columbus day

• efendim, bu onemli gun her sene ekimin 2. pazartesi kutlanir. kristof kolomb ise yeni dunyaya 12 ekim 1492'de ayak basmistir.
• herkese ve butun isyerlerine tatil olmayan tatil sey ... yani turkiye'deki "resmi tatil" kapsaminda olmayan bir tatil ... yari resmi tatil ... sallamiyorlar anlayacaginiz, kolombus molombus, biz buradayiz ve isimiz gucumuz var ne o oyle karaya ciktik kizilderili avladik hadi bayram ... hadi kist, pist ...
• amerikalilarin sadece bos bir gun gecirmek icin tek tatilimiz olarak nitelendirdikleri gun. ne hediye, ne barbeku, ne televizyonda izlenecek ozel bir sey...
• navy personelinin tatil yaptigi gunlerden biridir.
• http://www.history.com/…isplay_order=1&mini_id=1044
• val kilmer'ın oynadığı 2008 çıkışlı vasat film.
• tam amerika'ya ozgu karman cormanlikta, tarihin de desigik acilardan ve degisik zamanlarda bambaska sekilde yazildigina guzel bir ornek. ran gibi mubarek. (edit: rashomon tabii, ran kral lear hikayesiydi)
  
  yamukluk daha tarihinde basliyor. kolomb'un ilk yolculugu sonunda karaya cikisi 12 ekim. her ilgili ulke de columbus gununu bu tarihte kutluyor; en buyukleri olan abd haric. oradaki ekimin ikinci pazartesi gibi nereden geldigi belli olmayan bir tarih. ustelik 70lere kadar 12 ekimmis, nixon degistirmis.
  
  gunu ne olursa olsun, amerika kitasinin kesfi de muallak. cin donanmasinin 1421'de ters taraftan gelip abd'yi kesfettigi gorusu anladigim kadariyla pek ciddiye alinmiyor ama cok daha onceleri vikingler kuzey kanadaya gecip bir de ustune koy kurmuslar (l'anse aux meadows) , bir de geri donup ne halt ettiklerini krallarina anlatmislar.
  
  zaten kolomb amerikaya ilk ayak basan gayri-amerikali da olsa, gittigi yer ana kita degil bahamalar. dort tane yolculuk yapmis adam, dordunde de kuzey amerikanin kiyisindan gecmemis, hep karayiplerde takilmis. ote yandan abd'de ilk resmi columbus gununu kutlayan eyalet colorado, bahamalara muhtemelen 2000 mil vardir. denverdaki italyan gocmenlerinin lobisi sagolsun. (gerci new york'lular coloradodan daha once kutlamislar ama resmi eyalet tatili seklinde degil. zaten new york da bahamalara uzak; nerede florida, nerede bu devlet)
  
  ustelik kolomb gittigi yeri de hindistan saniyor. sadece ilk gittiginde yapmiyor bu hatayi, olene kadar anlayamamis yeni bir yer oldugunu. araplarin milini avrupalilarin standardina yuzde 30'luk bir hatayla ceviren, ustune acilarda yanlis yapan ve bunlarin sonucunda japonyayi gercekte oldugundan 5000 mil daha yakin sanan bir adamin buyuk denizci diye anilmasi garip degilse, yillarca yolculuk yapip resmen valisi oldugu ulkeyi de 10 bin mil otedeki bambaska bir yer sanmasi da normaldir. amerikanin yeni bir yer oldugunu, amerigo vespucci'nin seyahat gunluklerini okuyan bir arkadasi anliyor ve haritasini basinca buralara amerika diyor. (ote yandan kolombusun ismi kaynamiyor tabii, ulke olan kolombiya var, baskent olan district of columbia var)
  
  kisaca italyan dogumlu bir denizci, vikinglerin kanadayi kesfinden tam bes asir sonra, ispanya bayragi altinda yalan yanlis haritalarla yola cikip hindistan diye bahamalara ayak basiyor ve bunu amerigo vespuccinin ardindan isimlendirilmis bir ulkenin ortasindaki colorado eyaleti 400 sene sonra amerikanin kesfi olarak kutlamaya basliyor, taa ki federal hukumet bambaska bir gunu bayram ilan edene kadar.
  
  buradan sonra isi daha da karistiracagim cunku daha isin "sahiplenme" kismi var. kolomb cesur bir denizci olmasinin yaninda tam bir orospu cocugu ve daha yerlilerle karsilasir karsilasmaz gunlugune "bunlardan iyi kole olur, 50 tane adamla hepsini kontrol altina alabiliriz" diye notlar dusuyor. yapiyor da bunlari ve ilk transatlantik kole ticaretini baslatiyor. koleligin yaninda harac olarak buyuk miktarlarda altin ve gumus topluyor, veremeyenin de ellerini kesiyor. boyle psikopat iskenceleri, daha sonra vali olarak da surdurmus ve yerlilere hayvandan kotu muamele yapan bir despot seklinde kariyerini tamamlamis. zaten kendisi sahane biri olsaydi dahi sembolik olarak amerikalarin avrupa kolonizasyonunu baslatmasindan sorumlu ve yine yerlilerin cok buyuk kismi avrupalilarin barbarligindan ziyade viruslerinden olmusse de yine bu felaketi sembolize eden kisi.
  
