börklüce mustafa

• simavna kadısı şeyh bedreddinin askeri işlerinden sorumlu olan savaşçı kişilik. aynı tanrıya inan insanların işbirliğini sağlamaya çalıştığı için hristiyanlarla işbirliği yapmış olduğu iddia edilerek, özellikle çarmıha gerilerek öldürülmüştür.
• kendisi çarmıha gerili iken yoldaşlarının kafaları gözleri önünde vurulurken, sadece "iriş dede sultanım iriş" diyen başka da birşey demeyen şeyh bedreddin müridi
• (bkz: halk kahramani)
• seyh bedreddin'i ortodoksinin icine almak isteyen bir kisim tarihcilerin baslayan isyanin tek lideri oldugunu ve bedreddinle alakasi olmadigini soyledikleri dede sultan. tabii aslen siradan bir koylu olarak gordukleri icin bedreddinin sofistike dusuncesinin yaninda borkluce'yi gormek istemeyenler de var. ama simdi burada bi daha dusunmek lazim ki seyh bedreddin'in kahyaligini (bugunun kisisel asistani oluyor bu galiba) yapmis bu baba yine bedreddinin ricasiyla karaburun'a gidiyor, adamlar topluyor, cehennem deresinde bir isyan cikartiyor ki hemen arifesinde kendisiyle bulusmak uzere bedreddinin aydina gittigini soyluyor torunu menakibnamesinde. karaburundaki isyanlar "iris dede sultan" dedirte dedirte bastirildiktan sonra bedreddinin ikinci isyan bolgesi olan bulgaristanda deliormanlara gittigini biliyoruz yine torunundan. dede sultanin ise dort kitap ve yetmis iki dilin dostu olarak yoresindeki hristiyanlarlari ve yahudileri de etrafina topladigini bilen osmanli kendisini isa'ya atfen carmiha gerdi. bizansli tarihci dukas isyanin ardindan sakiz adasinin hristiyan rahipleriyle gorustugunu ve onlardan duydugunun borkluce'nin olmedigi ama sakiz'da dervislik yaptigi oldugunu kaydeder...
• boynu vurulacak iki bin adam,
  mustafa ve çarmıhı
  cellât, kütük ve satır
  her şey hazır
  her şey tamam.
  
  kızıl sırma işlemeli bir haşa
  altın üzengiler
  kır bir at.
  atın üstünde kalın kaşlı bir çocuk
  amasya padişahı şehzade sultan murat.
  ve yanında onun
  bilmem kaçıncı tuğuna ettiğim bayezid paşa!
  
  satırı çaldı cellât.
  çıplak boyunlar yarıldı nar gibi,
  yeşil bir daldan düşen elmalar gibi
  birbiri ardına düştü başlar.
  ve her baş düşerken yere
  çarmıhından mustafa
  baktı son defa.
  ve her yere düşen başın
  kılı depremedi:
  —iriş
  dede sultanım iriş!
  dedi bir,
  başka bir söz demedi..
  
  ^{* *}
• çarmıha gerilmiş halde, yoldaşlarının kafalarının birer birer kesildiğini izlerken kendisinin değil; yoldaşlarının "iriş dede sultan'ım iriş!" dediği zat. zira dede sultan bizzat börklüce mustafa'nın kendisidir...
• on bin yoldaşından sekiz bini savaşta ölmüş, geri kalanların sakız adası'na kaçış yolu kesilmiştir.
  
  "hep bir ağızdan türkü söyleyip
  hep beraber sulardan çekmek ağı,
  demiri oya gibi işleyip hep beraber
  hep beraber sürebilmek toprağı
  ballı incirleri yiyebilmek hep beraber
  yarin yanağından gayri her şeyde
  her yerde
  hep beraber
  diyebilmek için
  on binler verdi sekiz binini..."
• (bkz: dede sultan)
• ''türkmenlere vaaz ve öğütlerinde ; kadınlar müstesne, erzak , giyim kuşam, ehli hayvan, arazi gibi şeylerin hepsi, herkesin müşterek malıdır diyen börklüce , ben senin emlakine tasarruf edebildiğim gibi sen de benim emlakime aynı surette tasarruf edebilirsin, iddasındaydı. bu nevi sözleriyle köylüyü ve avam ı kendi tarafına celb ve cezbettikten sonra hristiyanlar ile de dostluk tesisine çalıştı. börklüce' ye göre, hristiyanların allah'a inandığını inkar eden bir türkmen ,dinsiz demekti.onun bütün fikir arkadaşları da tesadüf ettikleri hristiyanlara dostane muamelelerde bulunuyor ve cenab-ı hak tarafından gönderilmiş gibi hürmet gösteriyorlardı. hergün sakız adası hükümeti ile ruhani reislerine adamlar göndererek onlara; hristiyan akideleriyle uyuşmayan kimselerin kati surette kurtulamayacağına inandığını bildiriyordu.
  çelebi mehmed saruhan valisi ve daha sonra saruhan beyi ve aydın kuvvetlerini gönderdi börklüce üzerine. bu ordu , sarp geçitleri zapt ederek daha ileri boğazlara doğru yürüdüğü sırada, köylüler tarafından o suretle perişan edildi''
  
  ''çelebi mehmed durumdan haberdar olunca, 12 yaşındaki oğlu murad-ı ve bayezıd paşayı rumeli ordusu ile börklüce nin üzerine yolladı. bayezıd paşa , geçilmesi zor derbentlerden geçerken ihtiyar, genç , erkek ve kadın her kime tesadüf edildiyse katlettirip dervişler tarafından tahkim edilen dağa kadar ilerlendi.pek kanlı bir mücadele oldu.börklüce ve dervişleri, sahte keşişler tarafından tutsak edilip ayasluğ a getirildiler .börklüce ye tatbik olunan müdhiş işkenceler, onun fikr-i sabitinden çevirmedi. kollarından ayaklarından çarmıha çivilenerek bir devenin sırtında şehirde gezdirildi.kendisine sadık dervişleri mustafa nın gözü. bunlar ,'dede sultan iriş nidalarıyla teslim i can ettiler''
  
  (dukas)
  
  ntv tarihten alıntı
• hayatını bilge umar 'ın nefis bir roman haline getirdiği anadolu topraklarının ilk direnişçilerinden.