andezit

• özellikle andes dağlarında bulunan, %60'ı silis (silicon dioxide) maddesi içerikli büyükçe taşlar.
• ortaç nitelikli volkanik kaya.
• ankara civarında bol bulunan ve halk arasında ankara taşı olarak isimlendirilen kaya.
• yeryüzünde volkanik faaliyetlere sahne olmuş bölgelerde oluşmuş alkalikalk ve alkali karakterli, petrografik olarak diyorit ve benzeri derinlik kayaçlarının püskürük serileri. bazen poröz, gri, siyahımsı temel renk gösteren bu kayaçlar, daha yaşlı unsurlarında değişimden dolayı yeşilimsi, kahveremgimsi, kırmızımsı ve benekli bir görünüm arzederler.
• 3. boğaz köprüsünün oturduğu volkanik kayaç türüdür.
• kayaçlar
  
  kayaçlar, çeşitli minarellerin ve organik maddelerin bir araya gelmesiyle oluşmuş doğal yapılardır.
  
  “kayaçlar, mineral yapılarına, kimyasal bileşenlerine, barındırdığı bileşenlerin dokularına ve oluşumuna neden olan etmenlere göre sınıflandırılmaktadır.” (türkiyedeki kayaçlar nelerdir?). bu etmenlerden yola çıkılarak, kayaçlar üç ana grupta incelenmiştir: püskürük, tortul ve başkalaşım kayaçları.
  
  püskürük kayaçlar, eriyik haldeki magmanın, yerkabuğu içerisinde ya da yeryüzüne çıkarak soğuması ile oluşur. granit, siyenit, diyorit ve gabro bilinen başlıca iç püskürük kayaçlardandır ve bazalt, “andezit” ve tüfler bilinen başlıca dış püskürük kayaçlardandır.
  
  andezit taşı
  
  andezit taşı genellikle eflatun, mor, pembemsi gibi farklı renk tonlarında; bazen de grimsi ve siyahın açık tonları şeklinde karşımıza çıkan (dış) püskürük taşlardır. bu renkliliğin sebebi, andezit kayaçlarının yaşlarının farklı olmasından gelir. andezit taşı aynı zamanda “ankara taşı” olarak da adlandırılır çünkü ülkemizin, başta ankara olmak üzere, iç anadolu bölgesi’nde daha çok bulunur.
  andezit taşlarının kullanım avantajları
  • kaymaz bir malzemedir. (ıslak mekanların vazgeçilmez doğal taşıdır. ıslak mekanalarda (havuz kenarları,çevresi vb.) kullanılması gereken ender bir taştır.)
  • ısı kaybını önlediğinden duvar kaplaması olarak kullanıldığında yazın serinliği korur ve kışın ısı kaybını önler. (bu özelliğinden dolayı, villa türü yapıların dış cephelerinde izalasyon malzemesi olarak ta tercih edilir.)
  • boyamaya gerek yoktur, bakım gerektirmez ve farklı renklerde bulunup rengini kaybetmez.
  • aşınmaya dayanıklı bir malzemedir.
  • doğal bir taştır ve oldukça dayanıklıdır.
  • ısı farklılıklarından etkilenme oranı azdır.
  • farklı işlemlerden geçerek cilalı veya cilasız olarak dekoratif özellik katılabilir.