  bunlarin sonucunda soyle sacma bir tablo var. ispanya kesifleri finanse ettigi icin adami sahipleniyor ve columbus day'i ispanya gunu olarak kutluyor. italyanlar adami italyan oldugu icin sahipleniyorlar ve abd'de, 20.yy'in ilk ceyreginden itibaren organize olarak bayramini ilan ettiriyorlar ve bu gunu bir nevi italyan gunune ceviriyorlar. bu durum zamaninda diger beyazlari, ozellikle protestanlari kil ediyor, bu ulkeyi katolik yapmak istiyorlar diye yaygara kopartip direniyorlar. latin amerika'nin bir kismi -ki yerlileri kizilderili, kolonicileri ise kuzey amerikanin aksine buyuk oranda ispanyol oldugundan ve cogunlugu artik karisik oldugundan- bu gunu politik sartlara bagli olarak daha karisik duygularla kutluyorlar. ornegin venezuellada chavez, bu gunun ismini "yerli direnisi gunu" gibi birseye cevirmis. digerlerinde daha az olsa da guney amerika yerlileri lehine bir hava var. bunun abd'deki yansimasiysa, hispaniclerin (ozellikle meksikalilarin) bu sembol etrafinda toplanip 60'larda kendi haklarini aramalari, lobi yapmalari. bu duruma bazi zenciler gicik oluyorlar, zira bu kitada kolelik deyince buradan avrupaya goturulen yerlilerden ziyade afrikadan buraya getirilen zencilerin durumu kastediliyor; hispaniclerin de bu duruma denge getirerek bazi azinlik ayricaliklarina ortak olmalari surtusme yaratiyor. en sonunda da kuzey amerika yerlileri "bi dakka ya, bu ibneler bizim soykirimimizi baslangicini resmi bayram diye kutluyorlar" diye uyanarak organize oluyorlar ve columbus day yuruyuslerini bozmaya gidip, her sene italyanlarla kavga ediyorlar. bu da ses getiriyor tabii; zira amerikan yerlileri oy kitlesi olarak zavalli durumda olsalar da (yuzde 1 bile degil) konu itibariyle herkesin sucluluk duygusunu istismar edebiliyorlar.
  
  [daha dogrusu bu istismarin cogunu da garip bir sekilde yerlilerden ziyade alakasiz kisiler yapiyor politik cikar icin; ornegin agzindan bir laf kacirsan bunlar hakkinda, connecticut'ta da olsan rakibin buna calisir, ulusal duzeyde haber olur ve secimi bilmemneyi kaybedersin. ayni sey zenciler icin de gecerli ama onlar ayni zamanda yuzde 12'lik bir oy blogu. hispaniklerse "political correctness"dan, oransal olarak en az fayda goren azinlik bence; onlarin gucu salt kendi oylarindan geliyor, sucluluk duygusundan cok rant yiyemiyorlar. oysa ki aslen, onlar da o kitanin yerlisi ve zencilere gore daha uzun sure boyunduruk altinda yasamis bircogu. herhalde onlarin vebali ispanyollara ve portekizlilere. boyle paylasilmis artik.]
  
  velhasili kelam abukluklarla, ironilerle dolu bir gun columbus day; ermeniler de soykirimi bu gunde kutlasalar tam cumbuse donecek (soykirim kutlanir mi yahu, ansalar diyecektim)
• bildigim kadariyla meksika haricinde butun latin amerika ulkelerinde mubarek bir gun olarak kutlanir, vali, garnizon komutani ve il idare kurulu uyeleri gunun anlam ve onemine dair hamasi nutuklar atarlar. bir ana aglamaktadir.
  (bkz: latin amerika/@oldhand raider)
• ispanya'da da kutlaniyor, her sene 12 ekim tarihinde sabit olarak.
• kıta amerikasında ve hatta amerika birleşik devletleri'ndeki kimi yerlerde dahi artık eleştiriyle yaklaşılan gün. giderek yerini kolomb'un değil, onun temsil eder hale geldiği süreç sonucunda büyük mağduriyetler yaşayan yerli halkların anıldığı bir gün olmaya bırakıyor. bkz.: indigenous peoples' day
  
  son olarak seattle şehir konseyi 6 ekim 2014 tarihinde bu yönde bir karar almış:
  - seattle sends columbus sailing as city council unanimously passes 'ındigenous peoples' day' / kelton sears / seattle weekly
  
  tema:
  (bkz: amerika birleşik devletleri /@derinsular)