• (bkz: a brighter summer day) adlı film. güzeldir.
  • edwarg yang'ın 1991 yapımı dört saatlik filmi.

    1949 yılında çin nasyonal partisi'nin çin komünist partisi'ne karşı kaybettiği iç savaş sonrası tayvan'a sığınan milyonlarca çinli'nin entegrasyon zorluğu baş gösterir. belirsizlik içindeki gençler çeteleşerek kendilerini var edebilmenin peşine düşer.

    edward yang, filmlerinin ardına döşediği atmosferi büyük ustalıkla belirginleştiriyor, karakterlerin ne şartlar altında aksiyon aldıklarını unutturmuyor bir yandan da karakterleri sıradanlaştabiliyor. fakat, filmlerini izleyebilmek, sinema kültürü, sabır ve illa ki ciddi zaman gerektiriyor.
  • yang'ın goodfellas'ı çin'de çekme denemesi gibidir. keza yönetmenin diğer filmi yi-yi'de de politik bir düzen içinde salınan karakterleri ve bu yaratılan dünyanın içindeki olan bitenleri görürüz, bunda da aynısı.

    fakat nedense bu bana daha güzel geliyor yi-yi'ye nazaran. başrolde chen chang var, kendisinin ilk rolü ama daha sonraları hsiao hsien'in filmlerinde wong kar wai nin filmlerinde oynamıştır. hollywood'a da gitmişti galiba.

    bir de filmle ilgili teknik bir şerh düşeyim, bence bu filmde objeler nesneler insan bedeninin peliküldeki duruşu filan değil direkt olarak ışık güzel ışık. epey güzel ışık hatta. bazı yerlerde misal bulaşık yıkanıyor, öyle bir ışık yapmışlar ki filmde; bulaşık yıkama aksiyonuna değil sağda solda kadrajın içinde ışığa bakakalıyor insan.
  • 1991 tarihli edward yang yapımı bir tayvan filmi. çin'den göçe zorlanan milyonlarca çinlinin tayvan adasında verdiği yaşam mücadelesini ve kültürel uyum sürecini konu ediniyor. tayvan'da amerikan hayranlığını görüyoruz. elvis presley dinlemeleri, incil derslerine katılmaları, amerikan bayrağıyla tayvan'ınkini birlikte asmaları kendilerini komünist çin'den çok daha ayrı bir yerde * konumlandırdıklarını gösteriyor. edebiyatta ise rusya'dan besleniyorlar. birkaç yerde tolstoy'un savaş ve barış kitabından referanslar alınıyor.

    çok çocuklu bir aile üzerinden tayvan'nı okuyoruz. çeteler, fakirlik, askeriye gölgesindeki idare, yozlaşma filmin tamamında hakim. çakmak çakmak gözleriyle o acar oğlanın endüstri meslekten hallice bir okulda hayatını berbat eden sistemi görüyoruz.

    --- spoiler ---

    dört saatlik sabır sonunda filmin gerçek bir olaydan alındığını öğreniyoruz. 14 yaşındaki genç çocuk aşığı olan 13 yaşındaki kızı öldürüyor. önce idam cezasına çarptırılıyor. sonra yüksek mahkemeye yapılan itiraz neticesinde cezası on beş yıl hapse düşürülüyor. 30 yaşında tahliye edilen gencin hayatında neler değişti? o kısım da benim merakım.

    --- spoiler ---
  • zor film. izlemesi de sindirmesi de epey zor.

    1960'lar tayvan'ına dair hiçbir şey bilmeyen biri olarak filmden kendimce keyif alabildim. ancak filmi döneme dair çok fazla sosyolojik veri sunuyor, bunları algılamaya çalışırken filmin temel çatışmasına biraz uzak kaldım.

    sly ve cat karakterlerini oynayan oyuncular gerçekten çok başarılı, belli sahnelerde, dile dair en ufak bir fikrim olmamasına rağmen hayran kaldım. bu kadar çok çocuğun arasındaki ilişkisel dinamikleri yazmak ve çekmek gerçekten takdire şayan. bir de senaryo sadece çocuklar üzerinden ilerlemiyor. aile ilişkilerine dair de çok fazla güçlü gözleme sahip. çok fazla karakterin, diyaloğun, ilişkinin, duygunun olduğu bir örümcek ağı gibi. film boyunca yavaş yavaş, kusursuz biçimde örülüyor. o yüzden film izlemekten çok ağır bir roman okumak gibi sinematografi de bu paralelde oldukça sade.

    yi yi de olduğu gibi yine sonlara doğru şaşkoloza döndüm. baş karakter oğlanın karakter dönüşümü ve bu dönüşümün temellerinin film boyunca çok sağlam çakılması baya şaşırttı.
  • 1991 yılında yayınlanan edward yang filmidir. bu film emek vermeniz gereken filmlerdendir. filmin süresinin uzunluğu ve durağan işleyişi sizi yorabilir ve bırakabilme gafletine sokabilir. o yüzden ben iki seferde bitirdim.
    filmin konusu bile şu an ülkemizdeki mültecilerin sosyolojik durumunu anlayabilmek ve bize anlatabilmesi açısından, filmi izlemek için doğru bir zamanda olduğumuzu gösterir.

    --- spoiler ---

    -"ben olduğum gibi mutluyum. peki sen mutlu musun?"

