hasan oraltay

• hasan oraltay doğu türkistan 1933-almanya 2010
  hasan oraltay, 1933 senesinde doğu türkistan’ın tarbagatay bölgesinde dünyaya gelmiştir. tanrı dağları eteklerinde erenkabırga bölgesinde büyüyen hasan oraltay, manas-savan bölge valisi olan babası alibek hakim’in ve doğu türkistan kazaklarının istiklal mücadelesini çocukluğundan itibaren takip etmiştir. 1949 senesinde doğu türkistan mao güçlerinin eline geçtikten sonra taklamakan çölü, tibet düzlükleri ve himalaya eteklerinden aşarak, hür dünyaya, organize-disiplinli-talimli çin ve rus birliklerine karşı defalarca silahlı mücadele vererek ulaşan alibek hakim liderliğindeki kazak göçünün canlı şahidi olmuştur. doğu türkistan kazaklarının bu efsanevi mücadelesini omuzlayan bir babanın oğlu olarak, hindistan’dan, türkiye’ye, türkiye’den avrupa’ya; avrupa’dan tekrar doğuya orta asya topraklarına uzanan basın ve yayın organlarında çalışmıştır. kazakların bağımsızlık, din ve millet olma mücadelesini bütün hayatı boyunca diline şiar, kalemine malzeme etmiştir.
  doğu türkistan kazak türklerinin türkiye’ye gelişlerinden itibaren gazetelerde başladığı yayın hayatını, 1961 senesinde hürriyet uğrunda doğu türkistan kazak türkleri isimli kitabıyla devam ettirmiştir. türkiye cumhuriyetinin kurtuluş savaşı sırasında orta asyadaki kazakların büyük şairi magjan cumabayoglu’nun uzaktaki kardeşime başlığıyla türkiye’deki kardeşlerinin milli mücadelesini destekleyen şiirini de büyük türkçü mağcan cumabayoglu isimli kitapçığıyla türkiye’de ilk defa yayınlayan hasan oraltay idi. 1968 senesinden sonra almanya’da demir perde ülkelerine yayın yapan radio liberty(azatlık radyosu) kazakça bölümünde çalışmaya başladıktan sonra da kazakların büyük hanı abılay han hakkında daha önce hiç basılmayan abilayhan destani isimli bir eseri de okuyucuya sunmuştur. bugünkü bağımsız kazakistan’da kazak milli şuurunun yeniden yapılanmasında en büyük etkiye sahip olan ve bolşevik devrimi akabinde kurulan ancak kısa ömürlü olan alaş orda hükümeti ve o devrin kazak aydınları hakkında alaş türkistan türklerinin milli istiklal parolasi kitabını da azatlık radyosundaki günlük mesaileri arasında yaptığı araştırmalar sonucu olarak yayınlamıştır. bu hizmetinden dolayı kazakistan bağımsızlığından sonra bağımsız kazak devleti tarafından hasan oraltay’a uluslararası alaş ödülü verilmiştir.
  soğuk savaş döneminde batı dünyasının demokrasi fikrini yaymada kullandığı en önemli kurumlardan biri olan radio free europe/radio liberty (hür avrupa radyosu/hürriyet radyosu)nin kazakça bölümünde 28 yıl yıl hizmet ederek emekli olmuştur. hasan oraltay bu dönem sonrasında kazak dilinde yayınladığı elim aylap ötken ömür (vatan için harcanan ömür) isimli hatıratıyla yirminci yüzyılın ortalarında doğu türkistan’ın altay-tarbagatay ve tanrı dağlarında başlayan kazak türklerinin mücadelesinin 1950’lerden sonra türkiye cumhuriyetinde ve avrupa’da devam edişine şehadet eden hatıralarını yayınlamıştır. bugün kazakistan’da dördüncü baskısını yapmış olduğu bu eseriyle kazakların hürriyet aşkı, mücadele gücü, milliyetçiliğiyle dini inancının en önemli örneklerini kendisinin ve ailesinin hatıratlarına dayandırarak betimlemiştir.
  hasan oraltay bütün hayatı boyunca türklük için yüreği samimiyetle, heyecanla ve imanla çarparak hizmet etmiştir. hasan oraltay 77 yıllık hayatı boyunca kendi kendini yetiştirerek, okuyarak, yazarak ve konuşarak vatan, millet, milli şuur, milli kültür için ve dünyanın her tarafındaki türk milletinin hürriyeti için mücadele ederek geçirirken çocukluğundan itibaren bir gün bile beş vakit namazını ihmal etmemiştir. modern görünümünün arkasındaki iman ve inanç gücünü her zaman muhafaza ederek sadelikle ömrünü sürdürmüştür
  orta asya’da şimdi kazakistan çin sınırını teşkil eden tarbagatay dağlarında, kazak türklerinin orta cüzüne mensup kerey boyunun jantekey-barkı-bögenbay kabilesinde dünyaya gelmiştir.geçen yüzyılın doğu türkistan’ındaki istiklal mücadelesi neticesinde hürriyet uğruna milli ve dini değerlerini korumak için büyük mücadelelerle hür dünyaya çıkan kazak türklerinin türkiye cumhuriyeti vatandaşlığına kabulünden itibaren türkiye cumhuriyeti vatandaşlığını şerefle taşımıştır. hasan oraltay bir türk vatandaşı olarak, türkiye gibi kutsal türk vatanının şehit kanlarıyla sulanmış ege bölgesinde manisa-salihli asri mezarlığında ebedi istirahatgahına defnedilmiştir
  doğu türkistan kazak türklerinden iyi müslüman iyi türk hasan oraltay, almanya’nın münih şehrinde 14 nisan sabahı vefat etti.doğu türkistan kazak türklerinin lideri alibek hakim’in oğlu hasan oraltay, bundan 47 sene öncesinden beri türkiye’de doğu türkistan’dan gelen kazak türkleri hakkında kitap, makale yayınları yapmaya başlamıştır. bundan 44 sene öncesinde görevli olarak gittiği almanya’nın münih şehrindeki azatlık radyosunda (radio liberty) 28 yıl boyunca kazak bölümünde hem editörlük hem başkanlık yapmıştır. sovyetler birliğinin yıkılışından sonra bağımsız kazakistan devletince verilen uluslar arası kazak alaş ödülüne, kazak basınının en prestijli altın samuruk(2007) ödüllerine layık görülmüştür. kazakistan’ın çeşitli üniversitelerince verilen fahri profesörlükler almıştır. kazakistan’ın bağımsızlığından sonraki dönemde, türklerin kadim vatanı kazakistan’da milli ve siyasi bilincin oluşmasına yazdığı makaleler, hatıralar, kitaplar ve katıldığı toplantılar ve kurduğu bağlantılarla katkıda bulunmuştur. kazakistan’daki islami din hizmetlerinin güçlenmesine de katkıda bulunmak için cami ve mescit inşaatlarına maddi destek vermiştir.