grizu patlaması

• haberlerde çok da önem verilmeden geçilen bir patlama. daha önemlisi var bundan güya. onun için;
  
  (bkz: güiza patlaması)
• dunyanin degisik yerlerinde yasanan bu talihsiz kazanin bilancolarini biraz arastirip cikarttim.
  
  # 18 mart 1937 de new londan school da gaz kacagi nedeniyle meydana gelen patlamada 1 ogretmen ve 300 ogrenci hayatini kaybetti.
  
  # 20 ekim 1944 deki cleveland doğu ohio gaz patlamasinda (sivilastirilmis dogalgaz) yangininda etkisiyle birlikte 130 kisi hayatini kaybetti.
  
  # 6 nisan 1968 de indiana eyaletindeki richmond sehrinin merkezinde barut, muhimmat ve spor malzemesi satan bir magazada dogalgaz sizintisi nedeniyle meydana gelen patlamada 41 kisi hayatini kaybederken; 150 yi askin kisi yaralandi.
  
  # 6 nisan 2010 tarihinde abd'nin kuzey virginia eyaletinde bir maden ocaginda meydana gelen grizu patlamasinda 25 ki$i hayatini kaybetti.
  
  # 11 mayis 2010 tarihinde rusya nin sibirya kesimindeki kemerovo $ehrinde 400 kisinin bulundugu maden ocaginda 43 kisi hayatini kaybetti.
  
  # 19 mayis 2010 tarihinde (bugun oluyor bu da) cin in $anzi bolgesinde 41 kisinin bulundugu maden ocaginda cikan patlamada 10 maden i$cisi hayatini kaybetti.
  
  avrupanin gelismis ulkelerinde bilanco bu kadar aci degil. isvicre'de guvenlik onlemlerinin siki tutulmasi sonucu en son ki patlama 1986li yillarda yasanmistir.. olu sayisi 1 ya da 2 idi sanirim. keza ingiltere'de de durum bu sekilde..
  
  turkiye de son 6 ayda 3 grizu faicasi ya$andi. affiniza siginarak rakamlari yazamiyorum. asagidaki bkz. her seyi acikliyor...
  
  (bkz: türkiye'nin maden kazalarında dünya lideri olması)
• (bkz: grizumetre)
• "grizu patlaması bu ülkenin kaderinde var..!" diyesi geliyo insanın nedendir bilinmez...
• tahrip gücü yüksek ve yıkım etkisi olan patlama.
• (bkz: gregois)
• anladığım kadarıyla metan ile oksijenin reaksiyon göstererek patlaması, yerdeki kömür tozlarının yanarak havada savrulması demek.
  
  oksijen tüplerinin ise maksimum 40 dk dayandığını okudum, o da ulaşabilenler için.
  
  yazık, çok yazık.
• kömür madenlerinin kabusu ve türkiye'de yaşanan maden facialarının başrol oyuncusudur.
  
  grizu, kısaca hava ile metan gazının karışımıdır.
  
  havada %5-6 oranında bulunan metan gazı ancak bir sıcaklık etkisiyle yanarken (bkz: yanıcı), metan oranının %15-16 olması durumunda patlayıcı özellik kazanır. patlamanın gerçekleşebilmesi için asgari %12 oranında oksijen gerekmektedir.
  
  en kolay patlama metan oranının %8, en şiddetli patlama ise %9,5 olduğu durumda gerçekleşir. açık ateş, fazla ısınmış yüzeyler, sürtünme ve/veya elektrikle (bkz: statik elektrik) oluşan kıvılcımlar vb., patlama tetikleyicileridir.
  
  %5 - %15 arası metan ile havanın birleşmesinden oluşan bu karışım, 650 santigrat derecede 2 fazlı bir yanma gerçekleştirir. bu karışım önce ani şekilde genleşir, daha sonra patlama merkezine doğru çok büyük bir kuvvetle gazı sıkıştırır. büyük tahrip gücüne ve yıkım etkisine sahip bir patlamadır.
  
  güvenlik amacıyla, madenlerde, metan gazı oranının %1'i geçmesi durumunda madenin acilen tahliye edilmesi gereklidir.
  
