• düzenlenmeye muhtaç teşkilattır.toplu/düzenleyici bir kanunu yoktur.temel kanun : "mehakimi şer'iyenin ilgasına ve mehakim teşkilatına ait ahkamı muaddil kanun" dur.1924 yılında kabul ve yayınlanmıştır.469 numaralı kanundur.7 defa değişikliğe uğramıştır.halen yürürlükte olan kanundur.

    kanunun dili eskice olduğu için mealen : her ilçede (kazada) o ilçenin ismi ile anılan bir "asliye mahkemesi" ile yanında "cumhuriyet savcılığı" kurulur.asliye mahkemeleri kural olarak toplu mahkemelerdir.yani bir başkan ve iki üyeden oluşur.asliye mahkemeleri birden fazla daireye bölünebilir.bu durumda "hukuk" ve "ceza" daireleri oluşur.bildiğimiz asliye hukuk ve asliye ceza mahkemeleri.bunların yanında (müstakil sulh mahkemeleri) de vardı.fakat son olarak marmara adasıındaki sulh hakimliği de kaldırılıp normal asliye mahkemesi kurulunca türkiyede örneği kalmadı.asliye mahkemeleri yanında sulh mahkemeleri vardır.onlar da "hukuk" ve "ceza" olmak üzere ikiye ayrılır.sorgu hakimi veya müstantik kurumları kaldırıldı fakat kanunda adları halen geçmektedir.
    cmuk 421.maddesinde yazılı ağır cezalı işlere ait davalara bakmak üzere asliye mahkemesinin ceza dairelerinden biri görevlendirilir."yani tatbikatta gördüğümüz ağır ceza mahkemeleri,asliye mahkemesinin bir dairesidir"
    icra işlerine ait dava ve itirazlarına bakmak üzere icra reisi bulunur.

    görüldüğü gibi,ana teşkilat kanunu bu 469 sayılı kanundur.

    ticari davalar kural olarak asliye ve sulh hukuk mahkemelerinde bakılmakta,işi fazla olan yerde sırf bu davalara bakmak için özel daireler kurulmaktadır.

    ihtiyaçların artması üzerine yeni bazı mahkemeler kanunla kurulmuş bazıları da kaldırılmıştır.
    örnek olarak "gezici tapulama mahkemeleri","milli korunma mahkemeleri" devlet güvenlik mahkemeleri" kaldırılmış mahkemelerdir.

    yine; iş,tapulama,kadastro,çocuk,fikri ve sinai haklar (ceza ve hukuk ayrı olmak üzere),tüketici,aile mahkemeleri,infaz hakimliği
    kendi kanunlarına tabi olarak kurulmuştur.

    adli mahkemeler dışındaki,idari-askeri ve anayasa yargısı alanlarına girenler konumuz dışında ise de "asıl olan yargıda birliktir" yargının vahdetidir.bu ayrı bir yazı konusudur.

    aşağıya 469 numaralı kanunu kopyalamayı da meraklısı için yapıyorum

    kanun numarası : 469
    kabul tarihi : 8/4/1924
    yayımlandığı r. gazete : tarih : 26/4/1924 sayı: 69
    yayımlandığı düstur : tertip: 3 cilt: 5 sayfa: 403

    madde 1- (değişik: 26/4/1926 - 825/25 md.)
    türkiye cumhuriyetinde evvela salahiyeti derecesi kanuniyle muayyen sulh
    mahkemeleri saniyen: bulundukları kazanın namiyle anılan ve bir reis ile iki
    azadan terkip olunan asliye mahkemeleri vardır.

    madde 2 - icabeden yerlerde mahakimi asliye mütaaddit devaire taksim olu-
    nur. bu takdirde devair rüesasının biri reisi evvel, diğerleri reisi sani ün-
    vanını haiz olur(1).

    madde 3 - (değişik: 26/4/1926-825/26 md.)
    asliye mahkemeleri sulh mahkemelerinin salahiyetleri haricinde kalan bil-
    cümle hukuk, ceza, ticaret davalarını usul ve kanuna tevfikan kabili temyiz
    olmak üzere görür.

    madde 4 - (değişik: 10/2/1937 - 3119/1 md.)
    ceza muhakemeleri usulü kanununun 421 inci maddesinde yazılı cürümlere
    aid davaları gören asliye mahkemelerinin ceza daireleri iki aza ile bir reis-
    ten mürekkeb olmak üzere teşkil olunur.
    bu daireler, kaza hududları tayin olunarak adliye vekaletinin içlerinden
    tensib edeceği bir hakimin reisliği altında toplanmak üzere tek hakimlerden de
    teşkil olunabilir.

    madde 5 - (değişik: 26/4/1926 - 825/28 md.)
    her asliye mahkemesi nezdinde bir müddeiumumi ile lüzumu kadar müstantik
    ve aza mülazimi ve müddeiumumi muavini bulunur.
    ağır ceza davalarını müstakillen rüyetle mükellef dairei mahsusası mevcut
    olan asliye mahkemesi nezdindeki müddeiumumi, o mahkemenin adliye vekaletince
    tayin olunacak dairei kazası dahilindeki müddeiumumiler üzerinde nezaret hakkını
    ve bu daire dahilindeki müstantiiklerle reislerden ve asliye ve sulh mahkemele-
    rinden sadır olan mukarerat aleyhine otuz gün zarfında itiraz ve temyiz salahi-
    yetini haizdir.
    kendi merkezlerindeki mahkeme ve daireler mukarreratına karşı temyiz müdde-
    ti kanunen muayyen olan müddettir.
    ______________________

    (1) bu maddenin "müteaddit devaire münkasim olan mahkemelerde envaı mesaline
    göre vezaifin devair beyninde tevzii adliye vekaletine aittir" şeklindeki
    son cümlesi ana.mh.nin 7/4/1977 tarihli ve e.1977/5, k.1977/45 sayılı
    kararıyla iptal edilmiştir.

