*

  • soylu aztek bagyani. simdinin meksikalilari arasinda kurtarici, meksikalilarin annesi yahut hain kaltak kari olarak bilinir. hernan cortes'le (mecburen) evlenmis, evlenmekle kalmayip dunyaya ikinci bir cortes yaratigi* getirmistir. bir kisim amerikali bu evliligi halkini olumden kurtarmak icin yapilan cok soylu bir davranis olarak nitelendirirken, cogunluk sadece bir got kurtarma cabasi olarak gorur.

    dona marina, malinaali tepenal, malintzin gibi degisik isimlerle anilir. la malinche, bu sayin bayanin yerli dildeki asil adidir.
  • hernan cortes ile evliliğinden doğan çocuğu mestizoların atasıdır.
    (bkz: mestizo)
  • aslen bir köledir kendisi. soylulugu sikimden aşağı kasımpaşadır. hem aztekçe hem de mayaca bilmesi sebebiyle hernan cortes tarafından kanat gerilmiş ve hem siyasi hem de cinsel amaçları doğrultusunda kullanılmıştır. ayrıca şu an ispanyolca'da malinche'nin kelime anlamı hain'dir.
  • hernan cortes'in amerika fetihlerinde rehberi, tercümanı, aşığı olan aztekli hatun. la malinche ve cortes'in çocukları tarihteki ilk mestizo olarak geçmektedir. la malinche de bir nahua insanıdır. ayrıca günümüz meksika'sında dahi "hain" olarak adlandırılır. lakin meksikan feminist kısmı kendisini kültürler arasında sıkışmış bir kurban olarak görürler.
  • meksika körfezi bölgesinden nahualı kadın, meksika’nın ispanyol konkistadorlar tarafından ele geçirilmesi sürecinde önemli rol oynamış ve hernán cortés’ın çevirmeni, danışmanı ve nikahsız karısıdır. cortés’den doğan çocuğu, avrupalı ve yerel halkların karışımı olan mestizoların ilk temsilcisi sayılır. bugün meksika’da la malinche hala çok zıt özellikleriyle gündemde yer alır. çoğunlukla halkına ihanet eden bir hain olarak değerlendirilse de yeni meksika ulusunun sembolik anası olarak da değerlendirilmektedir. isminden türetilen malinchista kelimesi, meksika’da hain anlamında kullanılmaktadır.
    gençliğiyle ilgili çok az bilgi bulunmaktadır. hayatı hakkında bilinenlerin çoğu cortés’in resmi tarih yazarı olan francisco lópez de gómara ve ispanyol konkistadorların yazdıklarından öğrenilmiştir.
    díaz’a göre malinche, bugünkü coatzacoalcos’da bulunan paynala kralının kızıdır. aztek imparatorluğu ile mayalar arasındaki bu bölge o dönemde sınır bölgesi olarak kabul edilmektedir. gençliğinde, babası öldükten sonra annesi yeniden evlenmiş ve yeni evlilikten doğan bir erkek evlatın saltanatı önünde engel olmaması için xicalango’daki maya köle tacirlerine satılmış ya da verilmiştir. díaz’a göre malinche’nin ailesi, kent halkını kandırmak için yakın zamanda ölen bir kölenin çocuğunu malinche olarak göstermişlerdir.
    malinche ilk kez nisan 1519 tarihinde potonchan’daki maya kralı chontal tarafından ispanyollara armağan olarak verilen yirmi köle kız arasında avrupalılarla temas eder. o dönemdeki yaşı tam olarak bilinmemekle beraber yirmili yaşlarda olduğu düşünülmektedir. ayrıca çarpıcı güzelliğiyle avrupalıların dikkatini hemen çekmiştir. cortés’in onu özellikle seçip düzenlediği seferdeki en yetkili asil olan alonzo hernando puertocarrero’ya hediye etmesi bunun bir işaretidir. puertocarrero’nun ispanya kralı v. carlos’un sarayına cortés’in elçisi olarak gidince cortés onu kendisine alacaktır.
    o dönemdeki yerli ve ispanyol kaynaklarına göre birkaç hafta içinde genç kadın o dönemde iletişim dili olan nahuatl dilinden maya diline çeviri yapmaya başlar. ispanyol rahip gerónimo de aguilar maya dilini anlayabildiği için malinche ile birlikte cortés’in tercümanları olurlar. daha sonra la malinche ispanyolca öğrenince tek tercüman olacaktır.
