amu derya

• ceyhun nehrinin diğer adı
• ekürisi için (bkz: siri derya).
• türkmenistanda bir nehir
• ingilizcesi de oxus.
• geçmişte hep semerkant'ı ele geçirmek istemiş olan alp arslan'ın semerkant'ı almak için iki yüz bin selçuklu askeri ile geçtiği nehir.
  
  ve alp arslan'ın bu iki yüz bin kişilik askerinin, birbirine bağlı kayıkların üzerinde kurulmuş olan köprüyü geçmesi yirmi gün sürmüş.
  
  tarihi isim sıralaması da şöyleymiş;
  
  oxus>ceyhun>amu derya
• pamir yaylasından cıkıp aral gölune dokülen yer yer bataklıkları olan ırmak..
• (bkz: ceyhan nehri) çukurovaya yerleşen kırım türkleri ceyhan nehrini amu derya ile özdeşleştirip bu adı verdiler. siri derya ise seyhan nehridir. (bkz: seyhan nehri) (bkz: siri derya)
• hindikuş dağlarının yanından sessiz sakin akan nehir. afganistan ile tacikistan'ı birbirinden ayırır. nehirin yanında afgan köylerinden geçerseniz uyuşturucu yapımında kullanılan otların bir tepe şeklinde yığılıp kurutulduğunu görürsünüz. ayrıca tilkilerin sikini bilediği bu nehir kenarını allah bile siktir etmiştir. yine de yukarıdan izlendiğinde yer yer huzur bulabilirsiniz.
• ceyhun, amuderya, oxus.
  sırderya/seyhun ile birlikte maveraünnehir bölgesini oluşturan nehir. 1415 km ile orta asya'nın en uzun nehriymiş. iki nehir de aral gölü'ne dökülüyor. dikkat! artık bu göl yok olduğuna göre bu iki kadim nehir ne olacak?
  
  vikipedi bilgisine göre adını türkmenabat kentinin yerinde eskiden var olduğu sanılan amul kentinden aldığı öne sürülür. eski ahit'te gihon olarak geçer. ayrıca nehrin yakınında oturan insanlarca ve ortaçağdaki islâm yazılarında bu nehirden jayhoun^* ismiyle bahsedilir, böylece tevrat'a göre cennet'teki dört nehirden biridir (ötekiler pişon, fırat ve dicle). dolayısıyla maveraünnehir mezopotamya ile birlikte vaadedilmiş topraklarla ilintili olabilir. divanü lugati't-türk'de ceyhun tanınmış ırmağın adı diye tanımlanır. ceyhun cenk edilen yer anlamına da gelmektedir. ceyhun bu yüzden asi anlamındadır.
• türkistan'ın ne kadar deli dolu bir coğrafya olduğunu buradan anla işte. bu amuderya dedikleri ceyhun bir zamanlar, 10-12. asırlar arasinda aral'a dökülür imiş. moğol belası baş verdiği sıralar, 1221 yılında hazar denizi'ne dökülmeye başlamış. bu değişim zaten kuraklığa hayli meyilli harizm coğrafyasını özellikle ürgenc'i perişan etmiş. bu tarihten sonra hive'nin yıldızı parlar olmuş. ta ki 1556'ya kadar. bu tarihten sonra ceyhun, şimdilerde dokulmeye 'ugraştığı' aral gölünü tekrar kendine mecra bellemiş. günümüzde karakum kanalıyla türkmen devleti ceyhun'u yapay bir şekilde eski güzergahindan yapay göletlere akitmaktadir. bu da şu durumda can çekişen aral gölü'nün geleceği için kötü bir adım demek.