    madde 6 - iktiza eden yerlerde bir veya mütaaddit sulh hakimi bulunur.
    bulunmıyan yerlerde mahakimi asliyenin reisi ve reisinin tensisibiyle aza ve
    aza mülazimleri sulh davalarını kanunu mahsusuna tevfikan rüyet ederler. ge-
    rek sulh hakimleri ve gerek sulh hakimleri vazifesini ifa ile mükellef kılınan
    salifüzzikir zevat nikah izinnameleri itası ve nafaka takdiri ve vasıyetname
    tanzim ve tasdikı ve veli ve vasilere ait muhasebelerin rüyet ve tetkikı sala-
    hiyetlerini haizdir (1)

    madde 7- lüzum görülen yerlerde icra riyaseti ile icra memuruna ait hukuk
    ve salahiyeti ve sıfatı hakimiyeti haiz olmak münhasıran icra muamelatiyle iş-
    tigal etmek üzere bir icra reisi ile bir başmuavini bulunur(2).

    madde 8 - (mülga: 11/4/1928 - 1221/11 md.)

    madde 9 - istinaf mahakimi ve vezaifi mülgadır.

    geçici madde 1 - (8/4/1924 tarih ve 469 sayılı kanunun numarasız geçici
    maddesi olup teselsül için numaralandırılmıştır.)
    adliye vekaletince mesalih itibariyle mahkeme teşkiline lüzum görülmiyen
    ve budü mesafe sebebiyle muamelatı kazaiyesinin başka mahalle raptı da mümkün
    olmıyan kazalarda mahakimi asliye ve sülhiyeye mevdu vezaif bir hakime ifa
    ettirilir. bu takdirde hakim nezdinde bir müddeiumumi ve bir müstantık bulu-
    nur. ve ledelicap bir de hakim muavini bulundurulabilir. bu kabil kazalarda
    maslahatın icabına göre zabıtai adliye vazifesini ifa ile mükellef bir sulh
    hakimi ikamesiyle de iktifa olunabilir.
    (ek: 2/3/1927 - 981/2 md; değişik: 20/12/1939-3748/1 md.) icabeden yerlerde
    asliye ve sulh salahiyetini haiz olmak ve ayrı ayrı hukuk ve ceza davalarını
    rüyet etmek ve lüzumunda biri diğerine ait vazifeleri görmek üzere mütaaddit
    hakim bulundurulabileceği gibi yalnız sulh hakimi bulunan yerlerde bu hakimlere
    asliye hukuk işlerini görmek salahiyeti de verilebilir. bu takdirde bu yerlerde-
    ki sulh hakimleri müddeiumuminin huzuriyle görülmesi icabeden yaş isim ve kayıt
    tashihi gibi hukuk davalarını onların huzuru olmaksızın tetkik ve intaç ederler.
    bu suretle verilen kararlar aleyhine sulh mahkemelerinin mensup oldukları mahke-
    me müddeiumumileri tarafından kanun yollarına müracaat edilebilir.

    madde 10 - teşkili mahakime mütaallik işbu kanuna muhalif bilcümle ahkam
    mefsuhtur.

    madde 11 - işbu kanun 1340 senesi mayısı iptidasından itibaren meriyülicra-
    dır.

    madde 12 - işbu kanunun icrasına adliye vekili memurdur.
    _____________________
    (1) sulh mahkemesinde görülecek dava ve işler hakkında, 18/6/1927 tarihli ve
    1086 sayılı kanunun, 26/2/1985 tarihli ve 3156 sayılı kanunla değişik
    8.nci maddesine bakınız.
    (2) icra daireleri ve tetkik mercilerinin teşkilat ve görevleri, 9/6/1932
    tarihli ve 2004 sayılı icra ve iflas kanunuyla yeniden düzenlenmiştir.
  • yeni bir tasarı hazırlanmış olup,bu gün itibariyletbmm de görüşülecektir.469 sayılı kanunu kaldırmaktadır.ilk derece mahkemeleri yanında eskiden istinaf mahkemesi dedikleri "adli yargı bölge mahkemeleri" kurulmasını öngermektedir.

    tasarıyı aşağıya kopyalıyorum :

