afşin bey

• selçuklu kumandanlarından.
  horasanlı bir türkmen ailesinden gelmiştir. afşin bey, 1016-1021 seneleri arasında çağrı bey kumandasında batıya yapılan seferlere katıldı. 1064’te emir gümüştigin ile birlikte anadolu’da gaza ile görevlendirildi. malatya yakınlarında bizans ordusunu bozguna uğrattı. 1067’de kayseri’yi ele geçirdi ve kilikya’ya girdi. büyük selçuklu sultanı alparslan, afşin beyin bu zafer ve fetihlerini haber alınca, çok sevindi ve gazasını tebrik etti.
  
  daha sonra alp arslan, afşin beyi kendisine karşı isyan eden erbasan’ı takib için vazifelendirdi. anadolu’yu iyi bilen afşin, akıncılarını toplayarak hızla derbend’e hareket etti. afşin’in üzerlerine geldiğini duyan erbasan, mihail ile anlaşarak istanbul’a doğru kaçtı. kendisini takib eden afşin bey, denizli yakınında honaz’ı fethetti. boğaziçine kadar geldi ve pekçok ganimetle geri dönüldü.
  
  afşin bey, 1071’de malazgirt zaferine de katıldı ve büyük hizmetleri oldu.
  
  gazalarda şöhret kazanıp, anadolu’nun türk yurdu olması ve islamlaşması için çok hizmet eden afşin bey, sultan alparslan’dan sonra melikşah’ın maiyyetine girdi. 1075 (h. 468)te anadolu’dan haleb’e gitti. oradaki asilerin cezalandırılmasında vazife aldı
• tanidigim versiyonu bir ticaret sicil adamcigi. ancak tarihi sahsiyet olarak afsin yoresi dolaylarina ilk adim atan alp arslan' in komutanlarinda biri.
  (bkz: afsin)
• anadolu'nun türkleşmesinde ve malazgirt savaşının meydana gelmesinde büyük rol sahibi babayiğit komutan. selçukluların anadoluya 11. ve 12. yüzyılda bakış açıları pek güzel değil hatta sürgün bölgesi gibi. doğu roma kapalı kutu oğuzlar, uz'ları saymazsak daha önce roma'yla karlılaşmamış. alparslan'ın öncelikli hedefi suriye ve mısır anadolu gaza bölgelerinden ama birinci planda değil.
  
  selçuklular tipik türk devleti özelliklerinin en belirgin hissedildiği imparatorluk diyebiliriz. sürekli bir iç savaş var hanedan içinde en refah dönemde böyle, yıkılma dönemide. anadolu aslında yapılan manevralar düşünülünce pek direk fetih yapalım gayesinde olunan bölge değil hazar'ın kuzeyinden gelenlere suriye ve ırak'a ulaşmak için yeni bir kanal bulma arayışında selçuklular. zaten bu sebeple kafkasya'ya fetihleri anadolu'dan öncedir. neyse açılan bu kanaldan sebeplenen selçuklularında içinden geldiği ama daha sonraları unuttuğu oğuzlar oluyor. oğuz akıncıları ciddi ciddi zaten mezhep savaşlarından dolayı yorgun anadolunun altını üstüne getiriyor. işte bu oğuz akıncılarında ipin ucunu kaçıran afşin bey oluyor.
  
  olayın çıkış aslında gerçekten ilginç doğu anadolu'ya yapılan girişten sonra ahlat selçukluların anadolu'ya giriş üssü oluyor. neyse ahlat'da sultan alparslan'ın olmadığı bir vakit gümüştekin ve afşin kavgaya tutuşur, afşin gaza gelip gümüştekin'i öldürür. lan ben ne yaptım diye düşünürken alır gazilerini ahlat'dan sultan gelmeden kaçar. kaçmazsa sıkıntı büyük sultan geldiğinde büyük ihtimal idam edilecektir. işte afşin bey'in kaçış o kaçış adamın birliğinin içinden bal porsuğu çıkar anadolu'da önüne gelen bütün roma birliklerini bozguna uğratır, kaleleri tek tek ele geçirip yağmalar. kendi birliğinin nüfusu hakkında yapılacak en abartı tahmin 4 bin olacaktır. benim tahminime göre sayıları maksimum bin kişi olmalı. anadolu'yu bir birine katan afşin'i yok etmek için romanos diogenes kilikya yolunu kapatması için bir ordu göndersede, afşin bey kuzeyden hop geri döner. yaptığı gazaları duyan alparslan afşin'i affeder sonra bir daha gazlayıp yine gönderir. afşin bey bu sefer üsküdar'a kadar gelir hatta romanos diogenes'e kendisine kaçan selçuklu beylerinden birinin teslim edilmesi ile ilgili bir racon keser sonra geri döner. anadolu'ya düzenlediği akınlarla baya baya roma'nın onurunu zedeleyen afşin bey'in bu durumu romanos diogenes'in dönemin en büyük ordusunu hazırlayabilmesi için gerekn sebebi oluşturu. sonrası malum roma yenilir ve anadolu'dan kısmen çekilir vs. ayrıca afşin bey yaklaşık 3 sene süren akınları neticesinde roma birlikleri ile çarpışa, çarpışa ciddi tecrübeler edinmiştir. bunun meyvesinide danışmanlık yaptığı alparslan'la beraber yemişlerdir. delikanlı bir abimizi o olmasaydı malazgirt büyük ihtimal olmazdı, anadolu için geç bile kalabilirdik. kendisi kavgadan önce küçük çocuğun gönderilip küfür etmesi ve tükürmesi ile karşı grubu tahrik etmesine benzer bir etki yaratmıştır. ciddi ciddi 11. yüz yılda küçücük bir birlikle doğu roma'nın belini büken bir beyden bahsediyoruz.
• "...1048'deki hasankale zaferinden sonra anadolu'ya yayılmaya başlayan türkmenler, 1059'da sivas ve malatya'yı ele geçirdiler. alparslan, 1064'te kars'ı fethetti. 1067'ye gelindiğinde kayseri, niksar ve konya fethedilmişti. afşin bey, 1068'de anadolu'yu boydan boya geçerek, istanbul boğazı'na kadar geldi..." (erhan afyoncu)
• anadolu'yu türkleştiren,horosan ve seyhun boylarından türkmen kitlelerinin anadolu'ya gelmesi için marmara kıyılarına(kadıköy) kadar fetihler yapan selçuklu kurmayı,türk büyüğü.
  
  babasının ismi anlaşılacağı üzere bekçidir.tuğrul bey öldükten sonra yerine geçen alp arslan zamanında anadolu'ya akınlar sıklaşmış , büyük türkmen kitlelerini barındıran 3 merkezi nokta belirlenmiştir.1.si arran(aras nehri-erzurum) 2.si azerbaycan 3.sü ise van gölü civarındaki ahlat.
  
  afşin bey,ahlat merkezli oğuz grubunda yer alan beydir.alp arslan 1064 yılında gurcistan üzerine yaptığı sefer sonunda bu 3.noktadaki oğuz gruplarıda anadoluda akınlara başlamıştır.
  
  afşin bey'in adına ilk kez 1066 yılında gümüş tekin ile yaptığı anadolu akınlarında rastlıyoruz.afşin bey,bu tarihlerde murat ve dicle ırmaklarını takiben el-cezireye gelerek nizip,erganideki bizans kalelerini fethettiler.ardından nusaybin'i kuşattıktan sonra adıyaman'a kadar geldiler.
  
  bu saldırılar üzerine bizans, urfa valisi aruandanos komutasında bir orduyu afşin bey'in üzerine yolladıysa da horşin yakınlarında bizans ordusu bozguna uğradı ve aruandanos esir alındı.(40.000 altına serbest bırakıldı veya satıldı.)
  
  ganimetler ile ahlat üssüne dönen afşin bey,burada kardeşini öldüren gümüş tekin'i öldürdü.bu olaydan sonra alp arslan'ın gazabından korkn afşin bey,kendi maiyetindeki oğuzlar ile ahlattan ayrıldı ve anadolu içlerine dalarak akınlarına devam etti.
  
  karargahını amanos dağlarına kuran afşin bey gazi antep taraflarına geldi.ardından antakya'yı kuşatma altına aldıktan sonra malatya bölgesine yöneldi.burada üzerine yollanan bizans kuvvetlerini yenilgiye uğrattı.ardından kayseri'yi geçici olarak fethetti.
  
  yaptığı başarılı fetihlerden sonra 1068 yılında alp arslan tarafından affedildi.antakya kuşatmasını antakya valisinin 100.000 altın vermesiyle kaldırdı.
  
  1069 yılında bizans imparatoru romanos diogenes ordusuyla beraber halep dolaylarındaki menbic kalesini aldığı esnada afşin bey,bizans ordusunun arkasına sarkarak sakarya kıyılarına kadar giderek eskişehir yakınlarındaki amorion şehrini yağmalamıştır.istabula'a doğru ilerleyen afşin bey,romanos'a ait 6.000 attan oluşan bi sürüyü de ele geçirdi.romanos,afşin bey'in yolunu kesmek istediyse de afşin bey,çukurova üzerinden antakya'ya ulaştı.burada da şehri yağmalayan afşin bey,20.000 altın karşılığı kuşatmasını kaldırdı.
  
  1069 yılında afşin bey tekrar güneydoğu ve güney bölgelerine akınlar yapmaya başladı.diogenes,bu sefer manuel komnenos komutasında anadolu'ya 2 ordu yolladı.arkasından da kendisi selçuklu üssü olan ahlata doğru haraket etti.diogenes,harput(elazığ) yakınlarına geldiğinde afşin bey yine bizans ordusunun arkasına sarkarak malatya'da bulunan bizans kuvvetlerini bozguna uğrattı.afşin bey,yoluna devam ederek konya'da bulunan birçok ilçe ve kaleleri ele geçirdiler.
  
  romanos diogenes,bu haberi aldığında kayseriye dönüp afşin bey'in önünü kesmek istediyse de afşin bey,toros dağlarından haleb'e ulaşmayı başardılar.
  
  1070 dolaylarında alp arslan ile arası bozulan ve bizans'a iltica eden er basgan veya er basan(alp arslanın eniştesidir.alp arslanın kardeşi gevher hatun ile evliydi er basgan).alp arslan,er basgan'ı yakalaması için afşin bey'i görevlendirdi.
  
  erbasgan ise sivas dolaylarında karşılaştığı manuel komnenos'u yenilgiye uğratıp esir aldı.komnenos'un telkinleriyle bizans'a sığındı.afşin bey ise er basgan'ı yakalamak için sivas ve kayseri üzerinden afyon-uşak-denizli üzerinden marmara kıyılarında bulunan kadıköy' kadar geldi.imparator'a elçi yollayarak erbasgan'ı teslim etmesini söyledi.olumsuz cevap gelince kadıköy bölgesini de talan ederek ahlat'a döndü.
  
  malazgirt savaşında afşin bey,gevherayin,savtekin,aytekin,sandak,ahmetşah,dimlaçoğlu,arslantaş,duduoğlu gibi kurmaylar da bulunmuştur.şüphesiz savaşın kazanılmasında büyük yardımları olmuştur ama hangi komutanın hangi kanatta olduğuna dair kaynaklar sessiz kalıyor.
  
  1077 yılında sultan melikşah,suriye'yi kardeşi tutuş'a verdi.başta afşin bey olmak üzere bazı oğuz beylerini tutuş'un emrine verdi.tutuş,haleb'i kuşatma altına aldı ama başarısız oldu.dımeşk'te atsızın kendisinin yardım istemesi üzerine buraya yardıma gitti.dımeşk'te tutuş'un atsızı öldürmesi üzerine afşin bey geleceğinden endişe duyarak tutuş'un yanından ayrıldı ve antakya bölgesine geldi.buradan diyarbakır bölgesine geçti.
  
  bu noktadan sonra kaynaklar afşin bey hakkında sessiz kalmaktadır.yüksek ihtimal 1079 yılını takip eden birakaç yılda ölmüş olmalıdır.