    1519 yılının sonlarına doğru ispanyollar, aztek başkenti tenochtitlan’a yerleştiklerinde la malinche’in azteklerle ispanyollar arasında tercümanlık yapacak kadar ispanyolca bildiğini görüyoruz. dönemin kaynaklarında la malinche’in azteklerin küçük ispanyol ordusunu yoketme planlarını öğrenip cortés’i uyardığı ve hatta aztekleri tuzağa düşürmek için onlardan gibi davrandığı anlatılır. 1521 yılında tenochtitlan’ın düşmesi ve 1522 yılında oğlu don martín cortés’in doğmasından sonra la malinche ile ilgili yazılanlarda bir kopukluk yaşanır. cortés'in 1524-26 yılları arasında çıktığı başarısız honduras seferinde la malinche yeniden görülür. yucatán ormanlarındaki sefer sırasında ispanyol hidalgo juan jaramillo ile evlenecektir. bundan sonra kendisine dair bilgi bulunmamaktadır. hatta ölüm tarihinde bile belirsizlik vardır. bazı kaynaklar ölüm tarihini 1529 olarak verirken bazıları 1551 olarak bildirmektedir.
    konkistadorlar için güvenilir bir tercümana sahip olmak çok önemliydi. bernal díaz del castillo, bizzat gördüklerini yazdığı eserde büyük hanımefendi doña marina olarak bahsettiği la malinche olmasaydı yeni ispanya’da ve meksika’da kimsenin ne dediğini anlayamayacaklarını aktarır. diğer bir konkistador olan rodríguez de ocana fetihlerdeki başarılarının önce tanrının sonra da doña marina sayesinde olduğunu aktarır.
    la malinche ile ilgili yerel halkın yazdıkları ise daha ilginçtir. tlaxcala el yazmalarında cortés neredeyse yanında o olmadan resmedilmezken la malinche tek başına karar yetkisine sahip olarak resmedilmiştir.
    la malinche’yi sarmalayan gizem isminde de görülür. doğumdaki gerçek ismi bilinmezken, ilk olarak ispanyollara hediye edilen kızların arasındayken vaftiz edilince yaygın bir ispanyol kadın adı olan marina ismi verilmiştir. nahua halkı tarafından malintzin olarak tanındığı bilinmektedir. ispanyollar tarafından neden marina olarak çağrıldığını bilinmiyor, malintzin ismine en yakın ispanyol isim olan malinche ismi bu yüzden verilmiş olabilir. bazı yerel halklar tarafından cortés’e de malinche denildiğinden hareketle mãlin’in komutanı anlamına geldiği ve marina için kullanılmadığı da iddia edilmektedir.
    malinchismo deyimi günümüzde meksika’da kendi vatanlarına ve halkına ihanet eden kişiler için kullanılmaktadır. aynı zamanda özellikle avrupalılarla kültürlerini paylaşan ve onlarla evlenenler de bu şekilde tanımlanmaktadır. genel kanının aksine bazı tarihçiler la malinche’nin halkını koruduğunu iddia ederek tercümanlık yaptığı zamanlarda iki tarafın da çıkarlarını düşünerek orta yolun bulunmasını sağladığını savunurlar. bu bakış açısına göre, yerel halkla iletişim kuramamış olacak olan ispanyollar daha vahşi ve acımasız olabilecektir. aztek imparatorluğunun yıkılmış olmasına rağmen yerel kültürlerin ve tarihin kaybolmamasını buna bağlayanlar vardır. ancak bu fikre karşı olarak eğer yerel halkla iletişim kurulmasaydı cortes’in bu kadar çabuk fetihleri tamamlayamayacağı, uzun vadede de azteklerin yeni savaş aletlerine ve yöntemlerine uyum sağlayabileceği ileri sürülmektedir.
    la malinche latin amerikalı sanatçılar tarafından farklı şekillerde yansıtılmıştır. son dönemlerde daha çok meksika ulusunun iyiliğini isteyen ve sanki meryem ana ile özdeşleştirilen bir hale bürünse de genel olarak halkına ihanet etmiş bir hain olarak görülür.
  • kadın namusu ile vatan, ulus ve milliyetçilik kavramlarının yüzyıllardır nasıl iç içe geçmiş olduğunun kanıtıdır la malinche. bu yüzden de kişisel çıkarları için düşman safına geçen; vatanını satan ve ancak bir metres olabilmiş bir kadın olarak yansıtılan tarihi bir karakterdir. iki yüzlü tarih algımızın kanıtıdır. tarih boyunca düşman safına geçmiş binlerce erkek karakter de vardır ama hiçbirinin namusunu veya vatanını nasıl satıp da düşman koynuna girdiğini konuşmayız. ''düşmanı'' olan bir halktan biriyle birlikte olmuş bir erkeğin zorlandığını düşünmeyiz ne de olsa. oysa kadın öyle mi? tecavüze uğramış olsa bile metres metrestir, değil mi?