    adlî yargi ilk derece mahkemeleri ile bölge adliye
    mahkemelerinin kuruluş, görev ve yetkileri hakkinda
    kanun tasarisi
    birinci kisim
    genel hükümler
    amaç ve kapsam
    madde 1. - bu kanun, adlî yargı ilk derece mahkemeleri ile bölge adliye mahkemelerinin kuruluş, görev ve yetkilerini düzenler.
    ilk derece mahkemeleri
    madde 2. - adlî yargı ilk derece mahkemeleri, hukuk ve ceza mahkemeleridir.
    bölge adliye mahkemeleri
    madde 3. - adlî yargı ikinci derece mahkemeleri, bölge adliye mahkemeleridir.
    ikinci kisim
    adlî yargı ilk derece mahkemeleri
    birinci bölüm
    hukuk mahkemeleri
    hukuk mahkemeleri
    madde 4. - hukuk mahkemeleri, sulh hukuk ve asliye hukuk mahkemeleri ile özel kanunlarla kurulan diğer hukuk mahkemeleridir.
    hukuk mahkemelerinin kuruluşu
    madde 5. - hukuk mahkemeleri, her il merkezi ile bölgelerin coğrafî durumları ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak belirlenen ilçelerde hâkimler ve savcılar yüksek kurulunun olumlu görüşü alınarak adalet bakanlığınca kurulur.
    sulh hukuk ve asliye hukuk mahkemeleri tek hâkimlidir.
    asliye ticaret mahkemesi kurulan yerlerde bu mahkemede bir başkan ile yeteri kadar üye bulunur ve mahkeme bir başkan ve iki üye ile toplanır.
    özel kanunlarla kurulan diğer hukuk mahkemelerinin kuruluşuna ilişkin hükümler saklıdır.
    iş durumunun gerekli kıldığı yerlerde hukuk mahkemelerinin birden fazla dairesi oluşturulabilir. bu daireler numaralandırılır. hukuk mahkemeleri arasında iş dağılımı yapılması ve iş dağılımına ilişkin esaslar hâkimler ve savcılar yüksek kurulunca belirlenir.
    hukuk mahkemeleri bulundukları il veya ilçenin adı ile anılır.
    hukuk mahkemelerinin görevleri
    madde 6. - sulh hukuk mahkemeleri, 18/6/1927 tarihli ve 1086 sayılı hukuk usulü muhakemeleri kanunu ile diğer kanunlarda belirtilen görevleri yerine getirir.
    asliye hukuk mahkemeleri, sulh hukuk mahkemelerinin görevleri dışında kalan ve özel hukuk ilişkilerinden doğan her türlü dava ve işler ile kanunların verdiği diğer dava ve işlere bakar.
    özel kanunlarla kurulan hukuk mahkemelerinin görevleri saklıdır.
    hukuk mahkemelerinin yargı çevresi
    madde 7. - hukuk mahkemelerinin yargı çevresi, bulundukları il merkezi ve ilçeler ile bunlara adlî yönden bağlanan ilçelerin idarî sınırlarıdır.
    büyükşehir belediyesi bulunan illerde, büyükşehir belediyesi sınırları içindeki il ve ilçelerin adı ile anılan sulh veya asliye hukuk mahkemelerinin yargı çevresi, il ve ilçe sınırlarına bakılmaksızın adalet bakanlığının önerisi üzerine hâkimler ve savcılar yüksek kurulunca belirlenir.
    coğrafî durum ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak bir hukuk mahkemesinin kaldırılmasına veya yargı çevresinin değiştirilmesine, özel kanunlarında yargı çevresi belirtilmemiş olan hukuk mahkemelerinin yargı çevresinin belirlenmesine, adalet bakanlığının önerisi üzerine hâkimler ve savcılar yüksek kurulunca karar verilir.
    ikinci bölüm
    ceza mahkemeleri
    ceza mahkemeleri
    madde 8. - ceza mahkemeleri, sulh ceza, asliye ceza ve ağır ceza mahkemeleri ile özel kanunlarla kurulan diğer ceza mahkemeleridir.
    ceza mahkemelerinin kuruluşu
    madde 9. - ceza mahkemeleri, her il merkezi ile bölgelerin coğrafî durumları ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak belirlenen ilçelerde hâkimler ve savcılar yüksek kurulunun olumlu görüşü alınarak adalet bakanlığınca kurulur.
    sulh ceza ve asliye ceza mahkemeleri tek hâkimlidir.
    ağır ceza mahkemesinde bir başkan ile yeteri kadar üye bulunur. bu mahkeme bir başkan ve iki üye ile toplanır.
    özel kanunlarla kurulan diğer ceza mahkemelerinin kuruluşuna ilişkin hükümler saklıdır.
    iş durumunun gerekli kıldığı yerlerde ceza mahkemelerinin birden fazla dairesi oluşturulabilir. bu daireler numaralandırılır.
    ceza mahkemeleri bulundukları il veya ilçenin adı ile anılır.
    sulh ceza mahkemesinin görevi
    madde 10. - kanunların ayrıca görevli kıldığı hâller saklı kalmak üzere, iki yıla kadar (iki yıl dahil) hürriyeti bağlayıcı cezalar ve bunlara bağlı para cezaları ile fer'î cezalara, bağımsız olarak hükmedilecek her türlü para cezalarına ve tedbirlere ilişkin hükümlerin uygulanması, sulh ceza mahkemelerinin görevi içindedir.
    asliye ceza mahkemesinin görevi
    madde 11. - kanunların ayrıca görevli kıldığı hâller saklı kalmak üzere, sulh ceza ve ağır ceza mahkemelerinin görevleri dışında kalan dava ve işlere asliye ceza mahkemelerince bakılır.
    ağır ceza mahkemesinin görevi
    madde 12. - kanunların ayrıca görevli kıldığı hâller saklı kalmak üzere, idam, ağır hapis ve on yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren cürümlerle ilgili dava ve işlere bakmakla ağır ceza mahkemeleri görevlidir.
    diğer ceza mahkemelerinin görevleri
    madde 13. - diğer ceza mahkemeleri, özel kanunlarla belirlenen dava ve işleri görür.
    mahkemenin görevinin belirlenmesi
    madde 14. - mahkemelerin görevlerinin belirlenmesinde ağırlaştırıcı veya hafifletici nedenler gözetilmeksizin kanunda yer alan suçun cezasının üst sınırı göz önünde bulundurulur.
    ceza mahkemelerinin yargı çevresi
    madde 15. - ceza mahkemelerinin yargı çevresi, bulundukları il merkezi ve ilçeler ile bunlara adlî yönden bağlanan ilçelerin idarî sınırlarıdır.
