*

  • evrendeki her turlu enerjinin milyonlarca yil sonra en basit enerji formu olan sabit isiya donusup, evreni* neticelendirmesi
  • (bkz: entropi)
  • bu konu asimov'un son soru hikayesinde ilginc bir bicimde islenmistir.
  • kenan evren'in evinde resim yaparken tiner tutu$masi sonucu cikan bir yangindan dolayi olmesi sonrasi potansiyel gazete man$eti..
  • istatistiksel mekanikte irreversible process diye nitelendirilien olaylarin neticesinde olusmasi muhtemel durumdur

    irreversible process ler sonucunda bir makrosistemin durumu en yuksek olasilikla belirlenen bir denge(equilibrium) konumunda bulunur bu komunda makrosistemi olusturan parcaciklarin enerjileri aynidir ve yalniz ufak enerji degisimleri ile bu durumdan uzaklasma gorulur (fluctuation) fakat tekrar denge konumuna geri doner

    kisaca parcaciklar birbirleri ile enerji degisiminde bulunmaz, fiziksel anlamda bir is (work) yapilamaz, bu makrosistem ancak sicakligi farkli (temperature) baska bir sistem ile etkilestirilirse (interact) bu denge konumunda bi degisiklik gozlenir

    evrenimiz su an baya duzenli bi haldedir (low entropy) ama evren ici her macrosistemin birbiri ile etkilesiminde evrenin toplam entropy si artar iki makrosistem etkilesimini bitirdiginde onlar bi heat bath olur sicakliklari sabittir bunlar denge konumuna ulasmislardir ve geri donulemez

    isin sonunda butun makrosistemler ayni sicakliga ulasacaktir ve evrenin net bir sicakligi ve dagilimi olacaktir bu evren artik hic bir is goremez icindeki herhangi birsey enerji aktarimi yapamaz bu denge konumunda kalir evren ve degismez iste evrenin termodinamik olumu kisaca budur

    (bkz: evrenin sonu)
  • evrendeki kütle miktarı ile doğrudan ilişkili bir konu. güncel bilgilere göre, evrendeki toplam kütle miktarı, evrenin zamanla kendi içine kapanmasına yetmeyecek kadar küçük. dolayısıyla, hiç bir enerji transferinin oluşmadığı, "soğuk" bir ölümle sonlanan evren teorisi makul görünüyor.

    kütle miktarı daha fazla olsa idi, büyük patlamanın etkisi ile şişen evren bir noktadan sonra tekrar kendi içine çökmeye başlayarak, tek bir noktadada toplanıncaya değin küçülecekti. bu durumda evrenin ölümü soğuk değil, aksine korkunç derecede "sıcak" olacaktır.

    (bkz: kozmik kalp)
  • herkes uzay-zamanin nasil varoldugunu anlatir. neden uzay-zamanin varolduguna pek deginilmez, ama bence isin asli bu sorunun cevabinda.

    sondan baslayalim (sadece fotonlardan olusan mustakbel evren):

    big bang teorisine gore evren giderek genisleyecek, genisleme orani da artarak surecek. bir sure sonra maddeler bu genislemeye dayanayip ayrismaya baslayacak. kara delikler buharlasacak, atomlar parcaciklara ayrilacak parcaciklar da bir butun halde kalamayip her sey kutlesiz fotonlara donusecek. gelecekteki evren sadece kutlesiz fotonlarin gelisiguzel dolastigi, maddesiz, ıssız bir evren olacak.

    -------
    fotonun boyutsuzlugunu, foton icin zaman ve mekan boyutlarinin anlamsizligini not edelim.

    -------
    fotonlar bildiginiz gibi kutlesiz parcaciklar ve bir foton icin zaman durmus halde. yani big bang artigi mikrodalga arkaplan isimasini olusturan fotonlar hala big bang anini yasiyor. kutleleri olmadigi icin bir foton icin uzunluk genislik derinlik gibi kavramlarin da anlami yok. sadece fotonlardan olusan bir evrenin uzerinde gezinecegi bir uzay zamana ihtiyac duymasi akla hic yatkin gelmiyor.

