feraizcizade mehmed şakir

• 1853-bursa dogumlu bir osmanli aydin ve dusunuru.
  
  osmanli burokrasisinde uzun yillar gorev almis, mektubi kalemi mülazim, musevvid ve mumeyyizi; hudavendigar livasi matbaasi muharrir-i sani, muharrir-i evvel ve muduru; nilufer dergisinin kurucusu gibi ozellikleri olan, bunun yanisira bursa mekteb-i idadi-i mülkiyesinde uzun yillar edebiyat, ahlak ve kimya ogretmenligi yapan ama benim gundemime yapmis oldugu dil tartismalari ile giren bir buyuk adamdir.
  kendisinin dille ilgili olan tarafi yazmis oldugu, persenk ve persenk aciklamasi adli eserlerinden kaynaklaniyor. feraizcizade bu eserlerinde turkcenin ses ve yapi bilgisini ortaya koyarken eski imlanin muhafazakar yapisini kirmaya gayret ediyor. hatta arap harflerinin turkceyi seslendirmede yetersiz kalisindan dolayi, huruf-i hamidi dedigi, kendi gelistirdigi on iki harf ile alfabeyi ikmal ediyor. bu sayede turkcenin okunusu ile yazilisi arasinda bir birlik tesis ediyor. eski harflere de 'mecidi' ismini koyan feraizcizade, eserinin b sayfalarini hamidi, a sayfalarini ise mecidi olarak kaleme aliyor. bu sayede kendi gelistirdigi hurufatin, okumayi ne denli kolaylastirdigini ortaya koymaya calisiyor.
  
  feraizcizadenin tezleri ile ilgili ayrintili bilgileri persenk'te bulmak mumkun. fakat onun hatirasina yapilmasi gereken, dil devrim tezleri uzerinde daha detayli dusunmek. her seyi kendinden menkul cumhuriyet anlayisini bu vesile ile tartismak, dil tartismalarinin kokenlerini, hem de radikal bir bicimde, osmanli tarihinde aramak. okundugu gibi yazmak fikrinin hic de yeni bir fikir olmadigini, en az 40 yillik mazisinin oldugunu gormek ve bazi kliseleri sorgulamak. bu yaniyla bir sorgu yaparken, ote yandan, 'arap hurufati kalkti, tuh tuh vah vah' edebiyati yapmadan bu tartismalarin ve ulasilan sonuclarin bir ihtiyaca binaen yapildigini idrak etmek. bu sayede, hem feraizcizadeyi, hem de zekeriya sami'yi anlamak mumkun olacak hem de bir degisim/dogusum donemi daha saglikli idrak edilecek.
  
  hasil-i kelam, feraizcizadenin bu girisimleri tenkitten baska gerekli bir yanki bulmamis, ve tezlerinin hayat bulmasi cumhuriyet yillarinda mumkun olmustur. arada da feraizcizade 1911 senesinde vefat eder tabii ki. ismi de unutulur. taa ki, mustafa koc, persenk ve persenk aciklamasini yeniden yayima hazirlayana kadar.
  
  ^*
• oyunları arasında:
  
  teahhül yahut ilk göz ağrısı ( 5 perde, 1882)
  
  inatçı yahut çöpçatan ( 1882 )
  
  evhami ( 3 fasıl, 1881 )
  
  icab-ı gurur yahut inkılab-ı muhabbet ( 3 perde, 1881 )
  
  kırk yalan köse ( 1882 )
  
  yalan tükendi ( kırk yalan köse'nin devamı, 1882 ) bulunan tanzimat dönemi yazarlarından.
  
  bursa valisi ahmet vefik paşa'nın yanında yetişmiş; bursa tiyatrosu'nun kuruluşunda ona yardımcı olmuştur. örneğin oyunculara türkçe ve edebiyat dersi vererek, tiyatronun işleyişine katkıda bulunmuştur. ahmet vefik paşa'nın moliere'den çevirip uyarladığı oyunlara benzer 6 tane oyun yazmıştır. '' persenk '' adlı dilbilgisi kitabı 363 sayfadır ve dilbilgisi terimlerinin tümünün türkçeleştirildiği kitabında harfleri ve harekeleri ( işaretleri, sesleri) açıklayarak, kelimelerin nasıl yazılacağını göstermiş; ekler ve edatlar konusunda bilgiler vermiştir.
• moulière etkisiyle komedi alanında tiyatro eserleri kaleme alan ilk türk yazarı.