donald crowhurst

• the mercy ve crowhurst filmlerinde de hikayesi işlenmiş olan ingiliz girişimci iş adamı, amatör denizci.
• "havacılık kuralları kanla yazılmıştır" diye bir laf var. nicelik olarak olmasa da nitelik olarak denizcilikte de aynı durum söz konusu.
  
  1932 doğumlu crowhurst aslında denizciliği amatör olarak yapan bir iş adamıdır. 37 yaşında iken sunday times golden globe race adlı, dünyayı yelkenle turlama yarışına katılmak için kendi trimaran'ını üretir. gerekli bütçe için evini ve şirketini yani tüm malvarlığını ipotek ettirir. çünkü o zamana kadar bir trimaran ile böyle bir yarışa katılan olmamıştır. trimaran üç gövdeli yapısıyla klasik tek gövdeli yelkenlilerden daha büyük hacimde yelken alanı ve geniş gövdesi ile stabilite sağlamakta bu sayede hız rekoru kıracağını düşünmektedir. bununla birlikte geniş ve düz gövdenin dezavantajı bir kez alabora olduğunda bir daha kendi olanaklarınla tekneyi kaldırmanın imkansız olduğudur. bunun için kendi tasarımı bir yüzdürücü balonu ana direğin ucuna sabitler. tekne fırtınada devrilip 90 derece yan yattığında, yani ana direk suyla paralel olduğunda direğin ucundaki su sensörleri sayesinde balon şişecek ve direği kaldırıp, teknenin düzelmesine yardımcı olacaktı. (bu balon olmadan batılırsa ne olur görmek için kendi yaşadığım tecrübeyi meraklıları ile paylaşıyorum)
  
  yarışın kuralları basit. 1 haziran 31 ekim arasında istediğin bir tarihte yarışa başlayabilirsin. tek başına bir yelkenlide olacaksın ve hiç karaya çıkmadan dünyanın etrafında bir tur atıp başladığın noktaya döneceksin. her bitiren bir altın küre alır en hızlı bitiren ise 5.000 pound alır (bugünün yaklaşık 100.000 pound'u) yarışın yaklaşık 10-12 ay sürmesi planlanıyor.
  
  ingiltere'nin güneyindeki devon kasabasından başlanıp güneye ekvator çizgisine yaklaşılacak, atlas okyanusunun güneyinden afrika biter bitmez, ümit burnu geçilip aynı enlem üzerinde kalarak doğuya gidilip dünya dönülecek, bu sefer haritanın sol kısmından çıkılıp, güney amerika'nın batısında yukarı tırmanılarak tekrar ingiltere'de yarış bitirilecek. (rota)
  
  crowhurst teknesini tasarlıyor ama yarışın son günü 31 ekim'e yetişmesi imkansız. crowhurst'ün içine yelken aşkı düşmüş bir kere, bir de ucunda çok prestijli bir ödülün de motivasyonu ile amatör denizciliğine bakmadan çok büyük bir karar vererek, kervan yolda düzülür diyerek, teknesinin bir çok eksiği olmasına rağmen tam 31 ekim günü son dakikada yarışa dahil oluyor ve teknesini suya indiriyor.
  
  e dünya seyahati bu boru değil. bu arada ne tesadüftür ki en büyük denizcilerimizden sadun boro aynı tarihlerde karısı ile birlikte donald crowhurst gibi dünyayı dolaşmakta, seyahat notlarını da sponsoru hürriyet gazetesinde biz türklerle paylaşmaktaydı. (bu seyahati anlatan pupa yelken adlı kitabı okumanızı tavsiye ederim) donald crowhurst yarışa başlar başlamaz doğal olarak dünya kadar problemle karşılaşır. teknesi idareten konulan dandik contalar yüzünden sürekli su alır, crowhurst sürekli su boşaltmaktan başka işlerle ilgilenemez bile. jenaratörü bozulur, tahmin edemediği bir titreşim yüzünden vidalar sürekli açılır durur, fırtınada direk ucundaki yüzdürücü tamir edilemeyecek şekilde bozulur. artık alabora olursa tekneyi düze çevirme şansı yoktur. tahmin ettiği 12 knot'lık hızın yarısını yapabiliyordur.
  