    ağır ceza mahkemeleri ile büyükşehir belediyesi bulunan illerde, büyükşehir belediyesi sınırları içerisindeki il ve ilçenin adı ile anılan sulh veya asliye ceza mahkemelerinin yargı çevresi, il veya ilçe sınırlarına bakılmaksızın adalet bakanlığının önerisi üzerine hâkimler ve savcılar yüksek kurulunca belirlenir.
    coğrafî durum ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak bir ceza mahkemesinin kaldırılmasına veya yargı çevresinin değiştirilmesine, özel kanunlarında yargı çevresi belirtilmemiş olan diğer ceza mahkemelerinin yargı çevresinin belirlenmesine, adalet bakanlığının önerisi üzerine hâkimler ve savcılar yüksek kurulunca karar verilir.
    üçüncü bölüm
    cumhuriyet başsavcılığı
    cumhuriyet başsavcılığının kuruluşu
    madde 16. - mahkeme kuruluşu bulunan her il merkezi ve ilçede o il veya ilçenin adı ile anılan bir cumhuriyet başsavcılığı kurulur.
    cumhuriyet başsavcılığında, bir cumhuriyet başsavcısı ve yeteri kadar cumhuriyet savcısı bulunur. gerekli görülen yerlerde adalet bakanlığının önerisi üzerine hâkimler ve savcılar yüksek kurulunun kararıyla bir veya birden fazla cumhuriyet başsavcıvekili atanır.
    cumhuriyet başsavcılığının görevleri
    madde 17. - cumhuriyet başsavcılığının görevleri şunlardır:
    1. kamu davasının açılmasına yer olup olmadığına karar vermek üzere soruşturma yapmak veya yaptırmak,
    2. kanun hükümlerine göre, yargılama faaliyetlerini kamu adına izlemek, bunlara katılmak ve gerektiğinde kanun yollarına başvurmak,
    3. kesinleşen mahkeme kararlarının yerine getirilmesi ile ilgili işlemleri yapmak ve izlemek,
    4. kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.
    cumhuriyet başsavcısının görevleri
    madde 18. - cumhuriyet başsavcısının görevleri şunlardır:
    1. cumhuriyet başsavcılığını temsil etmek,
    2. başsavcılığın verimli, uyumlu ve düzenli bir şekilde çalışmasını sağlamak, iş bölümünü yapmak,
    3. gerektiğinde adlî göreve ilişkin işlemleri yapmak, duruşmalara katılmak ve kanun yollarına başvurmak,
    4. kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.
    ağır ceza mahkemesi cumhuriyet başsavcısının; ağır ceza mahkemesinin yargı çevresinde görevli cumhuriyet başsavcıları, cumhuriyet başsavcıvekilleri, cumhuriyet savcıları ile bağlı birimler üzerinde gözetim ve denetim yetkisi vardır.
    asliye ceza mahkemesi cumhuriyet başsavcısının o yer yargı çevresinde görevli cumhuriyet savcıları ile bağlı birimler üzerinde gözetim ve denetim yetkisi vardır.
    cumhuriyet başsavcıvekilinin görevleri
    madde 19. - cumhuriyet başsavcıvekilinin görevleri şunlardır:
    1. cumhuriyet başsavcısının verdiği görevleri yerine getirmek,
    2. cumhuriyet savcılarının adlî ve idarî görevlerine ilişkin işlemlerini inceleyip cumhuriyet başsavcısına bilgi vermek,
    3. gerektiğinde adlî göreve ilişkin işlemleri yapmak, duruşmalara katılmak ve kanun yollarına başvurmak,
    4. cumhuriyet başsavcısının yokluğunda ona vekâlet etmek.
    aynı yerde görev yapan birden çok cumhuriyet başsavcıvekili bulunduğunda, cumhuriyet başsavcısına vekâlet edecek olanı hâkimler ve savcılar yüksek kurulu belirler.
    cumhuriyet savcısının görevleri
    madde 20. - cumhuriyet savcısının görevleri şunlardır:
    1. adlî göreve ilişkin işlemleri yapmak, duruşmalara katılmak ve kanun yollarına başvurmak,
    2. cumhuriyet başsavcısı tarafından verilen adlî ve idarî görevleri yerine getirmek,
    3. gerektiğinde cumhuriyet başsavcısına vekâlet etmek,
    4. kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.
    aynı yerde görev yapan cumhuriyet başsavcıvekili bulunmadığında, cumhuriyet başsavcısına vekâlet edecek olanı hâkimler ve savcılar yüksek kurulu belirler.
    cumhuriyet savcılarının yetkisi
    madde 21. - cumhuriyet savcıları, bulundukları il merkezi veya ilçenin idarî sınırları ile bunlara adlî yönden bağlanan ilçelerin idarî sınırları içerisinde yetkilidirler.
    ağır ceza mahkemesi ile özel kanunlarla kurulan diğer ceza mahkemelerinin yargı çevresinde yer alan cumhuriyet başsavcılıkları, yetki alanları içerisinde yürüttükleri bu mahkemelerin görevine giren suçlarla ilgili soruşturmaları yapar ve ivedi, zorunlu işlerin tamamlanmasından sonra düşünce yazısına soruşturma evrakını ekleyip ağır ceza mahkemesi veya özel kanunlarla kurulan diğer ceza mahkemelerinin cumhuriyet başsavcılığına gönderirler.
    büyükşehir belediye sınırları içerisinde bulunan cumhuriyet başsavcıları, bu yer ceza mahkemelerinin yargı çevresinde yetkilidir. ancak, büyükşehir belediye sınırları içerisinde yer alan ağır ceza mahkemeleri ile özel kanunlarla kurulan diğer ceza mahkemelerinin görevine giren işlerde yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.
    cumhuriyet savcıları gecikmesinde sakınca bulunan veya olayın özelliğinin gerektirdiği hâllerde, yer aldıkları cumhuriyet başsavcılıklarının yetki sınırları ile bağlı olmaksızın keşif ve diğer soruşturma işlemlerini yapmaya yetkilidirler.
    diğer kanunların cumhuriyet savcılarının yetkisine ilişkin hükümleri saklıdır.
    duruşmalarda cumhuriyet başsavcılığını temsil
    madde 22. - kanunlarda cumhuriyet savcılığının görev yapacağı belirtilen mahkemelerdeki duruşmalara, cumhuriyet başsavcısı, görevlendireceği cumhuriyet başsavcıvekili veya cumhuriyet savcısı katılır. gerektiğinde duruşmalara birden çok cumhuriyet savcısı katılabilir.
    dördüncü bölüm
    ortak hükümler
    adlî yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonu
