farmakovijilans

• ilaçların istenmeyen etkilerini izleme, önleme ve bu etkilerin gerçekten ilacın alınması ile nedensel ilişkisinin olup olmadığını, ilişki varsa bunun derecesini araştıran disiplin.^*
• ömrümü yiyen bilim dalı. bundan beş sene önce türkiye'de nerdeyse bir avuç insan tarafından bilinirdi, ki klinisyenlerin konuyla ilgili bilgisi son derece sınırlıydı. dolayısıyla herhangi bir doktordan advers olayla ilgili bilgi almak için kırk dereden su getirirdik (ki çoğunun da tepkisi yan etki mi, yok canım ufak birşey olmuş ama söz etmeye bile değmez şeklindeydi). farmakovijilans derneği ve türkiye farmakovijilans merkezinin çalışmalarıyla birlikte hem sektörde hem de klinisyenler arasında farkındalık ciddi oranda artmıştır.
• bu işle ilgilenenlerin "ne iş yapıyorsunuz?" sorusuna, karşıdakinin bir daha telaffuz edemeyeceğini ve "ha öyle geyik bişey demek ki" şeklinde bakacağını bildikleri için sıkıntıyla cevap verdikleri bilim dalı. halbuki ilaçtan ölme riskiniz bu sayede azalıyor, hey gidi hey!
• türkiye ilaç ve tıbbi cihaz kurumu(eski adıyla iegm) bünyesindeki türkiye farmakovijilans merkezine doktor, eczacı ya da hemşirelerin advers etki bildirim formu ile bildirimde bulunmasıyla piyasada kullanılmakta olan ilaçların sürekli denetimini sağlayan uygulamalı bilim dalıdır.
  sağlık mesleği mensuplarının merkeze ve dolayısıyla özellikle hastaların beklenmeyen etkiyi doktoruna ya da eczacısına bildirmelerindeki özen, bilgi dağarcığının genişlemesine, yeni araştırmaların başlatılmasına, çok fazla sayıda insanda kullanıldığında bazı nadir etkilerin saptanmasına, ilaçların bazen toplatılmasına yani kısaca ilacın ruhsat aşamasından kopup yalnız sürdürmekte olduğu yolculuğunda takibine olanak sağlar.
• farmako :: ilaç ile ilgili
  
  vijilans :: ihtiyat; tetikte olma; uyanıklık; teyakkuz
  
  kaynak: encyclopædia britannica
  
  farmakovijilans = ilaçsal teyakkuz
• latince pharmakon (ilaç) ve vigilance (uyanık olmak) kelimelerinden türemiştir. ilaçlar hakkında uyanık olmak anlamına gelir.
  
  advers ilaç reaksiyonlarının ve ilaçla ilgili diğer sorunların saptanması, değerlendirilmesi ve önlenmesine yönelik bilimsel çalışmalardır.
• dünya sağlık örgütü (who) uluslar arası ilaç takip programına (who programme for international drug monitoring) üye olan 136 ülkeden gelen ilaç advers etki bildirimleri upsala’da bir merkezde (uppsala monitoring centre) toplanır.
• bugün bir reçetede görüp de varlığından haberdar olduğum (bkz: türkiye farmakovijilans merkezi) ve götümle güldüğüm kelime.
  
  tıp dili, doktor türkçesi vs. denilen gudubetin en komik örneklerinden biri. yani şuna ecza teyakkuzu, ecza ihtiyatı veya –tam anlamını karşılamasa da– ecza güvenliği demek çok mu zordu ya? böyle daha mı bilim annem?
  
  plaza dili ve edebiyatını öpüp de başınıza koyun, bu bambaşka bi level. şöyle explain edeyim: siz pharmacyden bir medicine alıp kullandığınızda treatmentınıza devam edemeyeceğiniz kadar adverse bi effect olursa, bu unfortunate event, kullandığınız drugın farmakovijilans expertları tarafından close inspectiona tabi tutulmasını bir must hâline getirir.
  
  neyse, üşenmezsem gideyim de tıp dili başlığına biraz boşalıp stres atiim.
  
  ed: yanlışlıkla "uzman" yazmışım, "expert" olarak correcté ettim.
• evrensel tip dili latince oldugu icin dilimize farmakovijilans olarak uyarlanmistir.
  plazalarda yarim ingilizceleriyle agizlarini yuvarlayarak konusan kisilerin mantigini anlamamasi normaldir.
  ılaclarin gelistirme ve piyasaya ciktiktan sonra gelisen herhangi bir istenmeyen durumun ilacla ilgili olup olmadigini arastiran bilim dali. hasta guvenligi icin olmazsa olmazdir.
• bütün gün içiçe olduğum olay. kaynım ile başlayan cümlelerin muhatabı kavram. misal “kaynımın kolu aşıdan sonra kütük gibi oldu.” “o ilaç kaynımın kursağını kaynattı.” “ben bu ilacı içmem, kısırlık yapıyormuş.” kim diyo bunu? tabii ki kaynı. buyurun size farmakovijilans.
  
  dünya sağlık örgütü sen işine bak kardeşim. eniştemin kaynı onaylamadan ben kılımı kıpırdatmam. aklı olan kaynına sorar.