  iki ay geçmeden crowhurst bu tekne ile bu yarışı bitiremeyeceğini anlar. ancak o sırada yarışın sponsoru sunday times gazetesi olayı parlatmıştır çoktan. herkes kendi teknesini yapıp dünyayı dolaşan bu amatör denizciyi merak ediyordur. bbc yarış notlarını alması için ses kayıt cihazı dahi vermiştir crowhurst'e. böyle bir durumda yarışı bırakıp kös kös geri dönmek rezil olmak anlamına gelecektir. ayrıca ondan daha önemli olan ise geri dönerse, ipotekte olan şirketi de evi de elden gidecek, sefaleti başlayacaktır. bu yüzden inanılmaz bir karar verir ve telsizden ondan rapor bekleyen gazeteye dünya seyahatine devam ediyormuş gibi bir rota notları vermeye başlar. tabi verdiği sahte ama tutarlı bilgiler yüzünden gazeteler yarışa en geç başlayan crowhurst'ün herkesten hızlı bir şekilde ilerlediğini, bu gidişle en hızlı onun bitireceğini yazar boyuna. herkes crowhurst'ü daha da ilgiyle izlemeye başlar. crowhurst üzerindeki baskılar artar.
  
  yarışı bırakamadığı için planı şudur: güney atlantik okyanusunda sekiz çizerek yavaş yavaş dolaşayım, sonra sanki dönüp de gelmişim gibi kuzeye tırmanır yarışı sonuncu olarak bitiririm. çünkü kimse sonuncunun seyir rotasını sorgulamaz. böylece evim ve işimden olmamak için dünya seyahatini bitirmiş rolü yapabilirim. bunu da uygular. (bu görselde crowhurst'ün rotasını ve olması gereken rotayı görebilirsiniz) telsizi kapatır. hatta arjantin'de karaya çıkıp, teknesinin gövdesinden birini tamir dahi eder kuralları iyice boşlayarak. yarışı merakla izleyen dünya, tabi bu adam şimdi ümit burnunu geçecek, atlantiğin en güneyinde, telsizin çalışmaması normal diye crowhurst'ün dünyayı dolaştığını sanmaya devam eder. tabi crowhurst arada sırada nerde olduğu ile ilgili sahte rota bilgilerini iletmektedir telsizden.
  
  kader ise ağlarını örmüştür. toplam 9 yarışmacının 5'i zaten ilk aylarda diskalifiye olmuştur. ki crowhurst haricindeki kalan 8 denizci tüm dünyanın tanıdığı profesyonel denizcilerdir. crowhurst bu ekibin en çömezi ve amatörü olarak herkes tarafında merak edilmektedir. 22 nisan'da yani crowhurst'ün yarışa başladığının altıncı ayında robin knox-johnston yarışı tamamlar. crowhurst kalan dörtlünün sonuncusu olmayı kafaya koysa da aylar geçtikçe diğer iki yarışmacı da diskalifiye olunca otomatikman ikinciliğe yükselir. daha da kötüsü verdiği sahte veriler yüzünden belki de en hızlı o bitirmiş olacaktır.
  
  bundan sonrası denizciliğin neden sağlam bir psikoloji ile yapılması gerekliliğinin bir kanıtı adeta. crowhurst bunalıma düşer. "kozmik bir varlık var ve ona dönüşeceğim" der. günlüğünde çok detaylı yazar acayip teorilerini. korkunç bir durumdadır. yarışı ne bırakabiliyor ne de bitirebiliyordur. bitirse otomatikman dereceye girecek ve sahtekarlığı illa ki anlaşılacaktır. seyir loglarını tuttursa arjantin'de karaya çıktığı anlaşılacak. bunalımın etkisi iyice artar ve 29 haziran'da ara sıra telsizle verdiği bilgileri keser. herkes karada onu karşılamayı beklerken crowhurst ile irtibat kesilmiştir. 1 temmuz'da günlüğüne son girişi yapar. 10 temmuz'da da sürüklenen teknesi panama kanalı'nın üstündeki cayman adaları'nda bulunur. crowhurst'ten günlükleri dışında haber alınamaz. teknenin koca seyir saati'de kayıptır.
  
