aşık paşa ^*

• şu şiiri vardır:
  
  "türk diline kimesne^* bakmaz idi,
  türklere her giz gönül akmaz idi.
  türk dahi bilmez idi ol^* dilleri,
  ince yolu, ol^* ulu menzilleri.
  
  türk dilinde yeni manalar bulalar,
  türk, tacik cümle yoldaş olalar,
  yol içinde birbirini yermiye^*
  dile bakıp maniyi^* hor görmiye^*."
• 1272'de dünyaya gelmiş, horasan’dan gelen bir derviş ailesinin mensubudur. ailesinin anadolu’nun moğol istilâsından önceki siyasî ve sosyal buhranlarına karışmış, babaîler isyanı ve karaman beyliği’nin kuruluşu ve ilk gelişimde rol almış olduğu, babasının muhlis paşa olduğu rivayet edilir. türk dili ve edebiyatının gelişiminde de âşık paşa unutulmaz bir isimdir.
• kudret nefesi yiryüzüne urdı yine sûr
  hükmoldı şol olmüş hacîle kim dirilidür
  
  yarıldı çiçek yardı yiri durdı sakından
  yüz dutdı hak’a cümle ‘aceb maksûdı nedür
  
  maksûdları şol göreler tanrı nûrını
  ölüb yine dirilmeyene doğmadı bu nûr
  
  değme birinün hâlini aydam sana bir bir
  kimi sevinür vuslat ile kimisi mehcûr
  
  gül buldı anun vuslatını güldigi andan
  bin bülbüli bir gülmegile eyledi mestûr
  
  çegdüm çiçeği kamudan ön geldiği niyçün
  benzi sarusı andan sayruluğı hâlini aydur
  
  nergis dahı içmişdi anun ‘aşk şarâbın
  ayılmadı andan berüdür gör nice mahmûr
  
  ağyâr bize ansuzda elin suna diyüben
  sûsen eline hançer alub oldı bahâdır
  
  bû cümle çiçek kim bezenüb geldi cihâna
  bu mülke bular gelmedi tâ gelmedi mestûr
  
  ibretle nazar eyleyü bak tâ ki göresin
  elinde dutar her biri bir nâme vü menşûr
  
  bu ibreti kim ‘âşık’a rûzi’yledi allâh
  beklim bakuban şöyle zîbâ görmedi mansûr
  
  (bkz: mef’ûlü mefâ’îlü mefâ’îlü fa’ûlün)
• aşağıdaki şiirini okuduğum günden beri şaşkınlık içindeyim.
  bu nasıl bir vicdandır, bu nasıl bir olgunluktur, bu nasıl bir insan sevgisidir böyle?
  şu an dünyada bunu yalan da olsa diyebilecek birisi var mıdır:
  
  her kim bana ağyar ise
  hak tanrı yar olsun ona
  her kancaru varır ise
  bağ u bahar olsun ona.
  
  bana ağu sunan kişi
  şehd ü şeker olsun aşı
  kolay gele müşkül işi
  eli erer olsun ona.
  
  acı dirliğim isteyen
  tatlı dirilsin dünyada
  kim ölümüm ister ise
  bin yıl ömür olsun ona
  
  her kim diler ben har olam
  düşman elinde zâr olam
  dostları şad u düşmanı
  dost maşuk yar olsun ona.
  
  ardımca taşlar atanı
  hak tahta ağdırsın onu
  önüme kuyu kazanı
  güller nisar olsun ona.
  
  her kim diler ise benim
  ol dostumdan ayrıldığım
  gözlerinden hicap gitsin
  dizar ıyan olsun ona
  
  bu muhlis oğlu paşa'nın
  güldüğün istemiyenin
  ağladığım istiyenin
  gözüm pınar olsun ona.
  
  ağyar: düşman, yabancı
  ağu: zehir
  har: aşağı, değersiz
  hicap: utanma, utanç.
  kancaru: nereye
  maşuk: sevilen
  müşkül: güç
  nisar: serpme
  şad: sevinçli
  şehd: bal
  zâr: ağlama, inleme
• halk ozanı. aşık paşa, kırşehir'de doğmuş yine kırşehir'de ölmüştür (1272-1333). ünlü bir soydan gelir. cengiz'in ordularından kaçarak horasan'dan anadolu'ya gelen, sonra da kırşehir'e yerleşen ünlü gizemci (mutasavvıf) baba ilyas'ın torunudur. baba ilyas'ın selçuklular'ın parçalanması sırasında konya'da emirlik yaptığı, siyasal olaylara karıştığı, birinci osman'a hizmet ettiği söylenir.
  aşık paşa'nın babası da din ulularından sayılan muhlis paşa'dır. aşık paşa'nın asıl adı ali'dir. takma adı "aşık"tır, "paşa"lık da bu sözcüğün "ilk çocuk" anlamına gelmesinden verilmiştir. eldeki bilgilere göre, aşık paşa türk ulusçuluğunun bilincinde, türkçe'nin önemli, zengin bir dil olduğuna inanan, bu uğurda çalışan bir kişidir. onun,
  
  türk diline kimseler bakmaz idi
  türkler'e hergiz gönül akmaz idi
  türk dahi bilmez idi bu dilleri
  ince yolu ol ulu menzilleri
  
  dizelerinin, bundan yaklaşık yedi yüzyıl önce söylenmiş olması, aşık paşa'nın türklük bilincini, türkçecilik açısından
  yaklaşımını açıkça ortaya koymaktadır.
  aşık paşa, "din uluları" yetiştiren bir aileden gelmiş olduğu için, aldığı ailesel eğitimin, görgünün, geleneğin doğal sonucu olarak gizemci bir ozan olmuştur. gizemciliğin (tasavvufun) anadolu'da yayılması konusunda etkin çalışmalar yaptığı anlaşılıyor. kimi kaynaklar, aşık paşa'nın küçük yaşta hacı bektaş'ı da tanımış olabileceği üzerinde duruyorlar.
  aşık paşa hece ölçüsünün yanısıra aruz ölçüsünü de kullanmıştır. ama gizemciliği savunan şiirlerinin büyük çoğunluğunu hece ölçüsüyle, türkçe'ye özen göstererek yazdığı anlaşılıyor.
  aşık paşa'nın en ünlü yapıtı "garipname"dir.
  aşık paşa'nın şiirlerinde yunus emre'nin açık etkilerini görme olanağı da vardır. abdülbaki gölpınarlı 67 şiirini derlemiş ve 1961'de yayımlanan "yunus emre ve tasavvuf" kitabına almıştır.
  aşık paşa'nın, fakr-name, vasf-ı hal, hikaye ve kimya risalesi adlı dört mesnevisini de agah sırrı levent yayımlamıştır (1953, 1954).
• senin âşıkların kılmaz nazar firdevs-i a’lâya
  ne hûriden haber söyler ne meyl eyler musaffaya
  sorarsan âşık’ın halini zâhid kendinden sorma
  fenâ bahrine garkolmuş ulaşmış hatta deryaya
• "aşk degül mi şol gönülde dağ olan / hem gönül bendin kesen hem bağ olan."
• ahi teşkilatının mucididir.garip name önemli eserlerinden biri olup anadolu selçuklu devleti döneminde yaşamıştır.önemli bir şairimizdir.
  (bkz: ahilik sistemi)
• -ruhu diri tutan bilgidir...
  -insan diye, ışkı olana derler...
• -göz, gördüğünden ibret alırsa,
  gönülde, ortaya hikmet çıkar...