    madde 23. - ağır ceza mahkemelerinin bulunduğu yargı çevresinde görev yapmak üzere bir adlî yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonu kurulur. bu komisyonun kuruluş şekli, görev ve yetkileri hakkında 24/2/1983 tarihli ve 2802 sayılı hâkimler ve savcılar kanununun 113 ilâ 115 inci maddeleri uygulanır.
    müdürlükler
    madde 24. - her mahkemede bir yazı işleri müdürlüğü kurulur.
    her cumhuriyet başsavcılığında, yazı işleri müdürlüğü ile adalet bakanlığınca gerekli görülen yerlerde ayrıca idarî, malî ve teknik işlerle ilgili müdürlükler kurulur.
    her müdürlükte bir müdür ile yeterli sayıda memur bulunur.
    üçüncü kisim
    bölge adliye mahkemeleri
    birinci bölüm
    kuruluş
    kuruluş
    madde 25. - bölge adliye mahkemeleri, bölgelerin coğrafi durumları ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak belirlenen yerlerde, hâkimler ve savcılar yüksek kurulunun olumlu görüşü alınarak adalet bakanlığınca kurulur.
    bölge adliye mahkemelerinin yargı çevrelerinin belirlenmesine, değiştirilmesine veya bu mahkemelerin kaldırılmasına adalet bakanlığının önerisi üzerine hâkimler ve savcılar yüksek kurulunca karar verilir.
    birinci ve ikinci fıkra gereğince alınacak kararlar, resmî gazetede yayımlanır.
    bölge adliye mahkemelerinin oluşumu
    madde 26. - bölge adliye mahkemeleri, başkanlık, başkanlar kurulu, daireler, bölge adliye mahkemesi cumhuriyet başsavcılığı, bölge adliye mahkemesi adalet komisyonu ve müdürlüklerden oluşur.
    bölge adliye mahkemesi başkanlığı
    madde 27. - her bölge adliye mahkemesinde bir başkan bulunur. başkanlık, başkan ile yazı işleri müdürlüğünden oluşur.
    bölge adliye mahkemesi başkanlar kurulu
    madde 28. - bölge adliye mahkemesi başkanlar kurulu, bölge adliye mahkemesi başkanı ile daire başkanlarından oluşur.
    bölge adliye mahkemesi başkanının bulunmadığı hâllerde kurulun başkanlığını daire başkanlarından kıdemli olanı yerine getirir.
    daire başkanının mazereti hâlinde, o dairenin kıdemli üyesi kurula katılır.
    bölge adliye mahkemesi daireleri
    madde 29. - bölge adliye mahkemeleri, hukuk ve ceza dairelerinden oluşur. her bölge adliye mahkemesinde en az üç hukuk ve en az iki ceza dairesi bulunur. gerekli hâllerde dairelerin sayısı, adalet bakanlığının önerisi üzerine hâkimler ve savcılar yüksek kurulunca artırılıp azaltılabilir.
    dairelerde bir başkan ile yeteri kadar üye bulunur.
    bölge adliye mahkemesi cumhuriyet başsavcılığı
    madde 30. - her bölge adliye mahkemesinde bir cumhuriyet başsavcılığı bulunur. bölge adliye mahkemesi cumhuriyet başsavcılığı, cumhuriyet başsavcısı ve yeteri kadar cumhuriyet savcısından oluşur.
    en kıdemli cumhuriyet savcısı, cumhuriyet başsavcıvekili olarak görev yapar.
    bölge adliye mahkemesi adalet komisyonu
    madde 31. - her bölge adliye mahkemesinde bir bölge adliye mahkemesi adalet komisyonu bulunur.
    komisyon, bölge adliye mahkemesi başkanının başkanlığında, hâkimler ve savcılar yüksek kurulunca daire başkanları arasından belirlenen bir asıl üye ile bölge adliye mahkemesi cumhuriyet başsavcısından oluşur. hâkimler ve savcılar yüksek kurulu ayrıca daire başkan veya üyeleri arasından bir yedek üye belirler. başkanın yokluğunda en kıdemli daire başkanı, cumhuriyet başsavcısının yokluğunda cumhuriyet başsavcıvekili ve asıl üyenin yokluğunda yedek üye komisyona katılır.
    komisyon eksiksiz toplanır ve çoğunlukla karar verir.
    müdürlükler
    madde 32. - bölge adliye mahkemesi başkanlığında, dairelerinde, cumhuriyet başsavcılığında ve adalet komisyonunda birer yazı işleri müdürlüğü, cumhuriyet başsavcılığında ayrıca bir idarî işler müdürlüğü ile ihtiyaç duyulan diğer müdürlükler kurulur.
    her müdürlükte bir müdür ile yeterli sayıda memur bulunur.
    müdürlüklerde çalışanların atama, disiplin ve diğer özlük işlerinde adlî yargı ilk derece mahkemelerinde görevli personelin tâbi oldukları hükümler uygulanır.
    ikinci bölüm
    görevler
    bölge adliye mahkemelerinin görevleri
    madde 33. - bölge adliye mahkemelerinin görevleri şunlardır:
    1. adlî yargı ilk derece mahkemelerince verilen ve kesin olmayan hüküm ve kararlara karşı yapılacak başvuruları inceleyip karara bağlamak,
    2. adlî yargı ilk derece mahkemesi olarak yargı çevresi içerisindeki adlî yargı ilk derece mahkemesi hâkimleri aleyhinde hukuk usulü muhakemeleri kanununa göre açılacak tazminat davalarına bakmak,
    3. kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.
    başkanın görevleri
    madde 34. - bölge adliye mahkemesi başkanının görevleri şunlardır:
    1. mahkemeyi temsil etmek,
    2. bölge adliye mahkemesi başkanlar kuruluna ve adalet komisyonuna başkanlık etmek, başkanlar kurulu ile komisyon kararlarını yürütmek,
    3. mahkemenin uyumlu, verimli ve düzenli çalışmasını sağlamak, genel yönetim işlerini yürütmek ve bu yolda uygun göreceği önlemleri almak,
    4. bölge adliye mahkemesi memurlarını denetlemek veya denetletmek, personelden kendisine doğrudan bağlı olanlar hakkında ilgili kanunda belirtilen disiplin cezalarını uygulamak,
    5. hükme bağlanan işlerde adlî yargı ilk derece mahkeme hâkim ve savcılarına verilen not fişlerini mercilerine göndermek,
    6. kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.
    başkanlar kurulunun görevleri
    madde 35. - bölge adliye mahkemesi başkanlar kurulunun görevleri şunlardır:
    1. bölge adliye mahkemesi hukuk ve ceza dairelerinin numaralarını ve aralarındaki işbölümünü belirlemek, daireler arasında çıkan iş bölümü uyuşmazlıklarını karara bağlamak,
    2. hukukî veya fiilî nedenlerle bir dairenin kendi üyeleri ile toplanamadığı hâllerde ilgisine göre diğer dairelerden kıdem ve sıraya göre üye görevlendirmek,
    3. re'sen veya bölge adliye mahkemesinin ilgili hukuk veya ceza dairesinin ya da cumhuriyet başsavcısının, hukuk usulü muhakemeleri kanunu veya ceza muhakemeleri usulü kanununa göre istinaf yoluna başvurma hakkı bulunanların, benzer olaylarda bölge adliye mahkemesi hukuk veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında ya da bu mahkeme ile başka bir bölge adliye mahkemesi hukuk veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında içtihat uyuşmazlığı bulunması hâlinde bu uyuşmazlığın giderilmesini gerekçeli olarak istemeleri üzerine, kendi görüşlerini de ekleyerek yargıtay birinci başkanlığından istemek,
    4. kanunlarla verilen diğer görevleri yerine getirmek.
    (3) numaralı bende göre yapılacak istem hakkında 4/2/1983 tarihli ve 2797 sayılı yargıtay kanununun 45 inci maddesi kıyas yoluyla uygulanır.
    başkanlar kurulu eksiksiz toplanır ve çoğunlukla karar verir.
    hukuk dairelerinin görevleri
    madde 36. - bölge adliye mahkemesi hukuk dairelerinin görevleri şunlardır:
    1. adlî yargı ilk derece hukuk mahkemelerinden verilen ve kesin olmayan hüküm ve kararlara karşı yapılan başvuruları inceleyip karara bağlamak,
    2. adlî yargı ilk derece mahkemesi olarak; yargı çevresi içerisindeki adlî yargı ilk derece mahkemesi hâkimleri aleyhine hukuk usulü muhakemeleri kanununa göre açılan tazminat davalarına bakmak,
    3. yargı çevresi içerisinde bulunan adlî yargı ilk derece hukuk mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarını çözmek,
    4. yargı çevresindeki yetkili adlî yargı ilk derece hukuk mahkemesinin bir davaya bakmasına fiilî veya hukukî bir engel çıktığı veya iki mahkemenin yargı sınırları kapsamının belirlenmesinde tereddüt edildiği takdirde, o davanın bölge adliye mahkemesi yargı çevresi içerisinde başka bir hukuk mahkemesine nakline veya yetkili mahkemenin tayinine karar vermek,
    5. kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.
    ceza dairelerinin görevleri
    madde 37. - bölge adliye mahkemesi ceza dairelerinin görevleri şunlardır:
    1. adlî yargı ilk derece ceza mahkemelerince verilen ve kesin olmayan hüküm ve kararlara karşı yapılacak başvuruları inceleyip karara bağlamak,
    2. yargı çevresi içerisinde bulunan adlî yargı ilk derece ceza mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarını çözmek,
    3. yargı çevresindeki adlî yargı ilk derece ceza mahkemeleri hâkimlerinin davayı görmeye hukukî veya fiilî engellerinin çıkması hâlinde, o davanın bölge adliye mahkemesi yargı çevresi içerisinde başka bir adlî yargı ilk derece ceza mahkemesine nakli hakkında karar vermek,
    4. kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.
    daire başkanlarının görevleri
    madde 38. - bölge adliye mahkemesi daire başkanlarının görevleri şunlardır:
    1. dairelerinde uyumlu, verimli ve düzenli bir çalışmanın gerçekleşmesini ve işlerin makul süre içinde incelenmesini ve karara bağlanmasını sağlamak, dairenin kendi kararları arasında meydana gelen farklılık ve uyumsuzlukların giderilmesi için tedbirler almak, dosya hakkında rapor hazırlayacakları tespit etmek ve kararların yazılmasını sağlamak,
    2. personelin sicil raporlarını düzenlemek, izin isteklerini düşünceleriyle birlikte adalet komisyonuna aktarmak,
    3. dairede görevli yazı işleri müdürlüğünün işleyişini denetlemek ve personel hakkında ilgili kanunda belirtilen disiplin cezalarını uygulamak,
    4. kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.
    üyelerin görevleri
    madde 39. - bölge adliye mahkemesi üyelerinin görevleri şunlardır:
    1. daire başkanı tarafından verilen dosyaları gerekli şekilde ve zamanında inceleyerek heyete sunmak, duruşmalı işlerde rapor hazırlamak ve kararlarını yazmak,
    2. dairelerindeki duruşma ve müzakerelere katılmak ve oy vermek,
    3. dairenin uyumlu, verimli ve düzenli çalışmasının sağlanmasında ve işlerin makul süre içinde incelenip karara bağlanmasında daire başkanına yardım etmek,
    4. bu kanun uyarınca daire başkanı tarafından verilen diğer görevleri yapmak.
    cumhuriyet başsavcısının görevleri
    madde 40. - bölge adliye mahkemesi cumhuriyet başsavcısının görevleri şunlardır:
    1. bölge adliye mahkemesi cumhuriyet başsavcılığını temsil etmek,
    2. cumhuriyet başsavcılığının verimli, uyumlu ve düzenli bir şekilde çalışmasını sağlamak,
    3. bölge adliye mahkemesinin genel yönetim işlerini yürütmek,
    4. bölge adliye mahkemesine gelen ceza davalarına ilişkin hüküm ve kararlara ait dosyaların incelenerek yazılı düşünce ile birlikte ilgili daireye gönderilmelerini ve duruşmalara katılmayı sağlamak,
    5. ceza dairelerinin kararlarına karşı gerektiğinde kanun yollarına başvurmak,
    6. dairelerin benzer olaylarda kesin olarak verdikleri kararlar arasındaki içtihat uyuşmazlığının giderilmesi için başkanlar kuruluna başvurmak,
    7. bölge adliye mahkemesi cumhuriyet savcılarının ilerleme belgelerini düzenlemek,
    8. bölge adliye mahkemesi cumhuriyet savcıları üzerinde gözetim ve denetim yetkisini kullanmak,
    9. cumhuriyet başsavcılığı müdürlüklerini ve personelini denetlemek veya denetletmek,