  • diğer doğal taşlara kıyasla, dayanıklı, dekoratif ve kaymaz olması nedeniyle inşaat sektöründe ve özellikle belediyeler tarafından sıklıkla tercih edilir.
  andezit taşının ekonomiye katkıları nelerdir ?
  doğal taşlar, ticari olarak işletilebilen en eski inşaat malzemeleridir. tarih boyunca insanoğlu tarafından yapılarda ve anıtlarda güzelliği, dayanıklılığı nedeniyle kullanılmıştır. zamanla kullanımı artan doğal taşlar günümüzde özellikle inşaat, kaplama, döşeme, heykelcilik, mezar taşı yapımı, mıcır, porselen ve cam sanayi, optik sanayi ve süs eşyası yapımında kullanılmaktadır. doğal taş sektörü, son dönemde yeni üreticilerin de pazara girmesiyle ivme kazanan; hem ülkemiz hem de dünya ticareti için önem arz eden sektörler arasındadır.
  andezit taşı nerelerde kullanılır ?
  volkanik kökenli olan andezit kayaçları renk, doku ve sertlik açısından uygun olan bazı türlerinden parke taşı, döşeme taşı, kaplama taşı ve yapılarda değişik amaçlı olarak mimari tasarımlarda ve tarihi yapılarda kullanılmaktadır.
  türkiye’ de iç anadolu bölgesinde yaygın olarak bulunan andezit oluşumları önemli bir yer tutmaktadır. andezitler kaldırım, bordür, parke taşı, kaplama taşları (yaya yolları, park ve bahçe düzenlemeleri v.b.), merdiven basamakları, istinat duvarları, çeşitli profiller (harpuşta, takoz), tarihi bina ve alanların restorasyonu, kent mobilyaları (oturma grupları, çiçeklik, çöp kutuları v.b.) ve mezar taşları olarak kullanılmaktadır.
  andezitler homojen, solmayan renkleri ve cilasız, silinmiş, çekiçlenmiş veya kaba yontulmuş yüzey biçimleri ile son on yılda yurtiçi ve yurtdışı doğal taş kullanıcılarının tercihi olan “rustik” tarz, tarihi dokuyu anımsama, pastel ve dingin renk formatıyla birebir uyuşmaktadır.
  andezit levha ve plakalar genellikle duvar kaplamalarında ve döşemelerde kullanılırlar. duvar kaplamaları yapılırken duvarın tamamı veya belli bir kısmı andezitle kaplanabilir. zemin kaplaması olarak kaldırımlarda, döşemelerde, tretuar kaplamalarında, merdiven basamaklarında, engelli rampalarının kaplamalarında vs. yerlerde görmek mümkündür. özelikle park ve bahçelerde, harpuşta, söve, çiçeklik gibi elemanların yapımında sıkça görmek mümkündür. kaymaz bir malzeme olduğundan rampalarda, merdivenlerde ve eğimli yüzeylerde kullanışlıdır. andezit taşı kullanım yerine göre, levha, plaka, bordür gibi farklı şekillerde üretilirler. ayrıca boya ve renk gerektirmemesi de kullanım avantajlarından biridir. dekoratif bir özelliğe de sahip olduklarından bank, çiçeklik ve diğer şehir mobilyalarında kullanılırlar. farklı kalınlık ve boyutlarda üretimleri de yapılarak her alanda kolayca kullanılabilirler.
  
