devlet adamı ^*

• anglo saksonlar devlet adamina statesman diyorlar fransizlar homme d'etat. bizim kulturumuzde devlet adami birini ovmek amaciyla soylenir. olumsuz yaklasani gormedim. devlet adamina olumlu da yaklasamazsin cunku ahaliden uzak durur. murat yetkin yaklasabilir. vatandas yaklasamaz, yaklasirsa devlet adamini kurcalayip bozar, tarihce sabittir. ahali ne diyor diyenden, “halk” diyenden devlet adami olmaz, populist olur. bizde kimin devlet adami olacagina hangi merci karar veriyor bilmiyorum ama devlet adamligi payesi ertugrul ozkok’te yayinlandiktan sonra yururluge girer. onaylanmis cok sayida devlet adamimiz vardir ama mesela babam bile hala devlet adami yoksunlugundan yakinir. hergun ajanstan sonra tekrar eder bu dusuncesini. kisisel adetidir, saygi gosteririz, “he valla” deriz.
• devlet adamligini ortaya ciktigi batida da cok yuksek perdeden ovenler vardir. en cok henry kissinger over. diplomasi adli lafi gereksiz uzattigi bir methiye bile yazmistir. devlet adamlari bunun icin diplomat gibi konusurlar, politikaci gibi degil. kissinger devlet adaminin sadece halktan degil akademiden de uzak durmasini salik verir. bilim, iktisat, sosyoloji bunlar kargadir, kulak vermeyin boyle seylere der. bu inanisa gore devlet adaminin tek bir bilgi kaynagi vardir; istihbarat. kendisi tarihin en buyuk devlet adamlarindan biridir. utopyamizin yazari thomas more devlet adami olamamistir mesela. kardinal wolsey bu onemli politik adama bakmis ve bir gun soyle seslenmistir; "sir, su can sıkıcı ahlaki hassasiyetlerin olmasa senden ne guzel devlet adami olurdu."
• yasayan en buyuk devlet adami henry kissinger, kutsal kitabi “the prince” olan sapkin real politik dininin gunumuzdeki peygamberidir. reel politik inanci, yonetimin, evrensel ahlakla ve hele hukuk’la birlikte yurutulemeyecegi temeline dayanir. bunun tek bir yolu vardir, evrensel ahlak ve hukuk ilkelerinin ustune yani disina cikmaktir. devlet adamlarinin buyuk bir imanla bagli oldugu reel politik denen dinin ilk sarti budur. "gerekiyorsa" ahlaka hukuka bakmadan yap. gerekiyorsa yasalarini hatta gerekiyorsa anayasayi gormezden gel. devletin cikari icin her yol mubahtir. devletin cikarinin ne oldugunu sen ben bilmeyiz, belirleyemeyiz. devlet adami bilir ve belirler. bunun icin sirlari vardir. o sirlarin arcana imperii mi arcana dominationis mi olduguna da sen ben karar veremeyiz. biz tebayiz, kul takimiyiz, aklimiz ermez oyle islere. neyin cikar olduguna, neyin gerekli olduguna, neyin sir olduguna onlar karar verir.
  mondros mutarekesinden iki gun sonra, bir alman gemisiyle topluca kacmadan bir gun once "savasa girmek kacinilmazdi. devletin yuce cikarlari oyle icap ettiriyordu." diyen talat pasa da iyi bir devlet adamiydi. costa gavras'in missing filmindeki amerikan buyukelcisi de gorkemli bir devlet adamidir. ne yapiyorsa devletin cikari icin yapmaktadir.