    10. cumhuriyet başsavcılığında görevli personel hakkında ilgili kanunda belirtilen disiplin cezalarını uygulamak,
    11. kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.
    cumhuriyet savcılarının görevleri
    madde 41. - bölge adliye mahkemesi cumhuriyet savcılarının görevleri şunlardır:
    1. bölge adliye mahkemesine gelen ceza davalarına ilişkin hüküm ve kararlara ait dosyalardan kendilerine verilenleri inceleyerek yazılı düşüncesiyle birlikte ilgili daireye göndermek ve duruşmalara katılmak,
    2. ceza daireleri kararlarına karşı gerektiğinde kanun yollarına başvurmak,
    3. cumhuriyet başsavcısının vereceği diğer görevleri yapmak,
    4. kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.
    bölge adliye mahkemesi adalet komisyonunun görevleri
    madde 42. - bölge adliye mahkemesi adalet komisyonunun görevleri şunlardır:
    1. bölge adliye mahkemelerinin hâkim ve savcıları dışında kalan personeli hakkında, kanunlarla adlî yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonuna verilen tüm görevleri yerine getirmek,
    2. kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.
    üçüncü bölüm
    nitelik ve atama
    bölge adliye mahkemesi başkanı, daire başkanları ve üyelerin nitelikleri ve atanmaları
    madde 43. - bölge adliye mahkemesi başkanı birinci sınıf; daire başkan ve üyeleri birinci sınıfa ayrılmış ve yargıtay üyeliğine seçilme hakkını yitirmemiş adlî yargı hâkim ve savcıları arasından hâkimler ve savcılar yüksek kurulunca atanır.
    cumhuriyet başsavcısı ve savcılarının nitelikleri ve atanmaları
    madde 44. - bölge adliye mahkemesi cumhuriyet başsavcıları birinci sınıfa ayrılmış ve yargıtay üyeliğine seçilme hakkını yitirmemiş; bölge adliye mahkemesi cumhuriyet savcıları hâkimlik ve savcılık mesleğinde fiilen en az beş yıl görev yapmış ve üstün başarısı ile bölge adliye mahkemesinde yararlı olacağı anlaşılmış bulunan adlî yargı hâkim ve savcıları arasından hâkimler ve savcılar yüksek kurulunca atanır.
    istek üzerine atama
    madde 45. - yargıtay daire başkanı ve üyeleri, bu görevlerinden dolayı kazanılmış hakları ile üyelik hukukları saklı kalmak kaydıyla, istekleri üzerine hâkimler ve savcılar yüksek kurulunca bölge adliye mahkemesi başkanlığına, daire başkanlıklarına veya cumhuriyet başsavcılığına atanabilirler. bu şekilde ataması yapılanların başka bir bölge adliye mahkemesine atanmasında da aynı usul uygulanır.
    adlî yargı hâkim sınıfından olan adalet bakanlığı yüksek müşavirleri, müsteşar yardımcıları, teftiş kurulu başkanı ve genel müdürleri, bağımsız daire başkanları istekleri üzerine hâkimler ve savcılar yüksek kurulunca bölge adliye mahkemesi başkanlığına, daire başkanlıklarına veya cumhuriyet başsavcılığına atanabilirler.
    dördüncü bölüm
    ortak hükümler
    toplantı ve karar
    madde 46. - her daire, bir başkan ve iki üyenin katılmasıyla toplanır. görüşmeler gizli yapılır, kararlar çoğunlukla verilir.
    hukukî veya fiilî nedenlerle bir daire toplanamazsa, başkanlar kurulunun kararıyla diğer dairelerden, bu da mümkün olmazsa, hâkimler ve savcılar yüksek kurulunca diğer bölge adliye mahkemelerinden yetkili olarak görevlendirilen üyelerle eksiklik tamamlanır.
    daire başkanının hukukî veya fiilî nedenlerle bulunamaması halinde dairenin en kıdemli üyesi daireye başkanlık yapar.
    soruşturma ve kovuşturma usulü
    madde 47. - bölge adliye mahkemesi başkanı, daire başkanları, üyeleri, cumhuriyet başsavcısı ve cumhuriyet savcılarının görevden doğan veya görev sırasında işlenen suçları ile şahsî suçlarından, sıfat ve görevleri gereklerine uymayan tutum ve davranışlarından dolayı haklarında yapılacak soruşturma ve kovuşturmalarda özel kanunlarında yazılı hükümler uygulanır.
    şu kadar ki, bunların görevden doğan veya görev sırasında işledikleri suçlar nedeniyle soruşturma ve kovuşturma mercii olarak kanunda yazılı ağır ceza mahkemesi ile bu mahkeme nezdindeki cumhuriyet başsavcısına verilen görevler, en yakın bölge adliye mahkemesi ceza dairesi, bu yerde birden çok ceza dairesi varsa suç türüne göre görevli ceza dairesi ile bu mahkeme nezdindeki cumhuriyet başsavcısı tarafından yerine getirilir. kovuşturma mercii yargıtayın görevli ceza dairesidir.
    bölge adliye mahkemesi başkan ve üyeleri ile cumhuriyet başsavcısı ve cumhuriyet savcılarının şahsî suçları hakkında genel hükümlere göre yapılacak soruşturma ve kovuşturma görevi, en yakın bölge adliye mahkemesi cumhuriyet başsavcısı ile bu bölge adliye mahkemesi ceza dairesine, bu yerde birden çok ceza dairesi varsa, suç türüne göre görevli ceza dairesine aittir.
    denetleme
    madde 48. - bölge adliye mahkemeleri ve bölge adliye mahkemeleri cumhuriyet başsavcılıkları ile bölge adliye mahkemeleri adalet komisyonlarının denetimleri, adalet başmüfettişlerince yapılır.
    dördüncü kisim
    son hükümler
    değiştirilen hükümler
    madde 49. - 24/2/1983 tarihli ve 2802 sayılı hâkimler ve savcılar kanununun 28 inci maddesinin kenar başlığı "yargıtay, danıştay ve bölge adliye mahkemesi notları" olarak, 113 ve 114 üncü maddelerde geçen "adlî yargı adalet komisyonları" ibaresi "adlî yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonları" olarak değiştirilmiş; 28 inci maddeye beşinci fıkradan sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
    "bölge adliye mahkemesi daireleri, yaptıkları incelemeler sırasında kararı veren hâkimler ve cumhuriyet savcıları hakkında bu madde hükümlerine göre not verirler. doldurulan fişler adalet bakanlığına gönderilmek üzere bölge adliye mahkemesi başkanlığına verilir."
