fatih kanunnamesi
-
kanunname-i âlî osman diye de bilinir. devletin işleyişini düzenleyen bu kanunnamedeki en meşhur madde şudur:
"ve her kimesneye evladımdan saltanat müyesser ola, karındaşlarını nizam-ı âlem için katletmek münasipdir. ekser ulema tecviz etmişdir. anınla amel olalar." -
tahta geçen kimseye kardeşlerini katletme cevazı, hatta yükümlülüğü veren maddenin fatih sultan mehmet tarafından değil daha sonra konulduğunu iddia eder bazı tarihçiler.
(bkz: siyaseten katl) -
(bkz: kardeş katli mübahtır)
-
kardeş katli konusu ön plana çıkmakla birlikte fatih sultan mehmet'in ilerici devlet anlayışının kanunlaşmasıdır. kanunnameden sonra devlet yapısı daha da güçlenmiş, belirsizlikler ortadan kaldırılmıştır.
-
"karındaşların" katline izin veren yasa.
kanunname-i ali-i osman adlı temel yasa içindeki ünlü "kardeş katli" maddesi.
fatih, iktidarının son yıllarında son vezir-i azamı karamani mehmet paşa zamanında kaleme aldırır.
metni hazırlayan nişancı leyszade muhammed-ibni-mustafa paşadır.
"ve her kimesneye evladımdan saltanat müyesser ola, karındaşların nizam-ı alem için katletmek münasiptir..." şeklindedir.
osmanlı hanedanının içini mezbahaya çevirmiş bir yasadır ki; kardeş, baba, oğul katlinin bile bu kadar kolay olduğu bir gelenekle her yanımızdan kan, ceset, kemik fışkırmasına da fazla şaşmamak gerekiyor sanki.. -
kendini roma kayzeri olarak gören fatih sultan mehmet aynı justinyen'in corpus iuris civilis ' i gibi kendisi de fatih kanunamesini oluşturmuştur. bu kanunname eski geleneklerden düzenlemeleri içerir. fatih buna atam ve dedem kanunu demiştir. atam derken oğuz kağanı , dedem derken osmanlı soyunu kast eder. bu kanunname ile yeni bir derleme yapmış ve gelenek (örf) yazılı hale getirilmiştir. ayrıca bunu yazarken roma hukukundan da yararlanmışlar.
-
tahlil ve karşılaştırmalı metin:
https://docs.google.com/…4udes_egzsa0r4ehn1zzq/edit
osmanlıca metni:
https://docs.google.com/…4udes_sy1omc1huw9knhc/edit -
fatih sultan mehmed'in, köklerine yaptığı atıftan yola çıkarak kimi zaman atam dedem kanunu adıyla da anıldığı bilinir.
-
(bkz: tecemmu cemahiriyesi)
-
15. yy da yazılmış devlet teşkilatı ve protokol kurallarıyla ilgili tek eser , bu alandaki eselerin ilki ve en önemlisi olan kanunname-i al-i osman’dır.
cengiz yasası ve tüzükat-ı timur geleneğinin bir devamı niteliğinde olan kanunname , fatih devrinin
( 1451 – 1481 ) sonlarında karamani mehmed paşa’nın sadrazamlığı zamanında dönemin nişancısı leyszade mehmet çelebi tarafından bizzat padişahın ağzından hatt-ı humayun şeklinde yazılmıştır.
bu önemli tarih kaynağı , baş kısmında fatih’in de belirttiği gibi , o zamana kadar yürürlükte olan örfi kanunların derlenmesinden oluşmuş ; ancak padişah tarafından yapılan ilavelerle tekmile çalışılmıştır.
fatih ayrıca , reaya ve ceza kanunnamesi , tapu – tahrir kanunnamesi , ihtisab kanunnamesi , gümrük kanunnamesi ile darphane kanunnamesi de hazırlatmıştır.
ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap