dry sump

• ing. kartersiz yağlama. yağ, karter yerine harici bir depoda biriktirilir ve yağ pompası ile devridaim edilir. karterli olanına ise wet sump adı verilir.
• bir yağlama sistemi.^* ağırlık merkezini alçaltmak için bazı spor otomobillerde tercih edilir. motorun altında yağ karteri olmadığından, motor bir 15-20cm daha aşağıya yerleştirilebilir.
  
  onun dışında jet motorlarında kullanılıyor. jet motorunda yağ karteri biraz abuk kalır zaten.
• kuru ya da kartersiz yağlama olarak bilinen yağlama sistemi. spor otomobillerin haricinde tekerlekli zırhlı personel taşıyıcılarda^* da kullanılır.
  
  spor otomobillerin aksine buradaki amaç aracın yerden yüksekliğini kısıtlamaktır. çünkü askeri standartlar aracın yerden yüksekliğinin belli bir eşiği aşmasını istemez ki hedef olma ihtimali azalsın.
  
  diferansiyel ekseni ise gövdenin alt zeminini limitlediğinden dolayı, motorun yerleştirileceği gövde belli bir zemin yüksekliğinin altına inemez. askeri araçlarda balistik gereksinimler gereği motor şanzıman çifti şasenin değil gövdenin üzerine oturtulur ve egzoz, soğutma hava emiş ve soğutma fanının arayüzleri haricinde tamamen zırhla kaplandığı bir motor bölmesinin içine yerleştiririlir.
  
  buradaki amaç özellikle soğutma radyatörünün mermilerle delinerek aracın mobilitesinin ortadan kalkmasını engellemektir.
  
  paletli araçlarda tekerlekli araçlara nazaran dry sump kullanılmamasının nedeni ise cer dişli ekseninin hali hazırda zaten gövde tabanının hayli üstünde olmasıdır. bu da motor bölmesinin tavan taban mesafesinin tekerlekli araç gövdesine nazaran daha yüksek olmasını sağlar. bu nedenle de dry sump kullanmaya gerek kalmaz.
  
  dry sump kullanıldığında, motorun karteri ortadan kalktığından dolayı motor daha da aşağıya indirilebiliyor. böylece yüksekliği daha dar olan tekerlekli araç gövdesine yerleşimi kolaylaşıyor.
  
  burada aklınıza şu soru gelebilir diferansiyel aksı gövdenin dışındayken motorun içinde kalması durumunda güç iletimi nasıl sağlanır?
  
  bunun için de tcase olarak kısaltılan transfer case denen sistem şanzıman çıkışına konumlandırılır. altlı üstlü konumlanmış her zaman sadece ikisi aktif, esnek tork talebine göre üç dişlisi de olabilen tcase, şanzımandan aldığı çıkış torkunu diferansiyel ekseni hizasına getirerek şaftlar aracılığıyla gücü diferansiyellere oradan da şaftlara iletir.
  
  konudan sapmamak adına dry sump sistemine geri dönecek olursak, karterden kazanılan alanı bir yağ tankı olarak motor bölmesinden daha yüksek bir hizaya konumlamak durumunda kalırsınız. yağın motor içindeki devri daimi genellikle iki pompayla sağlanır. bunlardan ilki scavenge pump denilen ve krank hizasından yağı emerek sürekli tankta yağ tutan pompadır. çünkü tank krank seviyesinden yukarıda konumlandırıldığından dolayı, yerçekimi nedeniyle yağ kranka akmak isteyecek scavenge pump ise ters basınçlandırarak bunu engelleyecektir.
  
  genellikle bir yağ soğutucu ısı eşanjörü ise tankla scavenge pump çıkışı arasına konumlandırılarak yağ tanka girmeden soğutulur. çünkü yağ sadece sürtünmeyi azaltmaz aynı zamanda motorun soğumasını da sağlar. özellikle piston gibi hareketli parçalar ancak yağla soğur çünkü hareketli parçanın içinden su kanalı geçemez.
  
  ikinci pompa ise tankın çıkışına konumlandırılarak motorun yağ giriş noktalarına basılır. sistemde dolaşan yağ en son krank case içine akar ve scavenge pump tarafından emilerek döngü sağlanır.
  
  yağ filtresi ise motor üzerinde ya motora girmeden ya da girip çıkacak çalışacağı bir noktaya konumlandırılır. yağ pompaları genelde motor pto’sundan ya da direkt fead tarafından sürülür ama hareket serbestisi olmayan durumlarda clutch ve kardan mili de kullanılabilir.