.
  
  endonezya, dünyanın en kalabalık müslüman ülkesi. ülkede ilk müslüman izleri 1290’lı yıllara dayanıyor. emevilerin baskısından kaçan hz. hüseyin’in torunlarından bir kısmının da endonezya bölgesine geldiği ifade ediliyor. tarihçi ahmet uçar, bu insanların soyundan gelenlerin hâlâ el-alevi olarak varlıklarını devam ettirdiklerini kaydediyor. ira m. lapidus tarafından hazırlanan islam toplum tarihi adlı eserde, marco polo’nun 1292 yılında sumatra adasının kuzeyinde pasai bölgesinde müslüman topluluklara rastlandığı anlatılıyor. ibni batuta ise bu tarihten yaklaşık yarım asır sonra adada şafi alimleriyle karşılaşmış. buradaki toplulukların osmanlı devleti ile ilk temasları ise 1526’da açe (aceh) krallığı’nın kurulmasından sonra başlıyor. ahmet uçar, osmanlı denizcilerinden selman reis, mustafa piri reis ve seydi ali reis’in hind sahillerine kadar gittiğini anlatıyor.
  
  endonezya’nın fahri başkonsolosu prof. dr. semih tezcan’ın verdiği bilgilere göre 1566’da açe hükümdarı, kanuni sultan süleyman’a bağlılığını bildirmek için 26 kalyondan oluşan bir heyet gönderdi. ancak heyet, hind okyanusu’nda portekizlilerin saldırısına uğradı. sağlam kalan iki gemi istanbul’a geldiğinde kanuni sultan süleyman, zigetvar seferinde vefat etmişti. yeni hükümdar, açe heyetini kurdoğlu hızır reis’in kaptanlığındaki 36 kalyonluk bir filoyla birlikte endonezya’ya uğurladı. hızır reis’e verilen 21 eylül 1567 tarihli fermanda, açelilerin portekizlilerin elinden kurtarılması isteniyordu. osmanlı sultanları, açe’ye sancak da hediye etti. açe hükümdarları bu sancaklardan yola çıkarak bayraklarını osmanlı bayraklarına benzetti.
  
  portekizlilerin sumatra adasında hakimiyetlerinin sona ermesinden sonra hollandalılar bölgede sömürgeciliğe başladı. ancak, açe hükümdarlarının osmanlı ile temasları devam etti. osmanlı’ya bağlılıklarını bildiren açe ve diğer topluluklar camilerinde halife adına hutbe okutmaya başladı. her yıl 25 bin endonezyalı, hac vazifesini yerine getirmek için osmanlı’nın hakimiyetindeki mukaddes beldelere geldi. uzakdoğu ülkelerine ayrı bir önem veren ii. abdülhamid döneminde ilişkiler daha da yoğunlaştı. açe halkı, kırım savaşı’na giren osmanlı’ya destek olmak için 10 bin ispanyol filorini gönderdi. türkiye cumhuriyeti’nin kurulmasının ardından endonezya ile temaslar devam etti. 1945 yılında endonezya bağımsızlığını kazandıktan sonra ilk işbirliği sivil havacılık alanında yapıldı. türkiye’den uçuş eğitimi vermek için endonezya’ya giden ekipten lütfü bey, eğitim uçuşunda şehit düşünce adına halen mevcut olan bir anıt yapıldı. endonezya ile ticari ilişkiler ise turgut özal döneminde başladı.
  
  açe halkının osmanlı’ya bağlılığının halen devam ettiğini gösteren bir başka örnek ise şu: 1980’de bir vesileyle endonezya’ya giden mikail bayram’a camideki yaşlı endonezyalılardan biri ‘halife nasıl?’ diye sordu. sumatra adasının güneyindeki bazı köylerde günümüzde osmanlı adına hutbe okunmaya devam ediliyor.
  
  kurtuluş savaşı’na yardım ettiler
  sri lanka halkı da kurtuluş savaşı’nda türkiye’ye yardım eli uzatmıştı. tarihçi ahmet uçar, ii. abdülhamid tahta çıktıktan sonra seylan’daki müslümanlar arasından hüseyin lebbe markar’ın konsolos tayin edildiğini belirtiyor. hüseyin lebbe’nin girişimleriyle bir yandan ‘müslümanların dostu’ isimli dergi çıkartılırken bir yandan da cuma namazlarında ii. abdülhamid adına hutbe okunmasını sağlıyordu. 6 kasım 1900’de ise ahmed ataullah efendi, singapur’daki müslümanlarla temas kurduktan sonra kolombo’yu da ziyaret etti. seylanlı müslümanlar 1905’lerde mahkemelerde islam’ın sembolü olarak giydikleri osmanlı fesini yasaklayan ingilizlere karşı mitingler düzenledi. osmanlı donanmasına yardım için 1909’da gizli olarak osmanlı donanma cemiyeti’ni açıp para gönderirken, hem balkan harbi’nde hem de i. dünya savaşı sırasında ingiliz sömürge yönetimine rağmen osmanlı devleti’ni desteklediklerini açıkladı. kurtuluş savaşı’nda türkiye’ye yardım elini uzatan seylan halkı, abdülhamid döneminde kurdukları hamidiye mektepleri’ni günümüze kadar yaşatmaya devam etti. 1989’da ise sri lanka türk dostluk cemiyeti’ni kuran kolombo müslümanları, türkiye ile olan tarihî hatıralarını canlı tutmak istiyor. abdülhamit yıldız, istanbul
• 1800 lerin sonlarında hollanda sömürge hakimiyetine karşı acehliler tarafından başlatılan isyanlar ve uzun gerilla mücadelesi süresince 100.000 acehli ve 10.000 hollandalı hayatını kaybetmiş ayrıca isyanlardan bıkan hollandalıların ikinci dünya savaşından sonra hint okyanusunu büyük ölçüde terk etmesine ortam hazırlamıştır.
• ismi açelya olanlara kısaca seslenme biçimi.
• (bkz: açe sultanlığı)
• bağımsız olmaları için en çok bizim çaba göstermemiz gereken ülke, tabii erdoğan sonrası...yoksa o işi de batırırlar...sömürgecilerin yasakladığı bayrakları bile bizimkine çok benzer.
  
  https://tr.wikipedia.org/wiki/açe