*

  • erdal inönü bir üniversite panelinde öğrencilere "her gün yeni bi kelime icat edip duruyolar. ne demek anlamıyorum... bi de şimdi şey çıktı... aletsel büyüklük!" diyerek salondaki öğrencilerin kopmasına neden olmuş, ben de bunu tv'de seyretmişimdir.
  • deprem sonucu açiga çikan enerjinin büyüklügünü gösterir. richter ölçegi ile ifade edilir. depremin aletsel büyüklügü çikan enerjinin logaritmik bir ifadesidir. loge=11.4+1.5m. m richter ölçegini e ise enerjiyi belirtir. depremin siddetiyle karistirilmamalidir. deprem siddeti bilimsel hesaplamalardan ziyade halkin depremin yikiciligini daha rahat anlayabilmesi için vardir. mercalli siddet cetveli(mercalli olcegi) ni temel alir. bu cetvel depremin verdigi zararlari gözlemleyerek siddetini belirler. herhangi bir hesaplama yapilmaz, siddeti sadece gözlem belirler dolayisiyla görecelidir. ancak siddet ve aletsel büyüklük kavrami bu isin uzmanlarinca bile karistirilmaktadir maalesef.
  • "aletsel" diye bir sıfat olamayacağı için, anlatılmak istenen depremin şiddeti de olsa büyüklüğü de olsa "aletsel büyüklük" ifadesinin kullanımı hatalıdır. zaten "şiddet" ile "büyüklük" farkını ortaya koymak için böyle bir sıfat kullanmaya gerek de yoktur. yani özellikle "depremin aletle ölçülen şiddeti" diye belirtmeye gerek yoktur. "bildiğiniz gibi değil, acaip büyük bir deprem" denmiyorsa, zaten "6,8", "5,9" gibi bir değerin ancak bir aletle tespit edilebileceğini bilecek kadar zeki bir halkımız var çok şükür. özellikle "bakın bu aletle ölçülmüş bir değerdir" diye "sıfatlarla" falan vurgulamak yersizdir. hele bu sıfatlar uyduruksa, ayrıca komiktir, biraz da acıdır.

    nasıl ki "yahu ateşim çıkmış, aletsel büyüklüğü 38,5 derece. bak kafadan atmıyorum. aletle ölçtük bunu" veya "abi küçük tansiyonumun aletsel büyüklüğü dokuz olmuş" demiyorsak depremle ilgili ölçü bildirirken de böyle bir ifadenin kullanılmaması gerekir. zira "küçük tansiyonum dokuz olmuş" diyen kişi için "acaba bu tansiyonunu neyle ölçtü?" diye şüpheye düşmediğimiz gibi "depremin şiddeti richter ölçeğine göre 6,4 olarak ölçüldü" denilince de "acaba aletle mi ölçtüler?", "acaba bu 'neysel' büyüklük" diye düşünmeyiz.
  • (bkz: boyu değil işlevi)
    (bkz: alet işler el övünür)
hesabın var mı? giriş yap