genç

• kökeni tartışmalıdır. pek çok etimolojik kaynakta, farsça "hazine" anlamına gelen "kenc"den transfer olduğu yazılmıştır. gençlik, insanın hayatının en kıymetli dönemi olduğundan; ayrıca gençlerin de -özellikle eskilerin savaş zamanlarında- toplumun en değerli kesimi olduğundan bu yorum mantıklı görünüyor.
  
  kubbealtı lugatı'nda ise, eski türkçe "kenç: küçük çocuk"tan geldiği yazılı. eski türkiye türkçesi'ndeki k-g değişimi, çok yaygın bir ses olayı olduğundan, bu yorum da göz ardı edilemeyecek bir ihtimal.
• kelime, türkiye türkçesi'nde hem övgü hem yergi için kullanılmaktadır. nötr bir içeriği de ayrıca vardır. övgü için kullanıldığında, "çocukluktan çıkmış ve artık toplum için elini taşın altına koyabilecek iradeyi edinmiş kişi" anlamı içerir. yarısı su dolu bardağın dolu tarafını görmektir:
  "candan açtık cehle karşı bir savaş,
  ey bu yolda ant içmiş genç arkadaş!" (öğretmen marşı'ndan; ismail hikmet ertaylan)
  
  yergi için kullanılması, henüz olgunlaşmamış, ham kişi anlamındadır. bu da bardağın boş olan yarısını işaret eder:
  halk arasında kullanılan "daha genç, kusuruna bakma" örneği gibi. (şiir örneği aklıma gelmiyor)
  
  nötr anlamı, çocukluktan çıkmış ama henüz olgun da olmamış, ikisinin arasındaki kişi, kanı kaynayan delikanlı anlamına gelir:
  "mehlikâ sultana âşık yedi genç,
  gece şehrin kapısından çıktı.
  mehlikâ sultana âşık yedi genç,
  kara sevdâlı birer âşıktı." (mehlika sultan'dan; yahya kemal beyatlı)
  
  kelime, kimi zamanlar "henüz gelişmekte olan" anlamına gelir:
  "yılkıların en genç atı gülsarı." (elveda gülsarı'dan; cengiz aytmatov)
  
  "yeni gelişmekte olan, uzun bir geçmişe sahip olmayan" anlamına da gelir:
  "genç demokrasilerde böyle durumlara çok rastlanır."
• dilimizde, aslında gençlik çağına gelmemiş olmakla birlikte fazla gelişmiş çocuklara da "galat-ı meşhur" ile genç deniyor olsa da, onlar için kullanılması gereken kelime "genç irisi" olmalıdır.
  (bkz: genç irisi)