avare mustafa

• başrollerini ayhan ışık, fatma girik ve çolpan ilhan'ın paylaştığı, 1961 yapımı menduh ün filmi.
• memduh ün'ün, orhan kemal'in devlet kuşu romanından halit refiğ ve ömer lütfi akad ile birlikte senaryolaştırdığı ve yönetmenliğini yaptığı 1961 yapımı siyah beyaz türk filmidir.
  
  memduh ün, aynı filmi bu sefer 1980 yılında devlet kuşu adıyla tekrar çevirmiştir.
  
  oyuncu kadrosu :
  ayhan ışık : avare mustafa
  fatma girik : aynur
  mümtaz ener: zengin adam zülfikar bey
  çolpan ilhan : zülfikar'ın hasta kızı hülya
  semih sezerli : mustafa'nı can arkadaşı sülo
  suphi kaner : mustafa'nın diğer can arkadaşı murat
  salih tozan : mustafa'nın babası
  muadelet tibet : mustafa'nın annesi
  emel yıldız : mustafa'nın kız kardeşlerinden ayten ( bildiğimiz panter emel )
  leman akçatepe: hülya'nın annesi
  
  --- spoiler ---
  konusu : mustafa, çok yakışıklı ama aylak, işsiz bir gençtir. iki kız ve bir erkek kardeşi, annesi babası ile fakir bir semtte oturmaktadır. bir de can dostu vardır sülo ile murat. hayalleri, bir köfteci dükkanı açmaktır. bir de aynur'a kesiktir mustafa.
  
  derken günlerden bir gün kalantor zülfikar bey u fakir semte gelir, kocaman bir apartman dikecektir buraya. mustafa'nın babasını da inşaata bekçi yapar. olaylar bir anda gelişir ve zülfikar bey'in kızı hülya, ünlü aktör tyrone power'a benzettiği mustafa'ya aşık olur. herkes mustafa'yı fitlemektedir. evlenmelidir o kızla, iki kız kardeşi, küçük erkek kardeşi, annesi , babası, köfteci açmak isteyen o can dostları için yapmalıdır bunu. gözü kararır ve zengin kızla evlenir... gerisi filmde...
  --- spoiler ---
  
  filmden gözüme çarpan bir iki ayrıntı; panter emel, mustafa'nın kız kardeşi ayten rolündedir. vahi öz hamal tutan kalpsiz zengin adam rolü ile kısaca gözükür. fatma girik, kendi sesi ile konuşur.
  
  daha çook ayrıntı var da, üşeniyorum.
• aynur ; “seni çok aradım sormak için, duyduklarım doğru mu?”
  mustafa ; “…”
  aynur ; “neden cevap vermiyorsun?”
  mustafa ; “…”
  aynur ; “demek doğru, demek kızın zenginliği başını döndürdü. para için sattın kendini.”
  mustafa ; “mesele senin bildiğin gibi değil aynur.”
  aynur ; “yazık, erkekliğinden utan. ben, kız başıma senin için kimleri reddettim. ama, neye yarar, neye yarar bütün bunlar boş laf değil mi? boş laf mustafa.”
  ***
  hülya ve mustafa’nın düğünlerinin yapıldığı taksim belediye salonu. içerde ‘petite fleur’ (s. bechet) (1952) ve ‘historia de un amor’ (c. almaran)
  (1955) melodileri ile dans eden konuklar. kapıda, giysileri uygun bulunmadığı için içeri alınmayan, sülo ve murat, zülfikar bey’le konuşuyorlar..
  sülo ; “biz mustafa’nın arkadaşlarıyız. mesut gününü kutlamaya geldik.
  (kapıcıyı göstererek) bu haybeci bizi içeri bırakmıyor. mustafa’nın babalığı bizim de babamız sayılır. (elini) öpeyim babacığım.”
  murat ; “yani façamız bozuksa (aslında diğer günlerdeki giysileriyle kıyaslandığında lord gibi giyinmişler), biz insan değil miyiz?”
  zülfikar ; (onları kaba bir şekilde iterek) “(içeri almayanların) hakları var tabi. burası size göre bir yer değil. alın şu parayı da kendinize göre bir yerde eğlenin.”
  murat ; “(zülfikar bey’in para uzatan elini geri ittirerek) ayıp ettin.
  ‘baba’ dedik, ‘elini öpelim’ dedik. biz uşak mıyız? mustafa’nın can ciğer kardeşleriyiz. sen o parayı uşaklarına ver.”
  sülo ; “hey gidi insanlık hey. insanlık para ile olmuyormuş sahiden. biz el öpelim dedik, etek öpelim demedik.”
  (yazan : murat çelenligil)
  