  tabi haber patlar. komplo teorileri devreye girer. hitler gibi crowhurst'ün de aslında bir latin adasında mis gibi yaşadığına inananlar bile olur. iki teori ön plana çıkar. ilki crowhurst'ün girdiği mali ve fikri bunalım ile denize atlayıp intihar ettiğidir. günlükteki bilgiler bu teoriyi güçlendiriyordur. son satırları aşağıdaki gibidir:
  
  ı will only resign this game / if you agree that / the next occasion that this / game is played / it will be played / according to the / rules that are devised by / my great god who has / revealed at last to his son / not only the exact nature / of the reason for games but / has also revealed the truth of / the way of the ending of the / next game that / ıt is finished / ıt is finished / ıt ıs the mercy
  
  "oyun bitti" yazmıştır yazmasına ama yazdıklarını , aslında oyunu artık bitirip bütün gerçeği kamuoyuna açıklamaya karar verdiğine kanıt olarak anlayanlar da vardır. onların ve en başta karısının teorisi crowhurst'ün düşmüş de olabileceğidir. karısı zaten tüm medyayla birlikte onu merak eden insanların kocası üzerinde korkunç bir baskı oluşturan ilgisini suçlar kocasının kaybolması ile ilgili. eh pek haksız da değildir. crowhurst'ün tipine baktığınızda karşınızda bir denizci yerine ortaokul coğrafyacısı tipinde bir adam görüyorsunuz. güçlü ve atletik gözükmüyor ama zekasına güveniyor. karısı olaydan sonra anlatıyor, crowhurst kendine hep böyle imkansız hedefler koyup zekası ile onlara ulaşmaya çalışırmış ve yaparmış da. ancak insanların vahşi ilgisi yüzünden son hedefinden cayamamış ve adeta bile bile ölüme gitmiştir.
  
  yelkenli ile yapılan okyanus ötesi seyahatler denizcilik bilgisi, beceri, cesaret, güç, doğru ekipman, rüzgar bilgisi, navigasyon bilgisi gibi yeteneklerin yanında psikolojik dayanıklılık da gerektiriyor. denizde kontrol edemediğiniz ve aklınıza gelmeyecek kadar acayip şartlar ile yüzleşip ölümle sınanan denizcilerin psikolojik durumuna göre hayatta kalma şansı değişebiliyor. bu ilginç hikayelerin nadiren olduğunu düşünüyorsanız yanılırsınız. daha geçen eylül'de hint okyanusu'nda önce yelkenlerini sonra motorunu kaybedip günlerce sürüklenen, sonra bir yağ tankeri tarafından kurtarılırken hem sakatlanan hem de pasaport, telefon, para, tekne dahil her şeyini kaybeden danimarkalı denizcinin hindistan'da biten ibretlik hikayesini öğrendik. meraklıları buradan seyredebilir.
  
  tüm çabalarıyla saygıyı hak eden denizci abimiz ve trajik hikayesi 50 yıl sonra bugün bile popülerliğini korumaktadır. hakkında filmler, diziler, belgeseller, podcastler yapılmış kitaplar yazılmıştır. bitiremediği yarışın parası abimiz adına açılan bir vakfa bağışlanmıştır. aşağıda onun hakkındaki en popüler bazı eserleri paylaşıyorum. karadakiler yere bakarken denizciler gökyüzüne bakarlarmış. denizciler ve denizciliğe ilgi duyanlara öneririm:
  
  kitap: off the deep end: a history of madness at sea
  film: crowhurst (2017)
  film: the mercy (2018)
  belgesel: deep water (2006)