    --- spoiler ---
  • gerçek olaylardan uyarlanmıştır. olayın özeti:
    the murder occurred on june 15, 1961. the suspect mao was found by police hugging the victim liu , and initially claimed to be her brother, but later admitted to be her “fiancé” and was arrested.

    mao and liu were from neighboring sections of the same school, and started dating the previous year. due to gang-affiliated fighting, mao was expelled from school and liu eventually started spending more time with another classmate ma . mao warned ma to stay away from liu, but when ma refused mao challenged him to a fight.

    ma never showed up for the fight, so mao went to liu as she left school. he warned her to stay away from ma, but she refused, and he eventually stabbed her seven times. liu’s mother was a widow, and upon hearing the news of her only daughter’s death, attempted suicide on the same day but was revived at the hospital.

    mao was a minor so the law prohibits a sentence of death or life imprisonment, but the judge sentenced him to the maximum penalty of 15 years in prison, plus reparations of nt$129,523. after various appeals it was reduced to 10 years in 1963.

    the case was additionally sensitive because it occurred near an office of the united states ınformation service, and because of domestic politics. the victim’s father was an officer from shandong province who died in the chinese civil war, while the suspect’s father was from zhejiang province and worked at the academia sinica (government research institute.) the government leaked love letters to clarify that the murder was a result of an individual quarrel, not some wealthy zhejiang kid bullying a widow/orphan of a military family from shandong.
  • film 1960-61 tarihlerinde tayvan'ın taipei şehrinde geçiyor. dönemin ruhsal yapısını anlamak için filmi izlemeden önce biraz tayvan tarihine bakmak gerekiyor. ben çok kısa özetleyecek olursam;

    tayvan, ikinci dünya savaşı'nın sonunda çin'e bırakılmadan önce uzun yıllar boyunca japonya tarafından yönetilmişti. atılan atom bombası sonrası japonya savaştan çekilince tayvan'daki gücünü de kaybedip oradan ayrılmak durumunda kaldı ve tayvan tekrar çin'in yönetimine geçti. tayvan adası çin'e yakınlığından ötürü tarihler boyunca her zaman siyasi kaçakların sığınma merkezi konumundaydı. mao zedong, yani komünistlerin ankaradaki zaferinden sonra milliyetçi çan kay-şek ve onun milliyetçi kuomintang (kmt) partisi taraftarları tayvan'a kaçtılar. bu kmt döneminin yeni tayvanlıları, zihinsel olarak ikiye bölünmüş bir yaşam sürdürüyordu. tayvan'a uyum sağlamaya çalışırken, aynı zamanda bir gün komünistlerin yenileceğini umut edip çin'e dönmeyi hayal ediyorlardı. kore savaşı ve çin ile yaşanan soğuk savaştan dolayı da çok sayıda abd askeri tayvan adasına konuşlandırılmıştı. abd askerleri adaya gelirken yanlarında kendi müzik, film, çizgi roman ve amerikan popüler kültürünü de getirdiler. 50'li yıllarda tayvan tamamıyla bir amerikan kolonisi haline gelmişti. yani tayvan adası karmakarışık kültür, değer ve anlam çatışması yaşıyordu. tüm bunların yanında adadaki yerli tayvanlılar ile adaya sonradan gelen ankaralılar arasında da bir çatışma yaşanıyordu. film tüm bu konjonktürel karmaşa içinde geçiyor.

    başrol oyuncumuz 14 yaşındaki xiao si'r ve ailesi çin'deki savaşı kaybeden milliyetçi taraftarlarından biri olduğu için 1949'da tayvan'a göç eder. babası eski bir üniversite profesörü, annesi de öğretmendir. ailemizin kültürel değerleri çin, lehçeleri yerli tayvanca, oturdukları ev ve içinde oldukları dünya japon mirası, gençlerin idealize ettiği gelecek ise abd kültürü. babası si'r ün eğitimini çok önemser ve bunun için tayvan'daki bağlantılarını kullanıp iyi bir okula gitmesi için çabalar ama si'r asiliği yüzünden düşük bir seviye olan gece okuluna kabul edilir. film boyunca babasının eğitime verdiği önem geniş sahnelerle desteklenir. örneğin; si'r ın babası sigara kullanan biri. si'r daha iyi kitap okuyabilsin diye si'r e gözlük almak için sigarayı bırakır. yönetmen yang burada çin'in konfüçyüsçü eğitim sisteminin onursal değerini anlatmaya çalışıyor. filmde iki çete var. ankaradaki memurların soyundan gelen little park boys ve askeri personelin çocukları olan 217'ler. bu iki çete sürekli çatışıyor. xiao si'r her iki çeteye de ait değil ama bir şekilde iki çete ile bağlantıları oluyor. dönemin tayvan'ında kızlar sahiplenilecek, elden ele dolaşacak, uğruna kavga edilecek metalar olarak görülüyor ve ming de onlardan birdir. si'r tüm bu gelgitler arasında okul arkadaşı ming'e aşık olur, kısa bir zaman sonra da sevgili olurlar. ve 4 saatlik filmin sonunda tayvan adasının bu ağır karmaşası si'rde üzücü bir patlama yaratır.

    film, konusundan çok tarihsel ve sosyolojik yapısı ile ön plana çıkıyor. 4 saat boyunca kültürel çatışma, politik karmaşa, ergenlerin duygusal erotik uslamlamaları, politize edilmiş sosyolojik, ikili ilişkiler ve çocukların güvenlik duygularını güçlendirmek için sokak çeteleri kurup şiddet yoluyla kimlik arayışını konu ediniyor. filmin her yerinden çocuklar, ergenler fışkırıyor ve bu oyuncu kadrosunun yüzde 75'i de daha önce hiçbir filmde oynamamış, her biri muazzam ciddiyette oynuyor. ek olarak filmin zarif ve incelikli kadrajlara sahip olan sinematografisi de oldukça övgüyü hak ediyor.

    velhasılıkelam: tayvan adasının sofistike yapısını çok iyi anlatan bir filmdir.
hesabın var mı? giriş yap