• resmi olarak german auxiliary cruisers veya hilfskreuzer olarak anılan ve 1939'dan 1943 sonlarına dek farklı deniz ticaret rotalarında dolanıp müttefik ticaret gemilerine saldıran ticaret gemilerinden dönüştürülmüş silahlı alman gemilerine verilen isimdir. toplam 9 adet ticari gemi (thor, kormoran, komet, atlantis, orion, michel, pinguin, stier ve widder) bu amaç için seçilmiş ve silahlandırılmıştır.

    2.dünya savaşı gümbür gümbür yaklaşırken adolf hitler amaçlarını gerçekleştirmek için ordusunun geliştirilmesine büyük önem vermişti ve neredeyse tüm alman ulusunu bu amaç için motive ediyordu. bu süreçte kara ordusu (bkz: heer) ve hava kuvvetleri (bkz: luftwaffe) gelişimden aslan payını alırken denizcilikten zerre kadar anlamayan, büyük bir deniz filosunun avantajlarını göremeyen ve donanma açısından çok güçlü olan birleşik krallık'ın karşısına denizlerde kafa tutmayı mümkün olduğunca aklından geçirmeyen hitler, alman deniz kuvvetleri'nin (bkz: kriegsmarine) gelişimine oldukça geç başladı. gerçi iki savaş arası alman silahlı kuvvetleri (bkz: versailles antlaşması) nedeniyle sınırlandırılmış ve yeni silah üretmesi yasaklanmıştı ama gizli gizli yapılan çalışmalardan (sportif havacılık altında savaş uçakları tasarlanması, hava indirme birliklerinin çekirdeğini oluşturacak paraşütçülerin yetiştirilmesi, tarım makinesi adı altında tank tasarlanması vb) donanma da nasiplenmiş ve çeşitli gemi planlarını geliştirmeye başlamıştı. bununla birlikte kriegsmarine'in eninde sonunda almanya'nın gireceği büyük savaşa hazırlanmada geç kalmasının bir nedeninin de hitler'in birinci dünya savaşının kaybedilmesinde neden olarak gösterdiği "arkadan vurulma" hikayesinde sürekli olarak " kasım katilleri/november criminals" diye suçladığı adlandırılan gruba 3 kasım 1918'de kiel'de ayaklanan alman açık deniz filosu'nun üyesi denizcileri de kattığı ve denizcilere asla güvenmediği için donanmanın geliştirilmesine sıcak bakmadığı da düşünülür. ayrıca hitler başlangıçta asıl sonuç alıcı savaşların karada geçeceğini, denizin o kadar da önemli olmadığını çünkü asıl düşmanlarının bir deniz ülkesi olan ingiltere olmadığını, avrupa kıtasındaki siyasi düşmanların (sovyetler birliği ve fransa) bertaraf edildikten sonra ingiltere ile bir şekilde anlaşılacağını savunmuş ve deniz kuvvetlerinin sadece kıyıları ve alman ticaret hatlarını koruması yönünde bir ana göreve odaklanması gerektiğini, ingiltere ile savaşacak derecede güçlenmesine gerek olmadığını düşünmüştür ama savaşın ekonomik boyutu önüne getirildiğinde düşmanın savaş ekonomisini bozmanın en az kara savaşı kadar önemli olduğunun farkına varmış ancak iş işten geçmiştir.

