• m.ö. 104 ve 101 senesinde gerçekleşmiş iki kuşatmadan ibaret olan ve çin ile helenistik uygarlıkların birbiriyle ilk teması diyebileceğimiz savaş.

    han hanedanı'nın altın çağlarına imza koyan büyük imparator wudi, batıda "kan terleyen" ve "göklerden gelme" atların olduğuna dair bir bilgi edinir.

    (bkz: wudi/@ncpzbsn)

    bu istihbarat ile kast edilen aslında baktria olarak bilinen fergana vadisi dolaylarında yerleşik helenistik krallık ve onların kuvvetleri, dayanıklılıkları ve hızlarıyla meşhur fergana atları'dır. bu atlara sahip olmak isteyen wudi, taklamakan çölü'nun ötesine bir elçi gönderir ama bir sebepten bu elçi, baktria'nın en mühim merkezi olan alexandria eskhata'da öldürülür.

    (bkz: alexandria eskhata/@ncpzbsn)

    bunu bir savaş ilanı olarak değerlendiren çin imparatoru, general li'nin emrine 20 bin asker verir ve o atları savaşarak elde etmelerini ve çin'in başkenti changan'a getirmelerini emreder. m.ö. 104 senesinde yola çıkan general li ise taklamakan çölü'nde çok fazla zaman ve adam kaybedince başarısızlığa uğrar ve changan'a döner.

    generaline güvenmeyi sürdüren imparator, çin tarihinin o döneme kadar bilinen en büyük sefer ordusunu toplar ve yine li'nin emrine verir. 60 binden fazla piyade, 20 bin civarında süvari ve bazı kaynaklara göre 200 bine yakın öküz ve eşekten oluşan devasa bir malzeme ve erzak taşıma konvoyu, m.ö. 102 senesinde bir kez daha yola çıkar.

    birkaç ay sonra alexandria eskhata'nın kapılarına dayanan li ve emrindeki devasa ordu, kısa süre içerisinde kentin hakimi olur. grek kaynaklar, bir savaş olmadığını ve kentin arkhon'unun* şehrin soyluları tarafından öldürülmek suretiyle başının çinliler'e gönderildiğini ve kimsenin burnu bile kanamadan savaşın sona erdiğini söylese de bu pek olası değildir. çinli kaynaklar kentin kuşatmasının bir sene sürdüğünü, kentin nüfusunun yarısına yakınının hayatını kaybettiğini ve kentin kralının teslim olduktan sonra kafasının bizzat li tarafından uçurulduğunu yazar. iki kaynak da tartışmalıdır, ama iki şey kesindir. kral mı yoksa vali mi olduğu belli olmayan kentin baş idarecisi kesin olarak hayatını kaybetmiştir ve alexandria eskhata, han hanedanı'nın etki alanına dahil olmayı kabul etmiştir. bu arada general li, 3 binden fazla "göksel at" ile çin'e geri dönmüş ve sefer bu bakımdan da amacına ulaşmıştır.

    helenistik uygarlığın orta asya'daki günleri bu savaştan sonra sayılı bir hal almış ve bölge kısa süre içerisinde yüeçi hakimiyetine girmiştir. helenizmin doğudaki bayrağını ise yaklaşık elli sene kadar daha pencap, taxila, arachosia ve gücerat taraflarındaki indo-helenik krallıklar taşımayı sürdürmüştür.

    (bkz: arachosia/@ncpzbsn)

    öte yandan bu savaş ile birlikte uluslar arası ticaretin belki de ne kadar kayda değer bir getiri kaynağı olduğu başta çin olmak üzere pek çok uygarlık tarafından kavranmış ve ipek yolu'nun oluşturulmasına giden yol da açılmıştır.
hesabın var mı? giriş yap