  (bkz: soma faciası)
  (bkz: bartın maden kazası)
  
  kaynak: wikipedia
• grizu patlamaları modern madencilikte bile %100 önlenememekte, ancak alınacak önlemlerle çok aza indirilebilmektedir.
  
  kaynak
• günlük hayatta soluduğumuz atmosferik hava hacmen % 79,04 azot, % 20,93 oksijen ve % 0,03 karbondioksit ihtiva etmektedir. yeraltı maden ocaklarında hava ise; gazların, tozların ve buharların bir karışımıdır. atmosferik hava ve atık gazlara ek olarak zehirli ve parlayıcı/patlayıcı özellikteki gazları da içerebilir. maden havasındaki kirleticilerin miktarı, madenin çeşidi, üretim metodu, havalandırma sistemi, mekanizasyon ve diğer birçok faktörle doğrudan ilgilidir. çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumak, ortama yayılan parlayıcı ve patlayıcı gazları dışarı atmak veya drene etmek için gerekli tedbirler alınmalıdır. madenlerde kaza sonucu en fazla ölüm, metan (grizu) patlamaları nedeniyle yaşanmaktadır.
  kimyasal formülü ch4 olan metan renksiz, kokusuz ve patlayıcı bir gazdır. özgül ağırlığı 0,55 g/cm3 olduğu için havaya göre daha hafif bir gaz olan metan zehirli olmamakla beraber, maden havasında oksijen oranını % 12’nin altına düşürecek kadar yoğun ise boğucu özellik göstermektedir. grizu, metanla havanın karışımını ifade etmektedir. metan (grizu) patlaması, maden havasında % 4 – 15 metan bulunduğu durumlarda gerçekleşebilir; en güçlü patlama ise % 9,5 metan ihtivası ile meydana gelir. % 15’in üzerinde metan ihtiva eden ortamlar ise, yanıcı ve parlayıcı özellik taşımaktadır. tutuşma sıcaklığı 650–750 0 c olan metanın 1 kilogramının yanması neticesinde 13300 kcal ısı açığa çıkmaktadır ki; bu oran 1 kg barutta 580 kcal’dir.
  
  metan yeraltı maden işletmelerinde üç şekilde
  maden havasına karışabilir:
  kazı sırasında ortama metan yayılması,
  metan boşalması (arından ortama metan yayılımı),
  ani metan çıkışı (degaj).
  
  ayrıca kömür aynasından, makine tarafından kazılan kömürden ve konveyörde taşınan kömürden de metan çıkışı gözlenebilir. metan; hazırlık süresinde açılan baş yukarılarda, kör bacalarda, ayak arkalarında, jeolojik olarak kalınlığı sabit olmayan alanlardaki tavan boşluklarında, panoyla tavan yolunun kesişim noktasında oluşan boşluklarda ve baraj arkalarında görülür. metan patlaması yeterli miktarda oksijenin (% 12 den yüksek), patlayıcı gazın ch4 (% 4–15) bir araya gelmesi ve bir tutuşturucu kaynağı ile teması sonucunda gerçekleşir. tutuşma kaynakları açık ateş, fazla ısınan yüzeyler, sürtünme veya elektrik ile oluşan kıvılcımlar ve patlayıcılar olabilir. patlama sırasında ortamın genişliğine göre sıcaklık 1850–2650 0 c’ye ulaşırken patlama sonrasında basınçlı hava dalgası ve alev dalgası etkili olur, alev dalgası ikincil ve üçüncül patlamalara neden olabilir. metan patladıktan sonra patlama noktasında yüksek bir basınç kuvveti ile “ileri şok” olarak adlandırılan hava dalgasını oluşturur. patlama noktasındaki gazların soğuması ve su buharının yoğunlaşması neticesinde düşen basınç etkisi ile “ters şok” isimli ikincil bir etki oluşur bu ters şok ileri şoktan daha
  düşük kuvvetli olmasına rağmen daha fazla yıkıcı etkiye sahiptir.
  
  grizu patlamasının sonucunda kalkan kömür tozu da patlayabilmekte ve meydana gelen kazanın sonuçları daha da vahim olabilmektedir.
  grizu patlaması ile mücadele üç aşamada yapılabilir:
  1. metan birikiminin önlenmesi,
  2. biriken metanın alev almasının engellenmesi,
  3. patlamanın yayılmasının sınırlandırılması.
  
  metan birikiminin önlenmesi için;
  metanın drenaj ile önceden tahliyesi tercih edilmelidir.
  grizulu madenlerde doğal havalandırma yerine mekanik havalandırma yapılmalıdır.
  ortamdaki metanın tahliyesini sağlamaya yeterli havanın geçişine imkan verecek kesitte taban, tavan yolları oluşturulmalıdır.
  aynaların havalandırılmasında temiz hava kullanılmalıdır.
  çalışma alanında havalandırma doğal havalandırma ile aynı yönde yapılmalı ve ters havalandırmadan kaçınılmalıdır.
  maden, içerideki havanın dışarıya çıkacağı şekilde emici fanla havalandırılmalıdır.
  tali havalandırma yalnızca hazırlık işlerinde uygulanmalı, üretim panoları ana havalandırma sistemine bağlanmalıdır.
  havalandırma kapıları düzgün ve sağlam şekilde kurulmalıdır.
  hava kaçakları minimum seviyeye indirilmelidir.