    kayser almanya'sı döneminde neredeyse birleşik krallık ile denizlerde başabaş mücadele edecek kadar güçlenen, yönetimsel hatalar nedeniyle (bkz: jutland deniz savaşı) haricinde en büyük düşmanı ile yüzyüze gelmekten sürekli kaçınan ama birinci dünya savaşı sonunda yaşadığı hezimetten ve (bkz: scapa flow)'daki utanç verici sonundan dolayı (bkz: 1919 alman donanmasının intiharı) eski onurunu kurtarmak isteyen kriegsmarine'de, arada üretilen ve tamamen versailles antlaşması sınırlarında kalan hafif kruvazör emden'i saymazsak, bu yenilenme sürecinin ilk dönemlerinde ilk olarak her ne kadar versailles antlaşması sınırları içinde göründüğü iddia etse de aslında alenen anlaşmanın ihlali demek olan yeni bir tür gemi tasarımını yaptı ve üretimine girişti. ilerleyen yıllarda (bkz: pocket battlehips) olarak anılacak olan ve hafif kruvazör tasarımına ana muharebe gemisi topları eklenmesiyle ortaya çıkan bu yeni sınıfın ilk gemisi (bkz: deutschland) (daha sonra almanya ismini taşıyan bir savaş aracının kaybedilmesinin kamuoyu üzerinde yaratacağı potansiyel moral çöküntüsü riskini almak istemeyen hitler tarafından adı lützow olarak değiştirildi.) 1 nisan 1933'te hizmete alındı ve hizmete girer girmez tüm dünyanın dikkatini üzerine çekti. normalde versailles antlaşması almanya'nın kıyılarını koruma amacıyla 10000 tondan fazla ağırlıkta gemiler yapmasına izin vermediği halde deutschland'ın ağırlığı ile sınıfı müttefiklere bilinçli olarak yanlış bildirildi ve geminin tam kapasite halinde 10000 ton olduğu söylendi. ancak gemi tam kapasite durumunda 14520 ton ağırlığındaydı ve hafif kruvazör olarak sınıflandırılmasına rağmen taşıdığı ana silahları aslında ana muharebe gemilerinde bulunabilecek kadar büyük olan 280 cm'lik 6 adet toptu. ayrıca gemide açıkça saldırı silahı sayılan 8 adet 21 inçlik torpido tüpünün yanısıra, 8 adet 15 cm'lik top ve değişik kalibrelerde uçaksavar silahları da mevcuttu. gemi bu haliyle açıkça anlaşma şartlarına aykırıydı ancak duruma gözyumuldu. çok geçmeden sınıfın ikinci gemisi (bkz: admiral scheer) hizmete alındı. sınıfın en son ve en ünlü gemisi (bkz: admiral graf spee)'de 1936'da hizmete girdiğinde ingiltere çoktan almanya'nın donanmasını geliştirme çalışmalarına onaylamış (anglo-german naval agreement) ve almanya'nın kendi donanmasının tonajının %35'i kadar gemi ve %45'i kadar denizaltı üretmesine resmen izin vermiş durumdaydı.

    imzalanan bu anlaşmaya rağmen denizaltı üretimi anlaşmanın çok üzerinde gerçekleşti ve ilaveten kriegsmarine suüstü filosunun güçlendirilmesi amacıyla 1939'da (bkz: z planı) adı verdiği bir üretim planını devreye soktu. ayrıca bu tarihe kadar çeşitli sınıflarda gemileri ya hizmete aldı ya da üretimine girişti ancak ikinci dünya savaşı başladığında (bkz: u-boot) sınıfı sayılmazsa kriegsmarine, alman silahlı kuvvetleri'nin (bkz: wehrmacht) savaşa neredeyse en hazırlıksız yakalanan tarafıydı. bunun farkında olan kriegsmarine komuta heyeti durumu biraz olsun dengelemek adına geçmiş dönemlerde de uygulanan bir planı devreye soktu; silahlı ticari akıncılar.

    silahlı ticari akıncı kavramı aslında geçmişi çok eskilere dayanan bir savaş taktiğidir. bu savaş taktiğinde amaç düşmanın denizlerdeki ticari faaliyetine mümkün olduğunda zarar vermektir ve bu yapılırken son ana dek gizliliğin korunarak baskın avantajının kullanılmasını en önemli faktördür. klasik savaş gemileri şekilleri nedeniyle ticari gemileri çok uzaktan huylandırıp kaçıracağından ve gereksiz çatışmalar sonucu değerli savaş gemilerinin kaybedilmesi riski alınmak istenmediğinden normal ticari gemi görüntüsü altında aslında etkili savaş araçlarının denizlere salınması fikri benimsenmiştir. birinci dünya savaşı sırasında almanlar tarafından kullanılan bu tipte gemiler (bkz: wolf), (bkz: seeadler) başarılı olmuşlardır. bu gemilerin faaliyetleri o kadar iyi düzenlenmiş ve gizlenmiştir ki tespit edilenler haricinde bazılarının isimleri (bkz: etappendienst) ikinci dünya savaşı sonuna değin öğrenilememiştir.

    kriegsmarine elindeki u-boot menzillerinin kısa olması nedeniyle fransa'da elverişli limanlar elde edinceye dek müttefiklere yönelik etkili bir denizaltı savaşına girişemedi. kriegsmarine komutası, graf spee'nin güney amerika'daki ticari gemi hatlarına yaptığı ve başlangıçta başarılı olan ama sonradan 3 birleşik krallık gemisi ile giriştiği river plate savaşı neticesinde kendi mürettebatınca batırılması ile sonuçlanan akınından sonra ellerindeki az sayıda suüstü savaş gemileri ile müttefik ticaret filolarına karşı verilecek bir savaşa fazla dayanamayacaklarını farkettiler ve silahlı ticari akıncılara bir kez daha başvurmayı düşündüler. bunun için ticaret gemisi olarak yapılan 9 tane gemiyi aldılar ve silahlandırıp savaşa sürdüler.

