hacıoğlu salih

• ilk turk komunistlerinden salih hacioglu 1922de kurulan turkiye halk istirakiyun firkasinin genel sekreteridir. stalin doneminde sovyetler birliginde surgun edilen ve oldurulen turk komunistlerinden biridir. trockistlik suclamasiyla partiden uzaklastirilmasinin ve oldurulmesinin sorumlusunun ismail bilen oldugu soylenir bazi eski tufekler tarafindan. nazim hikmet "otuzdokuzuncu yildonumune armaganimdir" baslikli siirinde onun hikayesini anlatir:
  
  "otuzdokuzuncu yildonumune armaganimdir"
  
  hacioglu salih memleketimdendi;
  karadenizden,
  kocaman gözlü, kocaman burunluydu,
  dazlakti.
  komunistti on dokuzda
  dövüştü.
  hapislere dustu.
  yatti ankarada, kirsehirde.
  sonra, gecti bu yana,
  yani ikinci vatana.
  baytardi, kirofobat koylerinde hasta kecilere bakti.
  yillar egirilen bir yun ipligi gibi akti
  namuslu caliskan parmaklarindan.
  sonra kirkdokuzda martin onuncu gecesi
  oturmus engelsi okuyordu
  geldiler, goturduler
  surduler altay bucagina.
  ne bir dag devrildi icinde
  hatta ne bir toprak parcasi kaydi,
  yalniz inme indi sagina,
  altmis yedi yasindaydi.
  alti yil hacioglu salih
  kutladi devrimin yildonumunu
  tel orguler ve kurt kopekleriyle cevrili
  ve oldu bir bahar gunu
  elli kisilik barakasinda.
  bu aksam moskova`da bayram eyledik,
  kutladik devrimimizin yildonumunu.
  dolasti turku soyleyerek alanlari
  marks, engels, lenin.
  ve temize cikma kagidi salihin...nazim hikmet`
• 1920'de anadolu'daki komünist örgütlenmenin liderlerinden. bu örgütlenme (hafi [gizli] tkp), o tarihte merkezi henüz bakü'de olan tkp'ye bağlanmıştır ve yasal düzeyde türkiye halk iştirakiyun fırkası'nı kurmuştur. hacıoğlu baytar salih, thif'in 1922'deki kongresi'nde merkez komitesi 1. sekreterliğine seçilmiştir ki bu kongre tkp'nin 2. kongresi sayılır. tkp'nin 1925'deki kongresinde merkez komitesi üyeliğine seçilmiş, ancak süreç içinde şefik hüsnü'nün gözünden düşmüş, tam yönetimden tasfiye edilecekken 1927 tutuklamasından nasibini almış, cezasını çektikten sonra sscb'ye giderek kendi halinde yaşamaya başlamıştır. 1949'de tutuklanarak sibirya'ya sürülmüş ve 1954'te toplama kampında ölmüştür. de-stalinizasyon döneminde itibarı iade edilmiştir.
• nazım hikmet'in anısına yazdığı şiir beni her okuduğumda ağlatmıştır. kederli bir gülümseme taşır tüm yıllanmış ağıtlar gibi.