crecy savaşı

• 26 ağustos 1346 senesinde calais şehrinin güneyinde bulunan crecy-en-ponthieu'da gerçekleşmiş savaş, 100 yıl savaşları'ndaki ilk büyük çaplı mücadele.
  
  savaşın iki tarafı ingiltere'ye karşı fransa ve fransa'ya yardıma gelmiş olan navarra ile bohemya krallıkları. ingiliz ordusunu iii.edward ve galler prensi olan oğlu kara prens yönetirken karşı tarafta fransa ordusunu vi.philip yönetiyordu, takviye olarak gelen bohemya ordusunun başında ise bohemyalı john/jan vardı, bu adama ufak bir parantez açayım.
  
  bohemyalı john kördür^* ve savaş meydanını "bir bohemya kralı asla savaştan kaçmaz." diyerek terk etmemiştir. he peki nasıl savaşıyordu diye soracak olursanız cevaplayayım, adamın atına iki tane daha şövalye atı bağlı o sayede savaşıyor. bu arada kendisi fransa'da yetişmiş diye biliyorum. fransız ordusunu yöneten vi.philip'de savaşta yaralanacaktır.
  
  ingiliz ordusu 10000-15000 kişi aralığındayken fransa-bohemya birleşik ordusu 20000-25000 kişiden oluşmaktadır. savaşın önemi ise ingilizlerin ilk defa topu etkili bir şekilde kullanmasıdır desek sanırım yanlış olmaz. fransa adına cenovalı paralı askerler de savaşta yer almışlardır, bu adamların temel silahı arbalettir.
  
  savaş düzeninin haritası şu şekilde, ingilizler fransızlardan önce meydana geldikleri için savaş düzeni almışlardı. fransızlar ise savaş düzenini ingilizlere göre daha geç almışlardı, buna ek olarak dinlenmemişlerdi ve arbaletlerinin yayları yağmurda ıslanmıştı, yani rakibe atacakları ok menziline ulaşmadan düşecekti.
  
  kapılar açılıp çatışmalar başlayınca fransa kralı da doğrusunu yaptı önden hem okçu hem de paralı asker olan cenevizlileri sürdü. tabii ki yağan yağmur sebebiyle yayları ıslanmış olan arbaletler verimsizdi, ingiliz okçuları zırhsız olmalarının avantajını kullanıyorlardı, hızlıca ok menziline giriyorlar oklarını atıp geri çekiliyordu, hâliyle cenevizliler pek fazla dayanamadılar ve hatlarında kırılma ardından da düzensiz bir şekilde geri çekilme başladı. bu arada şurada tipik bir cenevizli okçu resmi var. ufak bir detay daha verelim profesyonel bir ingiliz longbowman'i dakikada 5-6 oku rahatlıkla atabilirken arbaleti kurmak, germek, atmak bir dakikadan fazla sürdüğü için ingiliz okçusuna maruz kalan tarafın makarna süzgecine dönme olasılığı da daha fazladır.
  
  cenovalılar kaçarlerken fransız süvarileri de hücüma kalkmışlardı, tabii cenovalıların bir kısmı ezilmiş olsa gerek, ingiliz saflarına ulaşmayı başardılar; fakat hem atakları sürekli değil, hem ingilizler daha yüksek mevkide bulundukları için hem de ingilizlerin seçtikleri savaş meydanının kanatlardan kuşatmaya elvermemesi sebebiyle fransız şövalyeri bir türlü ingiliz saflarını kıramadılar, hâliyle savaşı da ingilizler kazandı. ingiliz kayıpları yüzlerle ifade edilebilirken fransızların kayıpları aşağı yukarı iki bin civarındadır, cenevizlilerin kayıpları ise daha fazladır.
  
  ufak bir not ekleyeyim, şurada galler prensliği'nin arması var. "bir bohemya kralı asla savaş meydanını terketmez." diyen bohemyalı jan ölmüş, onun armasını ise galler prensi olan kara prens almıştır. o zamanki geleneğe göre bir soylu başka bir soylunun armasını ele geçirirse onu yaşatmak zorunludur, bugün galler prensliği'nin armasında bulunan üç tüy ve ich dien sözünün yer alma nedeni de jan'ın armasını kara prens'in almasıdır.
  
  dipnot: toplar çelikten gülle atmışlardır, ama ne kadar etkili olduklarını bilmiyorum.