    bu gemiler görünüşleri ile tamamen normal ticaret gemisi gibiydi ancak çeşitli kısımlarına gizlenmiş silahları ile etkili birer savaş makinesi sayılabilirlerdi. hepsinde çeşitli çaplarda toplar, uçaksavar silahları, torpido tüpleri, ticari gemi hatlarında kullanılmak üzere mayın döşeme sistemleri ve hatta kendilerine yeni avlar bulmayı sağlayan deniz uçakları ile donatılmışlardı.

    bu gemilerin amacı çok basitti; müttefiklerin kullandığı deniz ticaret yolları üzerinde dolanmak, müttefik ticaret gemilerine yaklaşıp gemileri ele geçirmek ve böylece hem ticari gemiciler üzerinde korku yaratmak hem de ekonomik olarak müttefiklere zarar vermek.

    bir ticari akıncı potansiyel kurbanını tespit ettikten sonra yaptığı şey ürkütmeden onun yakınına kadar sokulmak ve bir anda kurban olan gemiye "dur, telsizini kullanma" diye mesaj çekerek kimliğini amacını belirterek aksi halde gemiye ateş açılacağını söylemekti. bir anda ölüm tehlikesi ile karşı karşıya gelen savunmasız gemiciler çoğunlukla bu çağrıya uyuyor ve alman ticari akıncısı gemiye askerlerden oluşan ekipler çıkartarak hemen gemiyi aramaya başlıyordu. eğer gemi tarafsız bir ülkeye aitse gitmesine izin veriliyordu. ama savaş halinde olunan bir ülkenin gemisi ise gemi baştan aşağıya inceleniyor, gemideki yükte hafif pahada ağır olan şeyler alınıyor (mesela yiyecekler, yakıt, su, askeri haberalmanın işine yarayacak dokümanlar, yedek parçalar, silahlar vb.), mürettebat esir ediliyor ve düşman ticaret gemisi valfleri açılarak ya da kritik yerlerine patlayıcılar yerleştirilerek batırılıyordu. bunun dışında eğer gemi yakıt tankeri gibi değerli bir gemiyse bütünlüğüne dokunulmadan "ganimet olarak" doğrudan fransa'ya yollanıyordu. kurban gemileri diğer bir kaderi de ganimet sayılarak ikmal gemisi gibi gemilere dönüştürülmekti.

    savaşın başlamasına müteakip 5 tane gemiden (orion, atlantis, widder, thor ve pinguin) oluşan ilk dalga ticari akıncılar nisan-haziran 1940 aylarında denize çıktı. daha sonra diğerleri (komet, kormoran, michel ve stier) de peyderpey savaşa girdi ve müttefik ticaret gemilerine karşı başarılı akınlar yaptılar.

    gemilerin kaderi elbette tahmin edildiği gibidir. müttefikler bunları korsan olarak tanımlamış ve bulundukları yerde batırılmaları konusunda kesin emir verilmiştir. filodan ilk önce ayrılan gemi widder olur ama müttefiklerin bu emri doğrultusunda değil. ilk akını sonunda 31 ekim 1940 tarihinde limana girinceye dek 58645 tonluk 10 gemi yaklamış veya batırmıştır. ancak açık deniz ticari akıncısı olmaya pek uygun olmadığı anlaşılır ve ilk seferi sonunda hizmetten çıkarılıp onarım gemisine dönüştürülür ve norveç'e yollanır. savaştan sağlam çıkan 2 tane akıncıdan biridir widder.

    savaş dışı kalan ikinci akıncı aynı zamanda filonun en başarılı skorunu yapan gemi olan pinguin'dir. toplamda 154725 tonluk 32 gemi batıran veya ele geçiren pinguin, 8 mayıs 1941 tarihinde batırdığı son gemi olan british emperor isimli ingiliz tankerinin yardım çağrılarını alan ve kendisini bulan hms cornwall ağır kruvazörü ile kıyasıya savaşa tutuşur ancak ingiliz gemisi galip gelir ve pinguin batar.

    savaşı bırakma sırası diğer başarılı bir akıncı olan orion'dadır. tarih 30 ağustos 1941'dir ve orion fransa'ya 86493 tonluk 15 adet gemiyi batırmış olarak döner. bu tarihten sonra gemi akıncı olarak görevlendirilmez. 1944 yılına dek boşta tutulur, daha sonraları önce topçu eğitim gemisi ardından da 1945 yılında batırılıncaya dek mülteci kurtarma gemisi olarak hizmet verir.