    hernan cortes, aztekleri belki gerçekten de onun sayesinde yenmiştir ama yüzyıllar geçmiş olsa bile kimse onun nasıl esir edildiğine veya ailesi tarafından ispanyollara köle olarak verildiğine odaklanmaz. odaklanılan tek şey olayın sonunda metres olmuş olmasıdır. öyle ki günümüzde hala la malinche'nin ''metresliği'' yerlileri aşağılamak için kullanılır.
  • "- la malinche, meksika'nın ele geçirilişi sırasında yerlilere karşı cortes'in* tarafını tutmuş ona yardım etmişti. tıpkı şimdi sizin bana yardım ettiğiniz gibi." miguel angel asturias - yeşil papa
  • aslinda ilk basta sadece nahuatl ve maya dili bilmektedir. cortes, cevirmen olarak maya dili bilen eski esir geronimo de aguilar'i kullanir. ispanyolcadan mayaya oradan da nahuatl hatta aztek soylularinin konustugu tecpillatolli'ye ceviri yapar. bu yuzden kendisinin aslen aztek soylusu da oldugunu dusunulur. la malinche zamanla ispanyolca ogrenir ve geronimo de aguilar'a ihtiyac kalmaz.

    halkini sattigi icin hain olarak gorulur bugun dahi meksikada meksikali biri yabanciya ulkesini satarsa ona asagilamak amacli malinche denir. hatta "hijo de la chingada" (chingada malinche'nin mahlasi) motomot cevirisi "chingada'nin oglu" olsa da meksikada bir nevi "orospu cocugu" seklinde kullanilir. bu sadece meksika'ya ozgudur castellano konusulan yerde duyamazsiniz.

    simdi bazilari aguilar nasil mayaca ogrenmis diye sorabilir. geronimolu aguilar da 1511 yilinda yucatan aciklarinda gemilerinin batmasi sonucu mayalarin eline esir dusmus ve maya tanrilarina kurban edilecekken bir arkadasiyla kacmayi basarir. ancak bir baska maya kabilesinin elinde kole olur. burada maya dilini ve kulturunu ogrenmis zamanla da kabilenin savas komutani mertebesine yukselir. bilinenin aksine la malinche ve cortes'in cocuklari ilk mestizo degil aguilar'in cocuklari ilk mestizolar olarak varsayilirlar.
  • (bkz: missandei)
hesabın var mı? giriş yap