abdülaziz mecdi tolun

• divan sahibi son dönem osmanlı aydınlarından.
  
  balıkesirlidir.
  
  "balıkesirli abdülaziz mecdi divanı" adlı çalışmayı "derleyip toplayan" ve 1945'te yayımlayan osman ergin'dir.
  
  sonradan aldığı tolun soyadını hiçbir şiirinde kullanmamış, şiirlerinde çoğunlukla mecdî mahlasını kullanmıştır.
  
  divanı üç kısımdır: "kısm-i evvel-i hayat", "kısm-i sani-i hayat yahut intibah-i evvel" ve "kısm-i salis-i hayat veya intibah-i sani". toplamda 147 şiir vardır.
  
  aslında şiirlerinin tamamı bu kadar değildir. ninnilerle doğum tebrikleri (tenvimiyye), ölüm taziyetleri, mezartaşı kitabeleri vb divana alınmamış. ergin bunu yapmasının gerekçeleri olarak "o türlü parçaların herkesi alakadar etmiyeceği olduğu kadar kâğıt darlığı ve basım güçlüğünden dolayı kısaltma mecburiyetini" gösteriyor.
  
  (osman ergin aslında haklıdır. o yılların kâğıt sıkıntısı yüzünden divan'ın bu kadarının basılması bile büyük başarıdır.)
  
  ergin devamla "ilerde geniş bir zamanda divanın ikinci tab'ında, istenilirse, bunlar da eserin çerçevesi içine alınabilir" de diyor.
  
  "balıkesirli abdülaziz mecdi tolun hayatı ve şahsiyeti" adıyla gene osman ergin tarafından 1942'de yayımlanmış bir biyografi kitabı da vardır.
  
  balıkesir'de (3 mayıs 1303) yazılmış bir gazeli şöyledir:
  
  keman ebruların nazik cilası var artar eksilmez
  bedihîdir ki nev-mâhın ziyası artar eksilmez
  
  gözün cellâd-ı can mı yoksa sahir mi nedir bilmem
  demâdem cezbe-i aşk-intiması artar eksilmez
  
  fünûn-ı fitneyi ebrulara çeşmin mi öğretti
  ânın da işve-i sevda-fezası artar eksilmez
  
  dedikçe el'aman rahm et bana ey âfet-i devran
  belâ per-ver olan gamzen ezası artar eksilmez
  
  cenab-ı haydar'a pey-rev olup dembeste mecdî
  gönül yandıkça aşkın macerası artar eksilmez
• "iradeyi inkâr avam için, ikrâr da havas için küfürdür." abdülâziz mecdi tolun
  
  onun bu sözü erzurumlu ibrahim hakkı’nın mürşidi ismail fakirullah'ın (k.s.)
  “cebir meselesi; kâmile nisbetle mahz-ı kemal ve ihtiyar meselesi; kâmile noksanlıktır. kezalik ihtiyar meselesi; nakısa nisbetle ayni kemal ve cebir meselesi nakısa mahz-ı hatadır.” sözüyle ilntili veya nazire niteliğindeymiş.
  
  "abdülaziz mecdi tolun efendi anlatımıyla ahmed amiş efendi" adlı bir yazı..
• "zamanın ahbabı ayna gibidir. memuriyette olursa arkasını, memuriyette olmazsa yüzünü gösterir."
• süheyl ünver'in mürşididir.
• harikulade bir divanı olan mürşid-i kamil.
  birkaç dizesi:
  
  "âşinâ-yı aşk olandan sor ledünniyâtını
  âlem-i zevkin ne anlar sırrını ağyâr-ı aşk"
  
  "zerre düşse ilm-i mevlâ'dan eğer bir kemtere
  kalbinin her zerresi meş’al-i irfân olur"
  
  "insânda tevâzu' sayılır meşreb-i 'âlî
  hodbîn olanın her işi gâyetde zarardır"
  
  "girenler nakd-i cân îsâr ederler bâb-ı teslîme
  erenler bezmine bir başka türlü armağan olmaz"
  
  "neşve-i kalb ile her yer bana bir gülşendir
  dîde şen, manzara şen, hem-dem-i rûhum şendir"