    kasım 1941 alman akıncı gemileri için kara bir ay olarak tarihe geçer. önce 19 kasım 1941'de 75375 tonluk 12 gemi batıran veya ele geçiren kormoran avustralya hafif kruvazörü hmas sydney ile karşılaşır ve kıyasıya bir savaşın ardından batırılır ama gemi yanında sydney'i de sürükler. bu tarihten sadece 3 gün sonra 22 kasım 1941'de diğer bir başarılı akıncı atlantis 145960 tonluk 22 gemiyi batırdıktan veya ele geçirdikten sonra hms devonshire tarafından hazırlıksız yakalanır ve batırılır.

    1942'nin sonbaharına dek ortalık sakin geçer. bu sakinlik 28 eylül 1942'de bozulur. henüz 4 aydır denizde olan ve sadece 30725 tonluk 4 gemiyi batıran stier'in başarısız kariyeri son kurbanı olan ss stephen hopkins silahlı ticaret gemisi ile karşılaşınca biter. bu gemi ile çatışmaya giren stier ölümcül derecede kötü yara alır ve batırdığı son kurbanının ardından hemen 1 gün sonra infilak ederek sulara gömülür.

    kriegsmarine için diğer bir kara dönem de ekim-kasım 1942'de gelir. denizlerde dolanan son 3 akıncıdan 2 tanesi bu dönemde yitirilir. önce 14 ekim'de komet savaş dışı kalır. akıncılık kariyerinde 2 tur atma şansı bulan komet ilk seferini 26 kasım 1941'de tamamlamış ve 41293 tonluk 6 gemi batırabilmiştir. birkaç ay sonra ikinci seferine çıkan gemi henüz seferin başında hiç bir gemiye saldıramadan bir ingiliz destroyer grubu tarafından tespit edilir ve batırılır.

    tarihler 30 kasım 1942'yi gösterdiğinde savaş dışı kalma sırası thor''dadır. komet gibi 2 defa akına çıkabilme başarısı gösteren thor 9 ekim 1942'de almanya'nın resmen müttefiği durumuna gelen japonya'nın yokohoma limanına girer ve yanına yanaştığı ikmal gemisi uckermark (eski adıyla altmark, ki kendisi daha ikinci harbin başında almanya ile ingiltere arasındaki bir propaganda savaşının çıkmasına neden olmuştur.) aracılığı ile üçüncü seferine hazırlanmaya başlar. thor ikinci seferinde 55580 tonluk 10 gemi batırmış veya ele geçirmiştir. sefer hazırlıkları sürerken 30 kasım 1942'de uckermark bir dizi patlama sonucunda yanmaya başlar ve enkazın bir kısmı da thor'un üzerine gelir. kendisi de yanmaya başlayan thor kurtarılamaz ve gemi tamamen enkaz yığını haline gelip savaş dışı kalır.

    filonun son gemisi michel'de 2 sefer yapacak kadar başarılıdır. ilk seferinden 2 mart 1943'te dönen gemi toplamda 99420 tonluk 15 gemiyi batırır. ikinci seferine çıkmadan önce o da thor gibi yokohoma limanına girer ve hazırlıklara başlar. thor'un eski kaptanı günther gumprich gemisinin kaybı sonucu michel'in kaptanlığına getirilir ve gemi ikinci seferine başlar. avustralya civarında 27630 tonluk 3 gemi batırır ancak bölgede dolanan savaş gemilerince tespit edilir. gemi en sonunda uss tarpon denizaltısı tarafından yakalanır ve 18 ekim 1943'te torpillenerek batırılır.

    michel'in de savaş dışı kalması sonucu akıncı filosunun tamami kaybedilmiş ve filo yeniden kurulmamıştır. bu gemiler toplamda 3769 gün denizde kaldılar ve 872391 ton ağırlığında 142 gemi batırdılar veya ele geçirdiler. tüm u-boot filosunun 6 yıllık savaş boyunca 14.1 milyon ton ağırlığında 2779 gemi batırdığı gözönüne alınırsa bir tanesi dışında (michel) hemen hemen hepsi 1942 sonlarına kadar batırılmış veya savaş dışı kalmış olan ve sadece 2 yıl kadar savaşan toplam 9 gemilik bu filonun askeri açıdan başarısı açıktır. gelgelelim aynen u-boot filosunda olduğu gibi aslında kaybedilmeye mahkum bir savaşa yollanmışlardır.
hesabın var mı? giriş yap