blaise cendrars

• asıl adı “frederic sauser” olan isviçreli serüven tutkunu şair ve yazar...babası isviçreli, annesi iskoç’tur..1887-1961 tarihleri arasında bu dünyada dolaşmış..dünyada neredeyse ayak basılmadık yer bırakmamıştır..sonra da bu gezdiği yerlerden “şiirler” ve “romanlar” yazmıştır “fransızca” olarak...hareketli ve tehlikeli bir yaşamı dile getiren yeni ve güçlü bir şiirsel üslup geliştirmiştir..kendi hayatını da tehlikeli ve hareketli yaşamıştır..doğru düzgün okula gitmemiş, okuyarak kendini geliştirmiştir..16 yaşında ilk kez trene binmiş ve soluğu moskova’da almıştır..oradan sibirya , ve diğer asya ülkelerini dolaşmştır... birinci dünya savaşına katılmış, ve “sağ” kolunu kaybetmiştir. “sol” elini kullanmayı öğrenir ve “fransız” vatandaşlığına geçer..serüven yaşamını yücelten yapıtları birçok eleştirmen tarafından önemsenmezken hayatının son döneminde tanıştığı henry miller onu “modern edebiyatın dehası” olarak niteler. ancak ölüm yılı olan 1961’de aldığı “paris kenti büyük edebiyat ödülü” sonrası tanınmaya başlar. cendrars’a göre şiir: “birçok izlenimin aynı anda, imge, duygu , çağrışım ve şaşırtıcı teknikleri içeren karmaşık bir doku içinde, düzensiz ve aksak bir ritimle iletilmesidir.”
  
  sait maden çevirisi güzel bir şiir örneği için:
  
  sen gokten ve denizden daha guzelsın
• "yalnızdır kişi-- çok yalnız. bir şölene düşmüştür doğduğundan beri.
  
  yağmur yağıyor bu gece. ortalık kapkara. su birikintilerinde yürüyen ağır adımlara benzer sesler duyuyorum sessizlikte. gökte kımıldanan bulutlar mamutunun adımları bunlar. ama gök var mı şimdi? her yerde kişi'nin yıkılmış yüreğine dokunuyorum, o kapkara, yıkılmış, üzüntülerin ağır adımlarıyla ezilmiş ve ağlıyan yüreğine.
  
  kan ağlıyan yüreğine......" (acıma'dan)
• "
  annemin karnında
  
  ilk evimdi
  yusyuvarlak
  acaba nasıldım diye
  sık sık sorarım kendime
  
  ayaklarım kalbinin üzerinde annecik
  dizlerim tam karaciğerine karşı
  ellerim kanala sıkışmış
  karnına doğru
  
  sırtım sarmal durumda eğri
  kulaklar dolu gözler boş
  kaskatı kıvrılmış
  başım ise neredeyse vücudundan dışarıda
  
  kafatasım deliğinde
  sağlığından
  kanının sıcağından
  babamın sıkıştırmalarından
  haz duyuyorum
  
  zaman zaman tuhaf bir ateş
  karanlık dünyamı aydınlatıyor
  kafatasıma inen bir şok beni rahatlatıyordu
  ve atılıveriyordum kalbine doğru
  
  dölyatağının iri kası
  beni sıkıştırıyordu o an
  ve kanınla suluyordun beni
  
  alnım hâlâ yumru yumru
  babamın dürtmelerinden
  izin vermek niye bunu yapmaya
  neredeyse boğazlanmaya
  
  ağzımı açabilseydim eğer
  seni ısırırdım
  konuşabilseydim biraz
  şöyle derdim:
  
  kahretsin, yaşamak istemiyorum! "
• "moravagine" adli dili ve uslubu kolay anlasilabilir olmayan eserin yazaridir. modern fransiz romanin en onemli ve en aykiri yazarlarindan da olsa okuyucunun ya sevip ya hic sevmedigi yazarlar arasindadir.
• ''sevdiğinde çekip gitme zamanı gelmiştir.
  göğüslerinin arasına başını sakla,
  nefes al yürü çek git...
  hayat sürprizlerle dolu
  eczaneden çıkıyorum.
  teraziden şimdi indim.
  80 kilo çekiyorum.
  seni seviyorum.''
• (bkz: petits contes nègres pour les enfants des blancs)
  (bkz: beyazların çocuklarına küçük zenci masalları)
• "rastladığım bütün kadınlar ufukta yükseliyorlardı
  acıklı el kol devinimleriyle
  gözleri yağmur altında trafik ışıkları gibi hüzünlü."
  
  ("seçme şiirler"den)
• hakkında; çevirilerini yapan gül ilbay şöyle söylemiştir:
  
  “-cendrars ozan mıdır, yazar mıdır sorusuna bir yanıt vermek olanaksız. düz yazılarındaki şiirselliği, şiir özelliklerini göz önüne alacak olursak; şair/yazar ya da yazar/şair diyebiliriz. roman mı yazmıştır, şiirler mi? her ikisinden de. bir de bu karmaşık nitelikten dolayı da cendrars’ı sınıflandırılamayanlar listesinin başına koyabiliriz. şiirden romana, hayal ürünü biyografilerinden gerçek günlüklerine, antolojilerden gerçek öykülere gezinip duran yazar cendrars şiirlerini, yazdıklarını bir takım kalıplara takılıp kalmadan hep öne doğru itmek gereksinimi duymuştur. yaygın bir güç zenginliği, sürekli hareketlilik arama saplantısıyla cendrars fransız edebiyatının düzensiz, sınıflandırılamayan büyük dahilerinden biri olarak kabul edilmektedir.”
• (bkz: teoman/#55259303)
• yky'den çıkan narsisizm ve yaratıcılık isimli kitapta kendisiyle ilgili hoş bir bölüm vardır;
  
  blaise cendrars hiçbir zaman trans sibirya ekspresi'yle rusya'yı katetmemiş, iran'a gitmemiştir. her şey uydurmadır fakat edebî olarak gerçektir. blaise cendrars yazıyla varolur, seyahat eder ve bizi seyahat ettirir. 1955'te pierre lazareff 'fakat blaise, neticede sen hiçbir zaman trans sibirya ekspresi'ne binmedin!' dediğinde cendrars zekice yanıtlar: 'ne fark eder, hepinizi bindirmedim mi?'