dinsel inançlar ve düşünceler tarihi

• mircea eliade 'nin üçleme kitaplarıdır. 1 - 2-3
  
  orjinal isim: histoire des croyances et des idées religieuses/1 del l'âge de la pierre aux mystéres d'eleusis
  
  tanıtım;
  
  "eliade, dinsel inançlar ve düşünceler tarihi isimli bu üç ciltlik eserinde, 1933'ten itibaren belirli aralıklarla bükreş üniversitesi, ecole des hautes etudes ve chicago üniversitesi'nde verdiği dinler tarihi derslerini bizlerle paylaşıyor. yazar, dinler tarihine giriş'te kutsalın diyalektiğini ve morfolojisini tartışmıştı; bu ciltleri ise farklı bir bakış açısıyla tasarlamış. bir yandan kutsalın tezahürlerini zamandizinsel bir düzen içinde çözümlüyor, bir yandan da dinsel inançlar ve düşünceler tarihine yapılmış en büyük katkıları, dinsel geleneklerdeki köklü dönüşümleri gün ışığına çıkarmaya çalışıyor.
  eliade'ye göre din tarihçisi için kutsalın her tezahürü büyük önem taşır; her ayin, her mit, her inanç ya da tanri figürü kutsalın deneyimlenmesini yansıtır ve dolayısıyla varolma, anlam ve hakikat kavramlarını gündeme getiri. "kutsal", insan bilincinin tarihinde bir aşama değil, bilincin yapısı içinde bir unsurdur. kültürün en arkaik düzeylerinde insan olarak yaşamak kendi içinde bir dinsel eylemdir; çünkü beslenmenin, cinsel hayatın ve çalışmanın ayinsel bir değeri vardır. başka bir deyişle insan olmak ya da insan haline gelmek bizatihi "dinle ilişkili" olmak demektir. yine eliade'ye göre, insan zihninin, indirgenemez gerçek bir şeyin mevcudiyeti kanısı olmaksızın nasıl işleyebileceğini hayal etmek güçtür; insanın deneyimlerine ve dürtülerine bir anlam yüklemeden bilincin nasıl ortaya çıkabileceğini düşünmek olanaksızdır. gerçek ve anlamlı bir dünya bilinci, kutsallığın keşfiyle yakından ilintilidir. insan zihni gerçek, güçlü, zengin ve anlamlı olarak ortaya çıkanla bu niteliklerden yoksun olan -yani şeylerin kaotik ve tehlikeli akışı, onların rastlantısal ve anlamsız beliriş ve yok oluşları- arasındaki farklı kutsalın deneyimi sayesinde yakalayabilmiştir."
  
  edit: 2. nolu kitap için verilen link kitap satış sitesinin kitabı satıştan kaldırması ile ölmüş. 1 ve 3 halen satışta, linkler sağlam.
• tam bir tarih kitabı formatında yazılmış üçleme. insan bekliyor ki dinler şöyle gelişmiştir, şuradan başlamıştır, insanlar şu yüzden inanmıştır, peygamberler-büyücüler şöyle gelişip serpilmiştir... böyle sosyoekonomik açıklamalar bekliyor. mesela alaeddin şenel'in insanlık tarihi kitabında olduğu gibi. ama tam bir tarih kitabı olduğunu söylemiştim. yeryüzünde herhalde bilimsel araştırılması yapılmış ne kadar inanç varsa hepsinin kronolonik gelişimini tanrıları, destanları ve elçilerini de uzun uzun anlatarak -bu da çok geniş bir özel isim kargaşası yaratıyor- anlatmış eliade bey. bu tarz seviyorsanız okuyun; ama benim dediğimi arıyorsanız alaeddin bey'inki gibi kitaplara yönelebilirsiniz.
• yazı dilini oldukça iyi bulduğum bir kitap. başından sonuna insanın inanç tarihini en kapsamlı şekilde ortaya koyuyor. üç ciltlik bu setin henüz birincisini yarıladım. öğrenecek daha çok şey var.
• sonuna kadar keyif alarak okuduğum, oldukça bilgilendirici bir seridir. lakin anladığım kadarıyla kitap başta tasarlandığı gibi tamamlanamamıştır. çünkü başlarda, kitabın günümüzdeki hiyerofani görüngülerini de ele alacağı yönünde bilgilendirmeler varken üçüncü kitap tibet inançlarıyla sona eriyor. gerçi üçüncü kitabın girişinde eliade sağlık sorunları nedeniyle bu cildin geciktiğini ve son kitapta bahsettiğim konuyu ele alacağını belirtiyor. belki de dört ciltlik bir seri olması planlanır iken tamamlanamamıştır. ama her halükarda inanç konusuna ilgi duyanların başvurabileceği bir eserdir.