boynueğri mehmed paşa

• tarihî kayıtlara muazzam bir asker ama bir o kadar da aciz bir devlet adamı olarak geçmiş olan osmanlı sadrazamı.
  
  doksanlarına kadar yaşamış olan mehmed paşa'nın 1570'lerin başlarında samsun'da doğduğu düşünülmektedir.
  
  4. murat'ın acem seferinde askerî başarılarıyla sivrilen ve boynuna isabet eden zehirli bir ok dolayısıyla boynu kalıcı olarak yaralı ve eğri kalmış olan paşa'nın esas yükselişi ise yetmiş yaşından sonra olmuştur. 1648 ve 1649 senelerinde 4. mehmet'in çocuk yaşta tahta çıkmasının ardından anadolu'da çıkan bir dizi isyanı bastırmış olan boynueğri mehmed paşa, bu isyanları bastırırken isyancılara hiç merhamet göstermemesiyle sarayın bir kısmının tepkisini bir kısmının da ilgisini çekmiştir. dönemin nüfuzlu devlet adamlarından köprülü mehmet paşa ile de yakın ilişkiler tesis eden boynueğri mehmed paşa, 1650 senesinde kubbealtı veziri olarak tayin edilmiştir. bir sene sonra tahminen 77 ya da 78 yaşındayken^* şam beylerbeyliği görevine takrir edilen ve bu görevi de başarıyla ifa eden paşa, 1656 senesinin nisan ayında siyavuş paşa'nın vefatının ardından vezir-i azam olarak tayin edilme kaydına muvaffak olmuştur.
  
  bir hayli sıkıntılı bir dönemde sadrazamlığa yükselen paşa'nın uzun süredir devam etmekte olan ekonomik sorunları çözmek adına pek bir şey yapmamış olması, pek çok rivayete göre kendi adamlarını ehemmiyete haiz konumlara getirmeye çalışması ve venedik donanması tarafından ablukaya alınmış olan çanakkale boğazı'nı devletin donanmasını kullanarak rahatlatmak yerine kostantiniyye'nin^* deniz surlarını güçlendirmeye başlayarak halkta paniğe yol açması gibi kelimenin tam manasıyla fecaat olarak ifade edilebilecek eylemleri dolayısıyla bu makamdaki zamanı çok kısa sürmüş ve yalnızca beş ay sonra, eski müttefiki köprülü'nün de içerisinde yer aldığı bir saray pundunuyla sadrazamlıktan azledilmiştir. söz konusu üst düzey makamdaki yerini ise köprülü mehmet paşa almıştır ve köprülüler devri olarak anılan dönem âğâz olmuştur.
  
  sürgün edildiği malkara'da ve ardından selanik'te bir süre yaşadıktan sonra saray erkânı tarafından yaşı gereği zararsız olarak addedilmiş olup başkente geri dönmesine izin verilmiştir. eyüp'te bulunan yalısında kalan günlerini geçirip 1666 senesinin ocak ayında ve takriben 90 ya da 91 yaşındayken hayatını kaybetmiştir.
• benim ortaokul yıllarımda, milli tarih kitabında , duraklama dönemi siyasi olayları anlatılırken kendisinden de bir cümle ile bahsedilirdi:
  
  -bu arada boynu yaralı mehmet paşa istanbul surlarını onarttı!
  
  tarih dersinde sözlüye kalkan, nefessiz bir şekilde, duraklama dönemi siyasi olaylarını ard arda sıralar, sonra derin bir nefes alıp devam ederdi:
  
  - bu arada arkadaşlar, boynuyaralı mehmet paşa da istanbul surlarını onarttı.
  
  bir, üç, beş....
  
  tahtaya kalkan her öğrenci, konuyu anlatıyor, anlatıyor, anlatıyor sonra derin bir nefes alıp, boynuyaralı mehmet paşa'nın istanbul surlarını onartmasını vurguluyordu.
  
  sonunda öğretmen dayanamadı patladı:
  
  - konuyu anlamadan, noktasına virgülüne kadar ezberlemişsiniz. hiç biriniz de "istanbul surlarının konu ile ne ilgisi var" diye sormuyor. belki kitapta bir dizgi hatası var. anlamadan etmeden onu da ezberlemişsiniz.
  
  ****
  
  bazen gazete okurken denk gelmişsinizdir. haberin içerisine, bu arada diye başlayan ama ne konu ile ne haberin başlığı ile ilgisi olmayan bir cümle kaktırılmıştır. belli ki ikinci bir haber yapılması gereken olay, sayfada yer kalmadığı öteki haberin dibine bir cümle ile eklenmiş.
  
  böyle haberleri görünce içimden geçiririm:
  
  - boynuyaralı mehmet paşa haberi olmuş!