  “ankara’ da bugüne kadar 100 km uzunluğunda andezit bordür ve 300.000 m2’yi aşan andezit kaldırım taşı döşenmiştir.” (andezit). andezitin tercih edilmesindeki en önemli sebep, bu taşın aşınmaya dayanıklı ve kaymaz bir malzeme olmasıdır. yapay beton bordür ve döşemeler 4-5 yıl gibi süre içersinde atmosferik koşullardan etkilenerek dağılır ve bozulur, bundan dolayı da çok sık tamir ihtiyacı doğar. andezit bordür ve kaldırım taşları ise 60 – 70 yıl süreyle bozulmadan kullanılabilmektedir. bu nedenle yaya trafiğinin yoğun bölgelerinde andezit gibi dayanıklı doğal yapı taşlarının kullanımı geçen birkaç yıl içinde önemi ve özellikleri anlaşılarak pek çok şehrimizde kullanılmaya başlanmıştır.
  türkiye: başta iç anadolu bölgesi olmak üzere, andezit toplam 55 farklı ilde çıkarılmaktadır. andezitin en fazla çıkarıldığı ve kullanıldığı şehir ise ankara’dır ve bu nedenle andezit taşının diğer adı ‘ankara taşı’dır. andezit doğal yapı taşı ürünlerini kullanan iller arasında ankara, istanbul, izmir, afyon, konya, uşak, çanakkale sayılabilir. son 10 yıl içinde başta ankara olmak üzere belediyelerin kent yaya yollarında andezit ve bazalt kullanımı artmıştır. avrupa kent peyzajı projelerinde de doğal taşlar tercih edilmektedir.
  türkiyede durum :
  “türkiye’de mevcut andezit sahaları arama ve işletme aşamasına göre gruplandırılacak olursa:
  arama ruhsatlı sahalar : 193 adet
  işletme ruhsatlı sahalar : 459 adet
  olmak üzere toplam 652 adet andezit ruhsatı mevcuttur.” (andezit)
  dünya: orta ve kuzey amerika, meksika, washington, oregon, aleutian arc, japonya, endonezya, filipinler, karayipler ve yeni zellanda başta olmak üzere, dünya’nın farklı yerlerinde de andezit taşı çıkarılmaktadır.
  andezit taşının üretimi ve işlenmesi
  andezitlerde üretim yöntemleri daha gelişmiştir. bunun sebebi bu konuda şirket bazında ve ciddi anlamda çalışmaların yanı sıra andezitlerin mermere benzer tarzda da işlenerek üretilebilmesi, çeşitlendirilmesi, özellikle de teknolojinin bu taşların üretiminde kullanılmasıdır.
  • ocaktan blok çıkartılması,
  • blokların sahada stoklanması,
  • blokların işlemeye hazırlanması,
  • makinelerde kesim,
  • ebatlama,
  • mucartalama,
  • ambalajlama ve sevkıyat
  ilginç bilgiler
  • andezit kayaçların renkliliğinde yaşlarının etkisi bulunmaktadır.
  • ankara taşı olarak da adlandırılır ve bu adlandırılmanın nedeni bu bölgede daha çok bulunmasıdır. (anıtkabir, andezit taşından yapılmıştır.)
• eflatun, mor, pembemsi renkli, dağıldığında killi topraklar oluşturan, ankarataşı da denen taş.
• andezit, başta ankara yöresi olmak üzere türkiye'nin çeşitli bölgelerinde rastlanan ve çıkartılıp işlenen -bu nedenle ankara taşı olarak da bilinen- volkanik bir kayaç türüdür. diğer ülkelere nazaran türkiye'de andezit mimarisi epey gelişmiştir çünkü cumhuriyet'in ilk yıllarında tamamen yerel kaynaklardan yerli bir sivil mimari ruhu oluşturabilmek adına andezit, ankara yapılarında sıklıkla tercih edilmiştir. ayrıca bu taşın kolay işlenebilirliği, aşırı soğuk veya sıcaklara karşı yalıtkan malzeme görevi görmesi ve dayanaklılığı; ankara'nın iklim şartları düşünüldüğünde taşın şehrin mimarisinde kullanılmak üzere adeta biçilmiş bir kaftan olmasına yol açmıştır. bu nedenle ankara üniversite'nin binaları, ankara garı, eski sümerbank genel müdürlüğü, günümüzde iktisadi bağımsızlık müzesi olarak hizmet veren ulus'taki iş bankası binası, güven anıtı, birinci meclis ve anıtkabir'in bazı kısımları ankara taşı kullanılarak inşa edilmiştir. ayrıca; augustus tapınağı, roma tiyatrosu ve roma hamamı gibi tarihi binlerce yıl öncesine dayanan yapılarda dahi bu taşın kullanılmış olması ankara'daki andezit mimarisine tarihi bir derinlik katarak bunun gelenekselleşmesine katkı sağlamıştır. ancak ne yazık ki günümüzde kaldırımlar haricinde, bu taş kaymaz ve aşınmaya dayanaklı bir tür olduğu için zemin döşemesi olarak sıklıkla tercih edilir, mimari ögelerde ana malzeme olarak kullanıldığı söylenemez. akdamar kilisesi, samsun saat kulesi ve giresun ticaret lisesi gibi yapılar da andezit mimarisinin ankara dışındaki güzel örneklerindendir.
  
  türkiye'de, hatta dünya çapında dahi bu isimle yer etmiş olan bu taş zamanında türk jeologlar tarafından literatüre geçirilmek istendiyse de ankara taşı olarak isimlendirilen kayacın genel jeolojisi, stratigrafik durumu, yataklanma şekli, mineralojik-petrografik özellikleri, tektonik yapısı ve blok verimliliği incelendiğinde diğer andezitlere kıyasla rengi haricinde farklı bir özelliği tespit edilemediği için bu girişim başarısız olmuştur. çünkü jeolojide renk tek başına bir kayacı diğer kayaçlardan başkalaştıracak bir faktör olarak kabul edilmemektir.
• genellikle binaların dış cephelerinde kullanılan oldukça dayanıklı ve sert malzeme. diğer kullanım alanları ise şöyle sıralanabilir. mezar yapımı, çeşme yapımı, merdiven basamakları vb inşaat sektöründe sıkça karşılaşılabilen malzemedir. doğada, açık alanda en dayanıklı malzemelerden birisidir.
  t: volkanik kaya