hoca dehhani

• türk edebiyatı divan şiiri geleneğinin ilk temsilcidir. 13. yy'da yaşamıştır. horasanlıdır. daha sonra anadolu'ya göç etmiş ve burada yaşamıştır. anadolu selçuklu ııı. alaaddin keykubad'ın isteğiyle 20.000 beyitlik bir selçuklu şehnamesi yazmıştır ancak bu eser günümüze ulaşmamıştır.
  
  günümüzde bilinen 9 gazeli ve 1 kasidesi vardır.
• din dışı divan edebiyatının kurucusu ve ilk temsilcisi kabul edilir.
  selçuklu şehnamesi (selçukname) adli 20.000 beyitlik farsça mesnevisi vardır.
  ilk defa fuat köprülü tarafından tanıtılmıştır.
• bir kadehle bizi sâki gamdan âzâd eyledi
  şâd olsun gönlü ânın gönlümü şâd eyledi
• 13. asır divan şairidir. mehmet fuat köprülü tarafından ilk defa ilim alemine tanıtılmıştır. bir kasidesinde horasan'dan geldiğini, tekrar horasan'a dönmek istediğini bildirir. hayatı hakkında başka bilgimiz yoktur. adına kaside sunulan alaaddin'in selçuklu sultanı 1. veya 3. alaaddin olduğunu tahmin edenler vardır. bu alaaddin'in 14. asırda yaşayan karamanoğulları beyi alaaddin'in olması da ihtimal dahilindedir.
  
  şiirlerinden, iran edebiyatını çok iyi bildiği, iranlı şairlerin kullandığı mazmunları ve sanatları ustaca kullandığı, iyi bir şair olduğu anlaşılmaktadır. dini ve tasavvufi şiirine rastlanmamıştır. aşk, tabiat, şarap gibi laik temaları işler. şöhreti 16. asra kadar devam etmiştir.
  
  şairin bir kasidesi ile altı gazeli bilinmektedir. bu şiirler mecdut mansuroğlu tarafından neşredildi (anadolu türkçesi, 18. asır, denhani ve manzumeleri, istanbul 1947; karşılaştırınız: hikmet ilaydın, dehhani'nin şiirleri, ö.a. aksoy armağanı, 1978, tdk neşri). dehhani'nin bir de farsça selçukname yazdığı haber veriliyorsa da eser henüz bulunamamıştır (f. köprülü, anadolu selçuklu tarihinin yerli kaynakları, ttk-belleten, 1943, 7, s. 379-458).
• "yok mı" nakaratlı gazeli:
  
  aceb bu derdümün dermânı yok mı
  ya bu sabr itmegün oranı yok mı
  yanaram mûmlayın başdan ayağa
  nedür bu yanmağun pâyânı yok mı
  güler düşmen benüm ağladığıma
  
  aceb şol kâfirün îmânı yok mı
  delübdür ciğerümi gamzen okı
  ara yürekde gör peykânı yok mı
  gözi hançerlerin boynuma çaldı
  
  aceb ol zâlimün im ânı yok mı
  su gibi kanumı toprağa kardun
  ne sanursın garîbün kanı yok mı
  cemâl-i hüsnüne mağrûr olursın
  kemâl-i hüsnünün noksânı yok mı
  begüm dehhânî ye ölmezdin öndin
  tapuna irmeğe imkânı yok mı
• horasan erenlerindendir.hakkında ilk incelemeyi fuad köprülü yapmıştır.karamsar bir havaya sahip olmakla birlikte ilk divan şairlerinden kabul edilir.
• horasan türklerinden olan hoca dehhani 13. yüzyılda yaşamıştır. anadolu'da, iran edebiyatı etkisiyle, din dışı konularda türkçe şiirler yazan ilk şairlerdendir. divan edebiyatı'ndaki şekil, mazmun ve söyleyişi benimseyerek, bunları ustaca uygulamasını bilmiştir. divan şiiri'nin kurucusu ve ilk temsilcisidir. selçuklu sultanı alaaddin keykubat'ın isteği üzerine 20 bin beyitten oluşan bir "selçuk şehnamesi" yazmıştır. farsça yazdığı bu yapıtının yanı sıra ustaca söylenmiş türkçe gazel ve kasideleri vardır.
• anadolu selçukluları zamanında yaşamış olan, divan edebiyatının kurucusu sayılan kişi.
• şu efsane müzik sayesinde tanıdığım, çok sağlam eserleri olan şair.
• divan edebiyatı şiir geleneğinin ilk temsilcisidir. muşahhastan mücerrete ulaşma geleneğinin de ilk temsilcisi denebilir. yani sevgiliye ulaşıldığında aşk biter. aşk aslında ulaşamamaktır. her ne kadar bu görüşe katılmasam da bu geleneğin ilk temsilcisi bu muhteremdir.