    madde 50. - 2802 sayılı hâkimler ve savcılar kanununa ekli (1) sayılı cetvelin "birinci sınıf" bölümüne "bölge adliye mahkemesi başkanlığı", "bölge adliye mahkemesi daire başkanlığı", "bölge adliye mahkemesi üyeliği", "bölge adliye mahkemesi cumhuriyet başsavcılığı", "birinci sınıfa ayrılmış" bölümüne "bölge adliye mahkemesi daire başkanlığı", "bölge adliye mahkemesi üyeliği", "bölge adliye mahkemesi cumhuriyet başsavcılığı", "bölge adliye mahkemesi cumhuriyet savcılığı", 2. sınıf bölümünün 1 ilâ 5 inci dereceleri ile 3. sınıf bölümünün 6 ncı derecesine "bölge adliye mahkemesi cumhuriyet savcılığı" görev unvanları eklenmiştir.
    madde 51. - 4/2/1983 tarihli ve 2797 sayılı yargıtay kanununun 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendine aşağıdaki (a) bendi eklenmiş, mevcut (a) ve (b) bentleri (b) ve (c) olarak teselsül ettirilmiştir.
    "2. a) aynı veya farklı yer bölge adliye mahkemelerinin kesin olarak verdikleri kararlar bakımından hukuk daireleri arasında veya ceza daireleri arasında içtihat uyuşmazlığı bulunursa,"
    madde 52. - 2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı harçlar kanununa bağlı (1) sayılı tarifenin, başvurma harcı başlıklı (i) nolu bendinin (3) numaralı alt bendi, karar ve ilam harcı başlıklı (iii) nolu bendinin nispi harçla ilgili (e) alt bendinin birinci cümlesi, maktu harçla ilgili (c) alt bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
    "3. bölge adliye mahkemeleri, bölge idare mahkemeleri, yargıtay ve danıştayda"
    "e) yukarıdaki nispetler bölge idare mahkemeleri, bölge adliye mahkemeleri, danıştay ve yargıtayın tasdik veya işin esasını hüküm altına aldığı kararları için de aynen uygulanır."
    "c) bölge adliye mahkemeleri, idare mahkemeleri, bölge idare mahkemeleri, yargıtay ve danıştayın icranın tehiri kararlarında"
    madde 53. - bu kanunla kurulan bölge adliye mahkemelerinin ihtiyaçları için adalet bakanlığı taşra teşkilâtında kullanılmak üzere ekli (1) ve (2) sayılı listelerde yer alan kadrolar ihdas edilerek 190 sayılı genel kadro ve usulü hakkında kanun hükmünde kararnamenin eki (i) ve (ii) sayılı cetvellerin ilgili bölümlerine eklenmiştir.
    kaldırılan hükümler
    madde 54. - 8/4/1340 tarihli ve 469 sayılı mehakimi şer'iyenin ilgasına ve mehakimin teşkilatına ait ahkâmı muaddil kanun, 11 nisan 1329 tarihli sulh hâkimleri hakkında kanunu muvakkat, 26/4/1926 tarihli ve 825 sayılı ceza kanununun mevkii mer'iyete vaz'ına müteallik kanunun 25, 26, 27, 28 ve 29 uncu maddeleri ile 27/6/1984 tarihli ve 3030 sayılı büyükşehir belediyelerinin yönetimi hakkında kanun hükmünde kararnamenin değiştirilerek kabulü hakkında kanunun 5 inci maddesinin son fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.
    geçici madde 1. - bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihte duruşması başlamış işlerde mahkemelerin görevinde bir değişikliğin söz konusu olduğu hallerde, üst görevli mahkemeler yargılamaya devam ederler, alt görevli mahkemeler görevsizlik kararı vererek dosyayı üst görevli mahkemeye gönderirler.
    geçici madde 2. - adalet bakanlığı, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç iki yıl içinde 25 inci maddede öngörülen bölge adliye mahkemelerini kurar. bölge adliye mahkemelerinin kuruluşları, yargı çevreleri ve tüm yurtta göreve başlayacakları tarih, resmî gazetede ilân edilir.
    bölge adliye mahkemeleri göreve başlamadan önce hâkimler ve savcılar yüksek kurulunca bu mahkemelerin başkanları, daire başkanları ve üyeleri ile cumhuriyet başsavcısı ve savcılarının atamaları yapılır. bölge adliye mahkemelerinde görev yapacak diğer personelin atamaları da aynı süre içinde yapılır.
    geçici madde 3. - bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten başlayarak en geç iki yıl içinde bölge adliye mahkemeleri için ihtiyaç duyulan bina, araç ve gereçler, yapım, satın alma veya kiralama yoluyla sağlanır.
    kurulacak mahkemelerin ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile, adalet bakanlığı bütçesi içinde mevcut veya yeniden açılacak tertiplere maliye bakanlığı bütçesinin ilgili tertiplerinden aktarma ve bununla ilgili diğer işlemleri yapmaya maliye bakanlığı yetkilidir.
    yürürlük
    madde 55. - bu kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
    yürütme
    madde 56. - bu kanun hükümlerini bakanlar kurulu yürütür.
  • tasarı bugün kanunlaştı.yürürlük tarihi 1 nisan 2005 olarak kabul edildi.
  • haziran ayı içerisinde 5190 sayılı kanun çıkarılarak cmuk 394.maddesinden sonra gelmek üzere,394/a diye başlayan maddeler ile ,kaldırılmış bulunan dgmlerin görev alanına giren ;
    tcknun 125-139,146-157,168,171 ve 172.maddelerinde yazılı suçlar ile toplu ve teşekkül halinde işlenmesi halinde 403.maddedeki suçlara,
    olağanüstü hal ilan edilen bölgelerde ,olağanüstü halin ilanına neden olan suçlara,
    3713 sayılı terörle mücadele kanunuunda yazılı suçlara,
    " 4422 sayılı çıkar amaçlı suç örgütleriyle mücadele kanunu" kapsamına giren suçlara
    bakmak üzere "ağır ceza mahkemeleri" kurulmuştur.

    bu mahkemelerin ve savcılarının yetkileri dgm hakim ve savcılarının yetkilerine yakın olarak düzenlenmiştir

    bu durumda , 1 nisan 2005 tarihinde yürürlüğe girecek olan teşkilat kanunu içinde ,"özel ağır ceza mahkemeleri" yerlerini koruyacaklardır.
hesabın var mı? giriş yap