  http://www.sinematurk.com/film.php?1904
• kemal sunal tarafından oynanmış olan devlet kuşu filminin ilk versiyonu.
• kemal sunal'lı devlet kuşu'yla beraber yeniden çevrimlerde enteresan bir yere sahiptir. bizdeki yeniden çevrimler genelde sadece oyuncu kadrosu değişikliğinden ibarettir ama devlet kuşu ve avare mustafa bambaşka iki yorum. enteresan olan ikisinin yönetmeni de aynı. arka planda dönüşen bir kent, apartmanlarla dolmaya başlayan eski mahalleler, sınıf atlama telaşıyla birbirine giren komşular. güzel filmdir, fatma girik kendisinin o tuhaf ama çok çok güzel sesiyle arada görünür. fakir ailenin bir arada ilk kez gördüğü miktardaki parayı ipe asıp izleme sahnesi efsanevidir. alakasız olarak yine fatma girik'in oynadığı avare kız filmi vardır, ne seviyorlarmış arkadaş avare kelimesini. nerdeyse her oyuncu avare kelimesi geçen bi filmde oynamış yeşilçamda.
• bu filmdeki cast seçiminde çolpan ilhan'ı çirkin "hülya" rolüne koyarak hata ettiklerini düşünüyorum. filmde "hülya" her "kara kuru bir şey, babasının parası olmasa yüzüne bakılmaz." diye tabir edildiğinde dumurlara uğradım. sesiyle, yüzüyle, fiziğiyle ve karakteriyle mükemmel olan bu kıza bu tabirler sarfedilirken; sarhoş ve koca popolu aynur için "bir içim su; böyle bir güzellik olamaz." yorumları yapılması saç baş yoldurttu. ancak fatma girik de o kadar mükemmel oynamış ki fakir ve çalışkan kız rolünü; çolpan ilhan için bir tek "hülya" rolü kaldı herhalde. çolpan ilhan zengin kızı rolünü her şekliyle mükemmel canlandırıp bir tek tabir edildiği gibi çirkin olabilmeyi başaramamıştır.
• filmdeki çok çocuklu, çok sesli mahalle ortamı, top oynadıkları sahaya apartman dikmeye gelen paragöz müteahhite karşı çocukların isyanı pek bir güzeldir. hayata dair iç burkan detaylar da parasızlık ekseninde bolca mevcuttur.
  
  çolpan ilhan'a kara-kuru, çirkin diye laf edip durmaları sinirleri bozsa da, gebeş kelimesini duymak hiç bu kadar rahatlatıcı olmamıştır.
  
  filmin sonuç kısmını daha toparlayıcı yapsalarmış keşke demekten kendimi alamadım yalnız.
• türk sineması içerisinde kült bir yapım olarak kendisine yer edinen, bir memduh ün filmi.
  ayrıca daktilo şükran olarak kalmayı isteyen şükran'a ilk önce kıyılması, burjuvazinin kendi arzularının her şeyin üzerinde olduğunu bir kere daha vurgulamıştır. öyle ki mustafa'ya karşı patronunu cici göstermeye çalışması, hülya'nın kendine dostça davranışları bile sonunun gelmesine engel olmamıştır, zaten onun yerine de beceriksiz olmasına rağmen hülya oturmuştur. buradaki şükran üzerine daha da fazlası yazılabilir. velhasıl güzel yakalanmış ve sunulmuş bir ayrıntı olarak yerini almıştır şükran karakteri.
  öte yandan umarım çolpan ilhan'a çirkin diyen ağızlarınız yamulmuştur.
• -spoiler-
  eski istanbul gorucem ben diye izleyecekseniz husrana ugrayacaginiz film. karakterler surekli ekrani doldurdugundan arka planda olan hic bir sey net ve uzunca gozukmuyor. dolayisiyla karakterler oyunlarini oynarken arkada neler oluyor diye bosuna yorulmamanizi tavsiye ederim.
  
  o zamanlar belki de oyleydi bilemem lakin zenginlerin hic olmadik yerde gereksiz kibirli oldugu, kafadar, harbi ve delikanli arkadas diye yutturulmak istenen ve sozde parayla satin alinamayacak goruntu cizerken diger yandan hirsizlik ve belki de soygun olsa ve isler boka sarsa parasini calmak isteyebilecekleri insani "para yok ne yapalim iste olelim mi" mantalitesiyle bogazlama potansiyeli olan ve ayni zamanda arkadaslarini sirf zengin diye, akli bir karis havada ama masum bir kizin koynuna sokturup babasinin paralarini soguslemeyi dusunen garip ve aslinda baya tehlikeli arkadaslarin oldugu, afedersiniz ama para icin ruhlarini satabilecek tiynette olup kendilerini aile olarak tanitan bir grup kotu niyetli fakirin de bulundugu, bu tekinsiz ailenin babasinin kankasi mi yoksa sevgilisi mi diye bir dusunceye sahip olabileceginiz acayip bir karakterin dahil oldugu bir film. fatma girik filme hic bir sey katmadan oynamistir. mustafa rolunde ayhan isik gayet kabiz bir performans sergilemistir. colpan ilhan bu filmdeki tek guzel seydir. tamam zamaninda celimsiz kadin sevilmiyor olabilir, fatma girik etli butlu olarak bir erkegin secmesi gereken tip olarak lanse edilebilir lakin bence filmdeki rolu en az siritan performans ona aittir.
  
  asagi yukari tum karakterler kendi iclerinde hem iyi hem de kotu ozellikler barindirmaktadir.
  
  nihayetinde iyi bir film olmamasina ragmen cekirdek citleyerek izlenebilecek bir filmdir. teknik olarak 10/2 rating verilebilecegi halde yesilcam klasigi olmasi hasebiyle dusunmeden 10/6 ve civarinda bir rating verilir. ne de olsa imkansizliklarla cevrilen filmlerimizdendir. tarihimizdir.
  
  long live daktilo sukran
  
  -spoiler-