ikileme ^*

• anlamlarını güçlendirmek, pekiştirmek veya anlama çekicilik kazandırmak için kelimelerin tekrar edilmesidir.
  ör: ağır ağır, iyi kötü, yalan yanlış, etc. etc.
• müzikte bir vuruşun iki eşit parçaya bölünmesi.
• ikilemelerde bazen iki kelimeden biri anlamsiz digeri anlamli olabilir , mesela bok pusur... bazen ikisi de anlamsiz olur ama yan yana gelince anlam kazanirlar.. mesela abidik gubidik... bi de bazen ikisi de anlamlidir.. mesela er gec...
• bazı örnekler:
  
  allak bullak, kem küm, ev bark, soy sop, bölük pörçük, yarım yamalak, yırtık pırtık, zart zurt, pata küte, abur cubur, eciş bücüş, ıvır zıvır, toz toprak, çalı çırpı, eş dost, yol yordam, doğru dürüst, üst baş, eğri büğrü, enine boyuna, eski püskü, konu komşu, sere serpe, süklüm püklüm, yana yakıla
  
  bu ikilemelerin %99.9'una yakınında ikinci kelime birincisi ile ya aynı boyda ya da daha uzundur. bulabildiğim bir istisna: para pul.
• biri aniden bi şey sorarsa ya da rica ederse genelde cevap iki kere tekrar edilir. kendim de yaparım ve anında sinir olurum. şöyle ki:
  
  -pardon, sandalye boş mu, alabilir miyim?
  -tabi tabi..
• bu ikileme olayını zamanında yunanlı arkadaşımıza anlatınca çok hoşuna gitmişti. hatta istanbul'a geldiğinde, tramvaya bindigimizde, ona verdiğimiz ikileme örnegi olan "vagon tıklım tıklım"ı kullanarak hepimizi dumur etmişti.
• çoğu zaman cümleye gayriresmi/samimi bir anlam katan tekrarlar. iki kelime de anlamlıysa, ciddi, resmi konuşma içinde garip kaçmıyor (bkz: enine boyuna) ama "tek başına anlamı olmayan" kelimeler (bkz: eciş bücüş) varsa, ya da aynı kelime iki kere tekrarlanıyorsa (bkz: hızlı hızlı) insanın gülmesi geliyor duyunca; karizma, ciddiyet hasar alıyor; duruma göre karşıdakine ısınıvermeyle ya da karizması gitti diye sevinmeyle sonuçlanıyor.
• adı üstünde iki ayrı kelimeden oluşur. bu kelimeler ayrı ayrı yazılır.
• ingilizce'de de vardır ikileme kavramı, ama bizdeki gibi yaygın değildir. örn: indians schmindians.
  
  japonca'da da bizdeki kadar yaygındır bu ikilemeler. bildiğim kadarıyla onomatope ("haşır huşur" gibi) bağlamında ele alınıyor japonca ikilemeler.
  
  türkçe ikilemelerde 3 ana grup görebildim:
  
  i. kelime + alakalı kelime: eş dost, toz toprak...
  
  ii. kelimeyi az değiştirerek tekrarlama:
  a. "kalem malem" örneğinde verilen (..... -> m.....) kullanımı. "yırtık pırtık" da bu türün bir varyantıdır zannediyorum (b, p, m'nin dudak ünsüzü olması).
  b. "haşır huşur", "hart hurt", "sayım suyum" (art ünlü -> yuvarlak ünlü) kullanımı. bu kullanım özellikle onomatopelerde görülür.
  c. a ve b'nin birlikte kullanımı: "eciş bücüş", "eğri büğrü", hatta "edi büdü"...
  
  iii. anlamsız ya da alakasız (ses benzerlikli) kelime içeren ikileme: bana en ilginç gelen ikileme türü bu. özellikle ikileme olarak gelen anlamsız kelimenin bir vakitler anlamlı olmuş olma ihtimali var. örn: takım taklavat, torun tosun, torun torba, çoluk çocuk, yer yemiş, börtü böcek... (bu son üç örnekte ikileyen kelimenin birinci kelime olması ilginç.)
  
  düzeltme: "çoluk" kelimesi anlamlıymış, samanlıktaki zühtü'ye teşekkürler. kelimenin bu durumda 1. maddeye girmesi gerekirken, günümüzde anlamı unutulmuş bir kelime olması itibariyle sınıflandırmadaki yerini değiştirmedim.
  
  düzeltme 2: "eğri büğrü"nün "büğrü" kısmı "bükrü" (ya da bükri) gibi şu an kullanılmayan bir kelime ile ilintili. sarissa'ya teşekkürler.
• (bkz: 28 şubat 2016 ekşisözlük direnişi)
  (bkz: #59097157)
  
  steven pinker s el llenguatge de instinct el llibre va tenir una interessant informació sobre el dilema en anglès: aquest dilema en les primeres paraules des del començament del llenguatge d'alt i de cara a l'inici de la següent paraula a la part baixa de la llengua i darrere situa. pot experimentar aquest per a vostè personalment veu dels exemples en el llibre:
  * fiddle-faddl de tennis de taula, repicar, un batibull, xerrada, xancletes, ding-dong
  en el cas de turquia em sembla el contrari. el llenguatge de la part posterior i inferior de la llengua i els llavis, que va començar com la primera paraula després de paraula que ve més tard va començar posicionant. (definició de la direcció: cap enrere: a la gola; cap endavant: cap als llavis.) vegem l'exemple donat per eyco:
  * ofuscació, haw, casa i llar, parents, fragmentària, incompleta, cutre, pat zurt infame contundent per, menjar escombraries, els ıem bucus, quincalla, brutícia, branquetes, cites, procediment de la via, la dreta honest, cap superior, torta, a la fi, en mal estat, als seus veïns, colpegeu empolvorar, tímida, ja cremat
  crec que aquest és l'únic entre el cap de la part superior no s'ajusta a aquesta generalització. s'ha de demanar al lingüista.