anlam daralması

• anlam genişlemesinin tersi olarak bir sözcüğün zaman içerisinde anlamından bir şeyler yitirmesidir. örnek olarak oğul sözcüğü verilebilir; şöyle ki oğul yeni doğmuş çocuk, yavru çocuk anlamındayken yani hem dişi hem erkek iken, artık sadece erkek çocuk manasında kullanılmaktadır.
• zamansiz soylenen herhangi bir kelimenin yarattigi durum..
• (bkz: retronym)
• her anlam dardır. çünkü her söz açıklanmaya muhtaçtır. açıklanmaya muhtaç görünmeyen sözler öncesinde anlaşılmış kalıplardır.
  
  sözler;
  
  bir insanı tanımadan sözlerini anlayamazsınız. bir yazarı tanımadan kitabında ne demek istediğini çözemezsiniz. bu yüzden kitaplar okunur ama akılda kendi düşüncelerimiz kalır. anlaşılmış bir yazarın sözleri ne kıymetlidir. sözlerin tasdiği işte budur.
  
  anlam daralması, her anlam dardır. uzun yazılar, açıklamalar hep anlam daralmasından çıkmak içindir. cilt cilt kitapların anlattığı şey bir söz veya birkaç cümledir. ama o birkaç cümle sarfedildiğinde elde avuçta hiçbirşey kalmaz. insan anlaşılmak ister. doğru anlaşılmak kalbi yatıştırır. doğru anlaşılmak huzur verir. insan bazen sadece huzur bulmak için konuşur. kalbin ifşâsı için sözler ve anlam daralmasından çıkaracak uzun açıklamalar ihtiyaç haline gelir.
  
  jest ve mimikler, beden dili;
  
  iletişim halindeyken insanların yüzüne bakmak önemlidir. sözler algılanır, jest ve mimiklerle tasdiklenir veya reddedilir. göz yüze sadece bakmaz, dudak kıvrımından kaşların pozisyonuna kadar gözetlenir. yüz kalbe mesaj gönderir. örneğin kaşların bitiş noktaları başlangıç noktasının aşağısına düştüğünde kalbimizde merhamet duygusu galip gelir. karşıdaki kişiyi dinleme isteği artarken sözlerimiz azalır, az sözler ise durumu daha iyi idrak etmek için sorulan peşpeşe sorulardan ibârettir. sözlerin ve yüzün uyuşmaması kalpteki yalan makinasının uyarmalarına sebep olur. güven duygusu azalır.
  
  jest ve mimikler anlam daralmalarına karşı çok güzel yardımcılardır. konuşurken insanların yüzlerine bakın. anlaşılmak kadar anlamak da cana can katıcıdır.
• sözcüğün eskiden anlattığı bir şeyin günümüzde sadece bir bölümünü anlatır duruma gelmesine denir .
  il -> eskiden ülke anlamında kullanılırken günümüzde vilayet anlamında kullanılması
  
  hayvan-> insanın da dahil olduğu canlı varlıklar için kullanılırken günümüzde kedi, köpek, kuş vs canlılar için kullanılması
  
  don-> eskiden elbise ,kıyafet anlamında kullanılırken günümüzde iç çamaşırı olarak kullanılması
  
  konmak-> eskiden yerleşmek,gecelemek anlamında kullanılırken günümüzde kuş ,uçak gibi uçan şeylerin yere inmesi olarak kullanılması
• cevap anıtkabir çıkıyor ya. nasıl bir anlam daralması var anıtkabirde. eskiden başka bir anlamı karşılıyor desek anıtkabir çok eski de değil ki
• ayrımcılığa neden olmaktadır. bir kelime ne kadar anlam daralmasına uğrarsa kapsadığı şeyler azalır. aslında bu anlam daralmasına neden olan şey de ayrımcılık yapmadır. örneğin adam insan demekken zaman içinde erkekleri kapsayan bir kavrama dönüştürülmüştür. tdk güncel sözlük işine girince de, kelimelerin anlamlarının sıralaması sürekli değişmekte. sözlükte adam kelimesinin erkek insan tanımı en altlarda iken şimdi ikinci sıraya kadar çıkmış bir halde.
  
  anlam daralması sadece bu şekilde de etki etmiyor. daraldıkça dıraşıda kalanlar için yeni kelimeler üretiliyor. böylece ayrımcılık da daha artıyor.
  
  bunun tam tersi de doğrudur. bir kelimenin anlamı ne kadar genişlerse kapsayıcılığı artar ve neden olduğu ayrımcılık azalır.