    ilk an (uzay-zamanin dogumu):

    herkesin kabul ettigi bir sey var ki, big bang oncesinde uzay-zaman yoktu. uzay-zaman denen sey big bangle ortaya cikti ve genisledi.elimizde cok buyuk bir enerji birikimi var, hacmi ve entropisi neredeyse sifir. bir noktadayken bir anda itibaren patlayarak genisliyor. genisledigi alanlara da acilan bir akerdeon gibi uzay zamani yayiyor. uzay-zaman kumasi evrenin dısında degil, icinde. evrenin ici genisledikce uzay zaman da akerdeon gibi aciliyor .
    -------------
    buradan uzay-zaman ile madde-enerji arasindaki nedensellik iliskisini de not edelim.
    ------------

    en son maddenin de cozulup dagildigi an (evrenin ölümü):

    cok uzak bir gelecekte en son atom da protonlarina, notronlarina, onlar sa kuarklarina ayrilacak. onlari bir arada tutan temel gucler de dagilacak, madde diye bir form kalmayacak. burada bilimin henuz kesinlestiremedi bir bilinmezden gravitondan bahsetmek lazim. yaygin iddialara gore kutlelenmenin nedeni griviton denen kutlelenme parcacigi. bu parcacik uzak-zaman denen kumasin ipliklerini olusturuyor. kutlelenme olmayacaksa gravitonun olusturdugu yapinin da bir anlami olmayacak. evrende sadece fotonlarin kaldigini soylemistik. bir foton icin zamanin ve diger boyutlarin anlami yok. cunku boyutlari yok. bir foton icin saat big bang anindan beri durmus halde. zamani sifir olan bir sey sonsuz hizda gidebilirdi, ama bu durumda evrenin disina kacardi aninda. ama evrenin disi yok, iste o yuzden fotonlar evrende, evrenin izin verebilecegi en yuksek hiz olan isik hizinda yolculuk yapiyor. foton neden hareket ediyor? cunku freni patlak bir arac gibiler. duramiyorlar. ısik hiziyla uzay zamanda kayip duruyorlar. dursalar kutlenirler ve zaman ilerlemeye baslar. saniyede 300 km hizi da asamiyorlar, icinde kayip gittikleri uzay zaman platformu ancak bu kadar hizda bir tasima yapabilecek kapasitede.

    ------------
    buradan da fotonlarin uzay zaman ancak saniyede 300 bin km hiza maksimum izin verdigi icin isik hizinda kaydigini, uzay-zaman izin verse daha da hizli gidebilecegini not alalim.

    ------------

    uzay-zamanin yok olursa ne olur?:

    uzay zamanin hic olmadigi her seyin tek bir noktada toplandigi o ilk an, yano buyuk sıkışma. uzak gelecekte hic madde kalmayacak. onu tasiyan platform olan uzay zamanin, uzay zamanla hic temasi olmayan fotonlarla basbasa evrende kalmasi mantikli olabilir mi? ortada kutle yok ama kutlelenme araci olan uzay zaman hedesi var.

    buyuk vakumlanma:

    uzay zamanin kutlelenmeyle nedensel bagi var. biri varsa digeri de var biciminde bir iliski varsa, iste o son kuark in da parcalandigi anda cok acayip bir sey olacak; artik ihtiyac kalmayan uzay zaman yirtilip yok olacak. ıste o an uzakligin anlami kalmiyor, cunku sadece fotonlar var. uzay-zaman fotonlara bir ust sınır bicmisti. artik uzay zaman olmadigindan evrendeki tum fotonlari sonsu bir hizda o ilk noktaya vakumlanacak. cunku yukarida belirttigim gibi foton zaten hala ilk ani yasiyordu. uzay zaman yok oldugundan dolayi tek noktaya toplanan tum fotonlar sıkışıp yeniden big bange yol acacak.

    ne dersiniz boyle daha once 1965 de ismini hatirlayadigim dongusel evren teorisi gercek olabilir mi?

    not: dongusel evren termodinamik acisindan bence sorun olmaz, evren kapali bir sistem, dısarıya bir ışıma yapmıyor, tüm radyasyonu içine dogru oldugu icin kayip olmaz.
  • gün gelecek ve yaratıldığı gibi er ya da geç yok edilecektir (bkz: uçan spagetti canavarı) tarafından. yüce spagetti sizi korusun.
hesabın var mı? giriş yap