drakonik ay ^*

• ay'ın, dünya'nın çevresinde bir tam tur atması için geçen süre.
  yaklaşık 27 gün 5 saat 5 dakika 35.8 saniye (27.212220 gün)
  bu süreye ay'ın yıldızıl dönemi de denilir.
  
  çoğunlukla ay'ın kavuşum dönemi ile karıştırılabilir, ama oldukça farklı kavramlardır. ay'ın kavuşum dönemi ay'ın evrelerini doğurur ve dönemi drakonik ay'dan daha uzundur. (bkz: ayın evreleri)
  
  ay, malumunuz dünya etrafında dolanır. bu dolandığı yörüngeye ay yörüngesi diyelim.
  dünya da güneş etrafında dolanır ki, buna da dünya yörüngesi diyelim.
  
  eğer ay yörüngemiz ile dünya yörüngemiz, 3 boyutlu uzayımızda aynı düzlemde olsalardı, bu yörüngelerin üst üste (çakışık) olmalarını beklerdik. hatta bu durumda her ay 1 güneş tutulması, bir de ay tutulması görmeyi beklerdik. ancak durum böyle değil.
  
  bunun sebebi ay yörüngesinin, dünya yörüngesi ile arasındaki eğimdir. (bu eğim ortalama 5.145 derecedir.)
  bu eğim bize şunu söyler. uzayda iki tane elips var. bu elipsler çakışık değil, küçük olanın odağı, büyük olanın üstünde hareket ediyor. ne demek bu? bu iki elips iki farklı noktadan kesişiyor demek oluyor. işte bu kesişme noktalarına "düğüm" denilir. birine "iniş düğümü" diğerine de "çıkış düğümü" denilir. (çünkü güneş sistemine kuzeyden bakınca, düğümlerden birinden geçince ay, dünya yörüngesinin kuzeyine "çıkıyor", diğerinde de güneyine "iniyor") bu iki düğüm arasında 180 derecelik bir fark olması gerektiğine göre, ay'ın bir tam tur tamamlaması için aynı düğüm noktasından iki kez geçmesi gerekir. işte bu turu tamamlamak için geçen süreye drakonik ay denilir.
  
  drakonik ay terimi, tabii ki dilimize tercüme edilmiştir ve gavurlar buna draconic month ya da nodical month derler. nodical denmesinin sebebi, iki düğüm arasında geçen süre olması. ki düğüm kelimesinin ingilizcesi node olduğundan, nodical month'ın chicken translational tercümesi "düğümsel ay" olur.
  
  draconic month denmesinin sebebi ise hem biraz bâtıl, hem de biraz bilimsel.
  
  dedik ki eğer ay yörüngesiyle dünya yörüngesi arasında eğim olmasaydı, her ay, tutulma beklerdik. o zaman eğim olduğuna göre, sadece ay'ın, düğümler noktalarında, yani yörüngelerin kesiştiği noktalarda tutulma göstermesini bekleriz. ki doğru da, durum gerçekten böyle gerçekleşiyor. ama problem, bu sefer de düğümler noktası sürekli aynı yerde durmuyor.
  
  güneş'in ay'ın yörüngesi üzerinde çevrimsel (ve kütleçekimsel) bir takım etkileri vardır. bunlar, yörüngenin "dönmesine" sebep olur, ki bu sadece ay yörüngesine özel değildir ve bunlara genel olarak presesyon^* denilir. bu presesyondan dolayı, düğümler doğrusu batı yönünde (retrograt yönde, yani kuzeyden bakılınca saat yönünde) yılda 19.36 derecelik bir kayma yapar. yani ay yörüngemiz kendi etrafında "döner". burdan basit bir hesapla, bu kaymanın periyodu görülebilir.
  
  360/19 = ~18 yıl. (tam süresi 18.6 yıldır)
  
  şimdi gelelim tekrar tutulmaya. düğümler noktalarını hayali bir doğruyla birleştirirsek buna düğümler doğrusu diyebiliriz. eğer ay düğümler doğrusu üzerindeyse (yani iki düğüm noktasından birindeyse) ve bu doğru, dünya'dan güneş'e doğru uzanacak şekilde konumlanmışsa, o zaman bir tutulma koşulumuz var demektir! işte, meşhur tutulma koşulu budur.
  
  peki, neden "draconic" dendiğinde kalmıştık. işte ay, bu düğümlerde (nodes) bulunduğunda ay (ya da güneş) görülmediğinden, eskiden insanlar, bir ejderhanın gelip ay'ı (ya da güneş'i) yuttuğuna inanırlarmış. işin draco^* kısmı da bundan geliyor. hatta çinlilerde güneş tutulması o kadar ciddiye alınırmış ki, tutulma gerçekleştiğinde çeşitli davullarla vs. gürültü yapıp güneş'i yutan ejderhayı korkutmaya çalışırlarmış. böylece ejderhanın güneş'i geri çıkarmasını umarlarmış. günümüz ejderha figürlü geleneksel çin koreografilerinin çoğu da bu ve türevi durumlardan kaynaklanmaktadır. (bkz: draconic)
  
  not: bu entry 28 şubat 2016 ekşisözlük direnişi süresince katalanca olarak sunulmuştur. (bkz: bütün entry'lerini katalancaya çevirmek) bundan çok daha kaliteli yüzbinlerce entry bu süreçte yok olmuştur. bir zamanlar devletin milletini ebleh yerine koyması yasaktı, bazı yasaklar özlenebiliyormuş.
• ayın bir düğüm noktasından ard arda iki geçişi arasında geçen süreye denir ve önceki entryde de belirtildiği gibi 27.2122 gündür. ama ayın yıldızıl dönemi ya da yıldız ayıyla farklı şeyler olup yıldız ayı 27.32166 gündür. hesabını yazmaya çok üşendim merak eden olursa editler yazarım.