• din dışı * edebiyatı başlatan divan şairi olarak da bilinir. divanı yoktur
  • 13. yüzyıl divan şairlerinden, horosanlıdır. divan edebiyatının anadolu'daki ilk temsilcisi olarak kabul edilir.
    3.alaeddin keykubat döneminde saraya alınarak hükümdarın emriyle selçuklu şehnamesi'ni yazmıştır.

    hoca dehhani olarak da bilinen şairin farsça şiirlerinin yanısıra -özellikle din dışı konularda- anadolu türkçesini kullandığı görülür. yazım tekniği zayıf ama dil bakımından zengin kabul edilir.
    ilk olarak 1926'da ünlü edebiyatçı fuad köprülü dehhani ve eserlerini tanıtmış, mecdut mansuroğlu da 1947'de dehhani'nin on şiirini (1'i kaside,9'u gazel)
    "dehhani ve manzumeleri" adlı kitabında yayımlamıştır.
  • ‘aceb bu derdümün dermânı yok mı
    ya bu sabr itmegün oranı yok mı

    yanaram mûmlayın başdan ayağa
    nedür bu yanmağun pâyânı yok mı

    güler düşmen benüm ağladığıma
    ‘aceb şol kâfirün îmânı yok mı

    delübdür ciğerümi gamzen okı
    ara yürekde gör peykânı yok mı

    gözi hançerlerin boynuma çaldı
    ‘aceb ol zâlimün im’ânı yok mı

    su gibi kanumı toprağa kardun
    ne sanursın garîbün kanı yok mı

    cemâl-i hüsnüne mağrûr olursın
    kemâl-i hüsnünün noksânı yok mı

    begüm dehhânî’ye ölmezdin öndin
    tapuna irmeğe imkânı yok mı

    (bkz: mefâ’îlün mefâ’îlün fa’ûlün)

    divan şiirinin ilk izleri açık seçik görülebilir dehhânî'de. selçuklu saraylarında yazdığı şiirlerinde anadolu türkçesi'ni de kullanır; aynı zamanda doğu şiirinin renkli sembollerinden olan bahar mevsimi, gül-bülbül, işret meclisleri ile özlemlere, heveslere, umutlara ve içli yakınmalara da yer verir.
  • gün yüzünde hat belürse gözlerüm giryân olur
    hâle görünse kenâr-ı mâhda bârân olur

    la‘lün içün gözlerün birbirine hançer çeker
    ol iki mest arasında korkaram kim kan olur

    gül budagı gibi gülşende salınsan nâz ile
    karşuna başın salup serv-i revân hayrân olur

    zülfi üstinde gören der gûşe-i ebrûsını
    sâyesi tutmış cihânı nice hoş eyvân olur

    gizledi hattı dehânî hâtemin dilde dutar
    şimdi fitne devridür yok yere çok bühtân olur
  • dehhân yağcı demektir. yağ kelimesinin arapça karşılığı olan dühn kelimesinden gelir. kendisine yalaka manasında bir mahlas seçmeyeceğini tahmin ederek yağ alım satımı ile uğraştığını söyleyebiliriz.
  • ''bir kadehle sâki bizi gamdan azâd eyledi
    şâd olsun gönli ânun* gönlümü şâd eyledi'' beyitinin sahibi.
  • halk arasında "teacher denhani" olarak bilinir.

    yeni yetme şairlere taş çıkartır.

    "sabreyle gönül derdine dermân ire umma
    can atma oda bî-hüde cânân ire umma

    gözün sadefinden nice dürdâne dökersin
    şol dîşi güher dudağı mercân ire umma

    gel vasli dilersen ko bu feryâdı i bülbül
    gül gonca lebi ağzı gülistân ire umma "
  • 13. yy. türk şairidir..
    orta asya'dan göç ederek konya'ya yerleşmiş ve selçuklu döneminde 1. ve 3. alâeddin keykubad dönemlerinde yaşadığı düşünülmektedir.. türk klasik edebiyatının ilk örnekleri kendisine aittir.. yaşadığı dönemde daha çok farsça hakim olsa da ( özellikle divan edebiyatında fars şairlerle yarışmak ve onlara nazire yapmak adına ciddi bir farsça şiir akımı vardır ) o anlaşılır bir dilde türkçe şiirlere önem vermiştir ve eserlerini türkçe yazmıştır.. yine de sultan alâeddin keykubad tarafından emredilerek o dönemin ünlü iran şairi firdevsî tarafından yazılan şahnâme'nin bir benzerinin yazmıştır.. bugün maalesef bu eser yok..
    dehhânî kelime anlamı olarak "nakışçı" demektir.. bu ismi şiirlerinden dolayı almıştır..
  • selçuklu hükümdarının buyruğu ile selçuklu şehnamesi’ni kaleme almış horasanlı şair.
    20.000 beyitlik farsça bir eser olan selçuklu şehnamesi, henüz bulunamamıştır.

    doğu şiirinin etkileri göze çarpmaktadır. onun şiirinde gül ile bülbül, bahar, meclisler, efsaneler, destanlar, özlemler, acılar, hevesler mevcuttur. anadolu sahasında din dışı şiirin ilk örneklerini veren hoca dehhâni, şiirinde iran mitoloji kahramanları yerine hz. ali’ye yer vermiştir.

    türk edebiyatında ilk defa türkçe kaside yazan ve anadolu’da sultanlara sunan ilk kişi hoca dehhâni’dir. ayrıca hoca dehhâni, selçuklu sultanlarına sunulan son kasideyi de kaleme alan şairdir. hoca dehhâni, aynı zamanda çağının sosyal yaşamını, güzellik anlayışını ve ahlâk anlayışını divan şiirine ilk yansıtan şairdir. anadolu türkçesi’ni ustaca kullanan hoca dehhâni’nin 9 gazeli, bir adet de kasidesi bulunmaktadır.

    kaynakça:
    haluk ipekten, eski türk edebiyatı, dergah yayınları, 2007, istanbul
  • divan şiirinin ilk temsilcisidir
hesabın var mı? giriş yap